Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

6.

Дзе лазіў ноччу і што са мной адбывалася, потым не мог ўспомніць. Здагадаўся, што ўвесь час правёў на нагах, бо — адзеравянелі, і я цалкам выбіўся з сілы.

Не небяспека чалавека прыбівае, а — крыўда, адчуванне бяссілля ды страта веры.

Мной валодаюць жудасная самотнасць і вострае адчуванне таго, што я пакінуты, ашуканы і аганьбаваны.

Ужо віднела, калі я апынаюся за горадам.

Перада мной — шаша, механічна накіроўваюся на асфальт. Трапляюцца лужыны, але не знаходжу патрэбным іх абмінань — па лыткі ногі залазяць у ваду, і ўжо не магу сказаць, халодная яна ці цёплая. Далей трапляецца цэментовы слупок, бачу яго здалёк, але гэтаксама не абмінаю і ўдараюся каленам з усяе сілы.

Яшчэ звечара такі боль прымусіў бы мяне пасыкаць, патрымацца за калена, цяпер жа нават не звяртаю ўвагі. Такое ўражанне, бытта ўдарыўся хто іншы, адчуванне ад гэтага перадалося мне сінхронна, надта здалёк, са спазненнем ды невыразна, нібы па сапсутым правадніку.

Пачынаецца рух машын, але не хочацца сыходзіць з асфальту. Мной кіруе дзіўная логіка.

«Раздушыць машына? — разважаю.— Ну і што? Складзі кавалачкі пакрышанага каменя, і ўсё роўна масы будзе столькі ж сама. Уцякаюць перад небяспекай істоты жывыя, што баяцца болю або маюць незакончаныя справы ці на нешта спадзяюцца. Што значыць боль адрэзанай нагі ў параўнанні з той, якую нясу ў душы?! I спраў у мяне тут незакончаных няма, як і — надзей!..»

— Ты што — глухі?!

Нехта мяне выштурхвае з-пад колаў магутнага самазвала. Збавіцелю нават не дзякую. Нават лянуюся яго разглядзець. Запамінаецца толькі сіплая лаянка ў мой адрас, цвёрдыя, як рычагі крана, рукі ды смурод гарэлай гумы ад пратэктара і гарачыня адпрацаваных газаў з матора. Цікава, звечара, калі хацеў памерці, яшчэ быў здольны адчуваць боль, холад вады. Цяпер рэж, шчыпай мяне — скура бытта мёртвая. Затое прытупела і прага паміраць—мне было ўсё роўна. Таму раўнадушна адношуся да свайго ўратавання, адно сам сабе адзначаю: вось як лёгка і нечакана можна ўсё скончыць.

Выпадак з машынай мяне крыху бы цвярозіць. Спыняюся, пачынаю азірацца, меркаваць, дзе я і што са мной адбываецца. Ага, мінуў дзень, прайшла і ноч, наступае раніца. Спаць не хочацца, толькі кружыцца галава, а калі глядзіш на сонца, то двояцца і трояцца яго чорныя дыскі. Такую з'яву ўжо назіраў у вайну, калі наш полк доўга не выходзіў з баёў і спаць не даводзілася некалькі сутак. Чорны дыск, здаецца, у падобнай сітуацыі ўспамінае і Шолахаў у «Ціхім Доне»...

Неахвота лазіць па полі, неахвота — ісці і ў горад, але апошняя неахвота — меншая, і я плятуся туды, яшчэ сам не ведаючы чаго.

У горадзе ўжо гаспадыні крочаць з сумкамі ў магазін. Плююцца, дакурваюць на аўтобусных прыпынках рабочыя ў спяцоўках. Вясковыя жанчыны на веласіпедах пруць бітоны з малаком. Машына з цыстэрнай палівае вуліцу... Дыханне горада, які паволі прачынаўся, па нейкай індукцыі перадаецца мне, і я адчуваю сябе крыху бы дужэйшым ды жвавейшым. Ва мне, як кажуць спартсмены, пачынае абуджацца другое дыханне. Вяртаецца і цікавасць да жыцця. Памалу аднаўляецца і здольнасць разважання над сваім лёсам.

7.

Хаджу па горадзе і думаю. Злосць і крыўда да Іры пераходзяць у адчужанасць.

Бачыў я на ўласныя вочы чалавека, з-за якога яна страціла галаву, і адразу зразумеў, чым усяго яна для яго была. З ёю здарылася няшчасце. На яе найшло асляпленне, як тады са «свежай рыбай». Але ёсць пэўная мяжа ў паводзінах мужа і жонкі, Іра яе парушыла. Каб і хацеў, не змог бы цяпер дараваць ёй здраду ды жыць разам, бо тады перастаў бы сябе паважаць, як перасталі б паважаць мяне яна і дзеці. Не буду самім сабой, калі зраблю інакш, гэта ясна. I хоць сабе не ўяўляю, як перажыву разлуку з дзецьмі, з прывычным укладам жыцця, але, што мушу знайсці сілы ды пераадолець усё гэта, мне ясней яснага.

Трэба ўсё давесці да канца.

У імя тых дзён, якія мы разам перажылі, у імя дзяцей я павінен зрабіць цяпер развітанне па-мужчынску стрымана, разумна ды без істэрыі.

Каб хоць хапіла вытрымкі па гэта!

Мушу вытрываць, што зробіш, калі так здарылася.

Хачу я ці не, а дзецям заставацца пры Іры. Давядзецца неяк вытлумачыць ім усю складанасць маіх адносін да іхняй маці. Вытлумачыць цяпер абы-як, а вырастуць — мяне напэўна зразумеюць. Вядома, і не Іры з малымі трэба выязджаць з кватэры.

Чорт на яго, з'явяцца цяпер такія незвычайныя рэчы, як аліменты, падманванне сябе, што жывуць недзе сын і дачка, што я іх надта люблю...

Што зробіш, калі так выйшла. А як жывуць тыя бацькі, дзеці каторых загінулі ў катастрофе або пры іншым няшчасці? У мяне нават больш выгадная сітуацыя — змагу іх бачыць кожны раз, калі адно захачу. А то — буду высылаць ім пісьмы, падарункі... Ліха на яго, трэ будзе прыдумаць нейкае тлумачэнне?