Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

У сваім становішчы нечакана бачу нават пэўную выгаду і нязведаную навізну. Як-ніяк, а сям'я адымала ў мяне пэўную колькасць часу і ўвагі, цяпер і гэта нё будзе перашкаджаць. Ото ж настане магчымасць тварыць! Дагэтуль проста браў вядомыя тэмы з вучэбніка псіхалогіі і пашыраў іх, як бы расшыфроўваў, але не ўдаваліся мне мастацкія творы. Цяпер не толькі кніжку пра Макарэвічаў — а і на сямейную тэму напішу. Тэма гэтая прайшла праз кожную маю клетачку, крывінку, праз кожны нерв і жыліну. Ды гэта не будзе калупанне сваёй балячкі, калупанне мазаля. Дзень у дзень у газетах змяшчаюць аб'явы аб разводах, а за кожнай такой аб'явай — цэлая трагедыя, ненапісаны раман. Такую тэму хтосьці ж павінен тыпізаваць і ўзнімаць, дык чаму ж за яе не ўзяцца мне?

Перажыць бы толькі хутчэй удар, няхай хутчэй зажыве адно траўма.

Зрэшты, не памятаю выпадку, каб у мяне што-небудзь вартае атрымалася тады, калі справы ішлі выдатна. А бывалі дні, нават і тыдні, калі дома ляжалі немалыя грошы, адна за адной хвалілі мяне газеты, расхвальвала ў сваіх выступленнях начальства, а я не вылазіў з прэзідыумаў, і кожны дзень для мяне быў як бы святам, ну і што? У тыя дні не стварыў аніводнага каштоўнага абзаца. Мінаў такі перыяд, і я з жахам заўважаў, што развучыўся пісаць, і трэба было цягнуць з сябе жылы нанова. Выходзіць, якраз беднасць і гора з бядой нараджаюць што-небудзь вартае?! А мо — неабходнасць?..

Ад творчай перспектывы, што адкрывалася перада мной, акрыяў да таго, што пры сваім няшчасці пачынаю нават заўважаць прыгажосць раніцы.

8.

А горад усё ажыўляецца. Ужо пругка і бадзёра стукаюць па тратуары абуткам задаволеныя ды шчаслівыя групкі людзей. Іхняе шчасце здаецца такім зразумелым ды недасяжным, што з мяне вырываецца нейкі стогн. Каб не расплакацца, стараюся заглушыць у сабе боль і да ўсяго занадта пільна прыглядаюся.

Імчаць па мокрым асфальце машыны — едуць па начальства, каб даставіць яго на службу.

Ля прадуктовых магазінаў апаражняюць кузавы грузавікоў, канчаюць выносіць скрынкі, мяшкі, бітоны, пустыя бутэлькі ад малака.

Замест плітак тратуара — ходнікі, учора вечарам залілі асфальтам, але не паспелі праехаць катком, і ён яшчэ аж фіялетавы, наздраваты, не адшліфаваны пат дэшвамі.

У магазіне абутку з'явілася повая вітрына, неонавыя шыльды — не горшыя, як у Маскве і Ленінградзе.

Усё гэта разглядваю нібы пасля доўгай камандзіроўкі ці турмы.

У адзенні жанчын заўважаю нешта новае, чаго не было ў мінулым годзе ў гэтую пару, не было нават і месяц таму назад. Ага, валасы над лобам яны цяпер абвязваюць істужкай!.. А мо яны даўно гэтак ходзяць, толькі цяпер я гэта ўбачыў?! Наогул жанчыны — цікавы народ. Заўсёды нешта прыдумаюць — то паасабліваму завязваць касынку, то доўгія сукенкі, то кароткія, то з насамі туфлі, то без насоў... і, глядзіш, ужо весялей на вуліцы. А з'явіцца новы фасон панчох, яго адразу падхопліваюць ад Нью-Йорка да нашага мястэчка: і работніцы, і мільянершы, і нянькі, і лётчыцы. Гм, вывучыць усю механіку такіх з'яў, падумаць, чаму для іх не існуе граніц ні геаграфічных, ні сацыялыіых, ні класавых, даць абгрунтаванне біялагічнае, псіхалагічнае і — новая праца на тэму: «Чалавек—частка агульначалавечага цела». Пра гэта можна здорава напісаць, тэма, здаецца, нікім не кранутая!

Зрэшты, што я заладзіў, ці ж пра гэта цяпер думаць?!

Кірую ў парк.

На возерку нашыя гарадскія ўлады нарэшце завялі лебедзяў. Некалі сам падаваў такую ідэю, пісаў артыкул у сваю газету, яшчэ не вельмі і верыў, што будзе з гэтага карысць. Цяпер дзве каралеўскія птушкі, як прывіды, сунуцца па люстры вады, какетліва выгінаюць шыі, а людзі праходзяць па беразе і ўжо нават не дзівяцца з прыгажунь, але напэўна кожны іх адчувае. Чорт на яго, адзін я не меў часу дагэтуль прыгледзецца да ідыліі, да стварэння якой сам далучыўся.

Аднак калі сказаць па праўдзе, то ўсё навакольнае для мяне — не так сабе, не малюначкі.

Скрозь тое, што бачу і чую, свядомасць маю раз-пораз прашывае жудасная ісціна: у мяне няма сям'і, няма дома! Гэтак, мабыць, успамінаюць сваё няшчасце асуджаныя на смерць. Дзесьці пасля сну ў такога арыштанта цела напаўняецца сілай, ён з прыемнай стомай нават пацягнецца, яшчэ і хрусне суставамі. Гляне небарака праз акно, а там — водбліскі сонца на мокрых лістах ліпы, два галубы на падаконніку. I скрозь прыемную стому ў мускулах, скрозь гэтыя вобразы радаснай раніцы раптам яго коле жудасны холад ад думкі: вось зараз, з хвіліны на хвіліну, прыйдзе канвой, вывалача з камеры, прывяжа да слупа пад мурам, ускінуць вінтоўкі, і няма, няма табе ўжо ратунку, аніхто цябе і нішто не ўратуе!..