Сяргей Грахоўскі - Суровая дабрата

— У абком, Васіль Захаравіч,— расчыніў дзверцы шафёр, і ўжо ў машыне ўдакладніў: — Першы ўсіх склікае. Нібыта бамбілі Жабчыцкі аэрадром. Няўжо вайна?

— Не плявузгай абы-што,— абсек шафёра Корж.

У кабінеце Аўксенцій Малахавіча Мінчанкі ўжо было поўна людзей.

— Таварыш першы сакратар, загадчык гаспадарча-фінансавага сектара Корж па вашаму загаду з'явіўся,— адрапартаваў Васіль Захаравіч.

— Адразу відаць: вайсковы чалавек у баявых абставінах і дакладвае па-вайсковаму. Вучыцеся, таварышы.— Сакратар абкома даручыў Васілю Захаравічу праверыць стан аўтамабільнага парка і падрыхтаваць да эвакуацыі партыйны архіў.

Дакладнасці, дзелавітасці ў Каржа мог павучыцца кожны: ніякай мітусні і паспешлівасці. Разважлівасць, стрыманасць і знешні спакой забяспечвалі хуткае выкананне кожнага даручэння. Таму так усё і ладзілася ў гэтага каржакаватага, разважлівага і заўсёды далікатнага чалавека.

Пагрузіўшы архіў, Корж зноў прыйшоў да сакратара абкома і, калі выпала зручная хвіліна, сказаў:

— Вы, напэўна, ведаеце, што я былы партызан. Магчыма, і ў гэтай вайне нам не абысціся без партызанскай барацьбы. Дык я вось і думаю...

— Правільна думаеце, Васіль Захаравіч. А стварыць і ўзначаліць атрад возьмецеся? — уважліва паглядзеў у вочы сакратар.

— Вазьмуся. Толькі з адною ўмоваю: людзей буду падбіраць сам.

Мінчанка па тэлефоне папрасіў сакратара гаркома ўсяляк садзейнічаць таварышу Каржу, задаволіць яго просьбы, а будучаму камандзіру атрада пажадаў удачы і поспехаў.

— Толькі не варта пакуль што гучна зваць атрад партызанскім. Проста, будзем лічыць знішчальным атрадам. Але людзей на ўсялякі выпадак рыхтуйце і для партызанскай барацьбы,— удакладніў сакратар.

У прыёмнай Васіль Захаравіч сустрэў даўнейшых сяброў — стрыечнага брата Грышу Карасёва, інструктара абкома Веру Захараўну Харужую і яе мужа, загадчыка вайсковага аддзела гаркома Сяргея Карпілава і Фёдара Кунькова.

— Ну што, Васіль? — адразу падступіўся Карасёў.

Корж павольна абвёў усіх уважлівым поглядам. Былі самыя надзейныя і блізкія таварышы.

— Усё ў парадку. Будзем ствараць атрад.

— Лічыце мяне з мужам вашымі байцамі,— як у строй, стала побач з Каржом Вера Захараўна.

— А мы згодны і на левы фланг,— прымкнулі да яе Карасёў з Куньковым.

«Пра адвагу, мужнасць, канспіратыўны талент Веры Харужая у часе яе працы сакратаром ЦК камсамола Заходняй Беларусі хадзілі легенды. Карасёў і Кунькоў самі могуць узначаліць атрады. Карнілаў — чалавек вайсковы, як паветра, неабходны ў такой справе»,— думаў Корж, ідучы з сябрамі ў гарком. Там яму адразу вызвалілі пакой, звязалі з камсамолам, сакратары гаркома і ядро будучага атрада адразу пачалі падбіраць людзей.

З кожным Васіль Захаравіч гаварыў грунтоўна і шчыра, прасіў усё ўзважыць, падумаць, не спяшацца з адказам, расказваў пра небяспекі, цяжкасці і нягоды партызанскага жыцця.

З сотні запрошаных выбраў сорак. Дванаццаць чалавек падабралі Карасёў з Куньковым, Харужая з Карнілавым прывялі шасцёх надзейных хлопцаў.

Вось ужо, можна лічыць, і атрад падабраўся.

Усіх падзялілі на тры баявыя групы, раздалі зброю, і хлопцы пачалі несці ў горадзе каравульную службу.

Неўзабаве ў Пінску з'явіліся першыя бежанцы з Брэста. Абшарпаныя, згаладалыя людзі, відаць, ледзьве паспелі выскачыць з палаючага горада. Бацькі шукалі дзяцей, дзеці — бацькоў. У стомленых бяссоннем і спякотнаю дарогаю вачах застылі страх і адчай.

Паспешліва і блытана расказвалі яны пра зверствы гітлераўцаў, пра іх танкі і гарматы, казалі, што праз некалькі дзён фашысцкая армія можа ўваліцца сюды.

Бежанцы з Брэста спяшаліся на ўсход.

Трэба было тэрмінова адпраўляць каштоўнасці, важныя дакументы і сем'і партыйнага і савецкага актыву.

На выпадковы грузавік Васіль Захаравіч пасадзіў дачок Вольгу і Зіну, а Лёня заўпарціўся:

— Астануся з табою, татка, разам будзем біць фашыстаў.

Ледзьве ўгаварыў сына Васіль Захаравіч.

— Самая твая баявая задача, сынок, берагчы маці і сясцёр. Ты ж цяпер адзіны ў сям'і мужчына.— Абняў на развітанне. Пастаяў, пакуль сплыло за машынаю воблака пылу, і пайшоў да баявых сяброў.

* * *

У штаб абароны горада прыходзілі трывожныя весткі. На паўднёвы захад ад Пінска немцы занялі Драгічынскі і Іванаўскі раёны, на поўначы — Лагішынскі і Целяханскі.

Ужо 26 чэрвеня атрад Каржа высачыў і затрымаў фашысцкіх разведчыкаў-парашутыстаў, а 28-га каля Рабога моста партызаны падбілі два лёгкія танкі, разам з танкістамі забралі важныя дакументы.