Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

Становіцца як бы радасна, што мой сапернік паказаў сапраўдны твар, ужыўшы менавіта добравядомую мне методу. I хоць ён цяпер сеў на канапу гэтак, каб быць вышэй мяне, і як бы чакаў, калі нязваны госць сабе пойдзе, але ў гэтым доме фактычным гаспадаром адчуваю сябе ўжо я і не адводжу ад яго вачэй.

Вырашаю не траціць часу.

— Мне — пра ўсё вядома. Яна пісала вам ліст, ён выпадкова трапіў мне на вочы. Вось вам і ўсе «доказы».

— Та-ак? — кажа разгублена.

— «Та-ак»!—дражню.— Таму і прыйшоў да вас, каб вырашыць, што нам цяпер рабіць!

Хлапец неспакойна варушыцца па канапе.

— Ірына Іванаўна сапраўды такі чалавек, які выклікае пашану...— пачынае і моўкне.

Тое, што называе яе па імені і па бацьку, у мяне родзіць якуюсьці надзею. Мо перабольшваю? Мо адносіны ў іх не былі аж такімі блізкімі? Ну, пахадзіла, паўздыхала па ім!.. Мо ён да яе адносіцца проста як да настаўніцы? Любоўнікі ж называюць адно аднаго па імені!

— Толькі цяпер вы гэта бачыце? — крычу ўжо больш упэўнена ды спакойна.

Па ўзросту, па сваёй ролі ў данай сітуацыі я магу звяртацца да яго на «ты», але не раблю гэтага, каб не збівацца на фамільярнасць. Адно слова «вы» вымаўляю як — «ты».

— Чаму не паважалі яе ў той час, калі пачыналі ўсю гэтую забаву?!

У мяне затаілася раптам надзея, мне вельмі ўжо хочацца, я надта спадзяюся, што ён вось зараз скажа — нічога ў іх там і не было. Аднак гэтага не здараецца. Вочы яго злосна бліскаюць, а наўме — я выразна бачу — нараджаецца штосьці крыўднае. Найхутчэй за ўсё, набраўшыся рашучасці, ён хоча паслаць мяне к чортавай мацеры, але ў апошнюю секунду стрымліваецца і толькі адводзіць злыя вочы ўбок.

Выходзіць, у іх усё было, і няма чаго мне сябе ашукваць. Было, і гэтага ўжо не вернеш. Хвіліну маўчым.

Адчуваю толькі цяпер усю няроўнасць нашага становішча. Яму — што? Усё гэта — гульня, забава, спорт, флірт, здавальненне фізіялагічных жаданняў. З трывогай успамінаю сваю маладосць нават: ці не выкідваў і я такія конікі гадоў з дваццаць таму назад?! Не, такога, здаецца, не было.

Перад вачыма паўстаюць Віця, Марынка, Валодзя...

— Вы думалі, што ў яе дзеці, і яны...— тут не хапае мне цвёрдасці ў голасе, словы расталі, і я хвіліну маўчу. Паставіўшы голас, набіраю паветра ды канчаю думку: — Вы гатовы замяніць ім мяне?

— Калі трэба, магу іх забраць, стварыць умовы, быць ім бацькам! — кажа.

— А вы здольныя на гэта? — пытаю.

— Калі трэба, то-о... А чаму не?.. Хіба я...

З кім гавару пра так дарагія справы? Перада мной — не той чалавек. Робіцца надта сумна, агортвае роспач:

«Бо-ожа, менавіта табой якімсьці невытлумачальным чынам Іра зняволеная?! Што за недарэчнасць?!»

Забываюся на хвіліну, дзе знаходжуся. Сам да сябе кажу:

— Мая мара, мара маіх пакаленняў, мара майго роду—дзеці! Што з імі зрабілі?! Што з імі будзе?! Што іх чакае?! Што мне з вамі рабіць?!

I тут зноў спахопліваюся — я ж у зусім чужым доме, а ўсё, што кажу, не датычыць франта, які, мажліва, калекцыяніруе і маладзіц, як фота гэтых голых кінаактрыс, а зараз вось насцярожана ды вінавата сочыць за мной і думае — як выкруціцца. Эх, каб можна было сказаць яму пра тое, што пра яго думаю. Упадзе ў амбіцыю, дойдзе паміж намі да бойкі, я нічога не даведаюся, не высветлю, не вырашу справы, з-за якой прыйшоў. Але тут раптам ён для мяне перастае існаваць. I не толькі ён. Забываюся пра ўсё на свеце — трачу адчуванне рэчаіснасці.

Перад вачыма мільгаюць дні, праведзеныя з Ірай,—нейкія фрагменты з нашага жыцця. Успамінаю час, калі яе раўнаваў да нейкага капітана ды ўзнімаў пават сваркі. Цяжка ўздыхаю. Не разумеючы нават таго, што гавару ўслых, бытта жонка стаяла перада мной, папракаю яе:

— Эх, Іра, Іра, зноў ты ўблытала мяне ў гісторыю — дзякуй табе!

— А?! — надта радуецца гаспадар.— Дык гэта ў яе ўжо не першы раз?

Бытта прачынаюся ды гляджу на субяседніка. У яго з твару яшчэ не счэзла радасць, што яму нарэшце надарылася доўгачаканая магчымасць спіхнуць з сябе віну.

Ага, нягоднік, раскрыўся зноў!

— Супакойцеся. За ўвесь час пашага жыцця з ёю такое здарылася толькі адзін раз. Вы — першы, хто авалодаў ёю пры жывым мужу. Можаце ганарыцца і запісаць сабе ў актыў. Адзін — нуль, на вашу карысць.

Ен зноў замыкаецца.

— Ну, што мы будзем цяпер рабіць? — кажу ўжо без пераканання.

У мяне расце і расце сумненне. Перада мной раптам паўстае ўся абсурднасць майго прыходу. Чаго, урэшце, ад яго хачу? Чаго прыстаю да гэтага вольнага казака? Чаго дабіваюся? Што ён мне за дарадца?! Калода, камень, які выпадкова трапіў мне пад ногі на дарозе, ды нарабіў бяды. Што ў гэтага шмэндрыка пытацца?