Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

Няўжо яна здагадваецца пра што-небудзь? — варухнулася ва мне жаласць.

Нешта бурчу ды вінавата тупаю ў спальню.

Ложак мой не пасланы, як звычайна, не адхілены ў ім рог коўдры, не пакладзена мякка падушка, бо гэта было б крывадушшам, і Іра гэтага не зрабіла. Сама яна з апухлымі вачыма і ў вопратцы валяецца на другім ложку. Іра зіркае на мяне з трывожнай і затоенай надзеяй. Відаць па яе выгляду, што таксама не спала цэлую ноч. Успамінаецца выпадак, калі мой знаёмы перад развітаннем з былой сваёй жонкай, завесіўшы вокны, замкнуўшы дзверы, добра яе адлупцаваў вяроўкай за нявернасць. I я павінен гэта рабіць? Гляджу на бездапаможнае і знаёмае да дробязей жаночае цела і ўздрыгваю. Чамусьці ў кожнай жанчыне заўсёды знаходжу рысы сваёй маці і толькі таму, што так нехта рабіў, не змагу падняць рукі на гэтага чалавека, хоць ён прычыніў мне столькі непрыемнасці.

На мяккім крэсле валяецца яе халат. Убачыўшы, што туды накіроўваю свае крокі, жонка з паспешлівай паслужлівасцю цягне халат да сябе, вызваляе мне месца. Яе праявы ўвагі да маёй персоны непрыемныя мне.

Яна ўздрыгвае, бытта хочучы ад нечага засланіцца, ды ўзіраецца насцярожана і перапалохана.

— Хачу пра ўсё дамовіцца без скандалу,— пачынаю, апускаючыся на крэсла.— Давай дамаўляцца спакойна, як дарослыя і культурныя людзі.

— Ой, сто...

У гэты момант з грукатам урываецца Віця, бяспечна крычыць:

— Мама, а мне трэба на ўрок працы пяць пустых скрыначак ад запалак і дзесяць шпулек ад нітак!

Вось для чаго яму спатрэбілася гэта. Яшчэ пазаўчора з такім пытаннем Іра адаслала б малога да мяпе. Цяпер жа стомлена кажа:

— Ладна, што-небудзь прыдумаю. А зараз бяжы на двор, пагуляй сабе на паветры!

Малы не адступае:

— Ніна Міхайлаўна сказала не прыходзіць у школу без скрыначак і шпулек!

Калі я вырашыў пакінуць іх, дык павінен не падмяняць маці, якой цяпер давядзецца гэткія справы вырашаць самой. Аднак не магу не супакоіць сына:

— Пойдзеш у школу так.

— Прынясем табе шпулькі туды!—дадае Іра.— Я прынясу.

— А скрыначкі? Што мне Ніне Міхайлаўне сказаць?

— I скрыначкі ў час перапынку атрымаеш.

— Добра.

— Ну то бяжы на двор!

— А-ай, ма-ам, я не хачу на двор! Можна яшчэ дома пачытаю? Мо-ожна, га?

— Чытай. Толькі ідзі сабе адгэтуль.

Віця знікае. На Ірыным твары лаўлю выраз удзячнасці, які, мабыць, з'явіўся б і ў чужой жанчыны, калі б ёй хтосьці выказаў дробную паслугу.

Хвіліну маўчым, не маючы адно да аднаго ніякай варожасці. Сяджу супроць былой сваёй жонкі, а паміж намі — няўлоўны бар'ер, які ўжо ніхто і нішто не ў сілах зліквідаваць. Я перапоўнены жаласцю і смуткам да дзяцей, да ўсяго таго, што перажыў у сям'і, у гэтай кватэры, нават — да рэчаў, якімі напоўнены пакой. Толькі да яе не адчуваю і ценю літасці. Відаць па яе вачах — Іра разумее, што я вырашыў рабіць. Яна, мабыць, памірылася з лёсам і ад гэтага яшчэ больш пазмрачнела, а апухлы яе твар ад перажыванняў зрабіўся непрыгожым і шэрым.

12.

Магу ўжо не гаварыць больш ні слова. Проста трэба збірацца ў дарогу, уцякаць з гэтага месца, дзе з мяне так наздзекаваліся, дзе мяне абдурылі, зганьбілі ды прынізілі — уцякаць ад сваіх дзяцей, ад ладу жыцця, да якога прызвычаіўся, а яно, выходзіць, было суцэльным ашуканствам. Аднак я не спяшаюся, адпачываю. Толькі цяпер адчуваю, як маё цела гудзе ад стомленасці. А яшчэ мне хацелася... есці.

«Нічога,— супакойваю сябе,— паспедаю ў сталовай На вакзале».

Маўчанне наша доўжыцца. Толькі часамі дрыжаць сцены, калі праязджаюць па вуліцы грузавая машына ці аўтобус, ды ў суседнім пакоі Марынка няньчыць малога і спявае яму прыдуманую песню:

Іт із літл гуд бой,

Іт із літл май бой!

Іра цяжка ўздыхае, хапаецца за галаву:

— Столькі натварыла, столькі навычаўпляла, што не маю права ў цябе што-небудзь прасіць!..

— Добра, хоць усведамляеш!..

— ...I ўсё ж такі да цябе звяртаюся — выслухай мяне! Не хачу, каб ты пасля думаў, што я была звычайнай распусніцай. Табе раскажу ўсё, як на споведзі!

— А ці трэба? — са здзіўленнем паварочваю да яе галаву.— Што гэта дасць?

— Не, дасць! Ты для мяне быў і бацькам, і самым справядлівым чалавекам на свеце!

— О-го!..

— Сам ведаеш, гавару шчыра. Нікога я так не паважала і не паважаю! Паслухай і разваж! Ты ўсё мяне папракаў: «Ну і логіка, ну і логіка ў цябе!» Дык пакажы менавіта цяпер ты сваю логіку! Гавары шчыра, я чакаю.

Прымушаю сябе слухаць.

— Вось, напрыклад, наш адзін дзень. Дамовіліся пагуляць за горадам. Я крыху спазнілася — дзеці затрымалі. Усё арганізавала, распісала, што каму зрабіць і ў якую гадзіну ды ў колькі мінут, і нарэшце — адправілася. Ужо крочу па полі. Трава трэцца аб ногі, птушкі шчабечуць, а яго — няма. Зрабілася страшна-страшна — а раптам яго ўжо ніколі і не будзе?! Так мне і трэба! — з забабонным жахам упікаю сябе за грахі, а ва мне ўсё сціскаецца ад ненапраўнай страты ды жалю. Паціху плятуся назад. Раптам бачу — бяжыць задыханы па раллі!