Праз шкляныя дзверы відаць, як у суседнім пакоі за сталом сядзіць Іра, трымаючы па руцэ Валодзю. Значыць, ужо вярнулася? А-га, вунь хто паклапаціўся, каб мужу лепей спалася, і пазачыняў вокны ад вуліцы! Тады ўсё ў парадку, яшчэ з глузду не з'ехаў.
Агортвае ўдзячнасць да жонкі. Зноў узіраюся на яе.
Іра нешта старанна піша. Валодзя ў яе на руцэ спакойна спіць. Другі сын з'явіўся для нас нечакана, і ў мяне покуль што да яго няма тых пачуццяў, якія калісьці ўзніклі да Віці і Марынкі яшчэ задоўга да іх нараджэння,— бо перадаваліся ад маіх бацькоў, якія так чакалі ды не маглі дачакацца ўнукаў і ўнучак, што пават трацілі надзею. А змянілася Іра апошнім часам. На твары ў яе з'явілася незнаёмая мне духоўная прыгажосць — чужая і далёкая. Ад чаго б гэта, няўжо ад родаў?
Пачынаю адзявацца, каб ісці да жонкі і сына.
2.
Іра не бачыла, што я прачнуўся. Яна, відаць, успомніла, што на пліце нешта варыцца малому, бо раптоўна ўсхопліваецца і з Валодзем ляціць на кухню. Спакойна зашпіляю на сабе гузікі, абуваюся ды выходжу ў пакой. Паміма волі мой позірк спыняецца на лісточку паперы, што ляжыць на стале. Да ўсяго напісанага мяне цягне як магнітам — даўняя звычка.
«Мой мілы, родны Пеця! — механічна пачынаюць чытаць мае вочы добра знаёмы жончын почырк.— Нягледзячы на тое, што мы з Валодзем ледзь не цэлыя суткі правялі з Табой...»
Аб чым гэта яна?
Як гэта — «правялі ледзь не суткі з Табой»?
Што-о?! Не можа гэтага быць!.. Яны ж гэты час былі на вёсцы, у маці?!
Раптам здалося, што пада мной расступаецца зямля, маё сэрца замірае ад жаху, я трачу пачуццё вагі, таму лячу і лячу ў нейкую бездань, якой няма канца і краю.
Яшчэ ў часы вайны я заўважыў, як у хвіліны небяспекі ці ў моманты нечаканасці ў мяне — тупаватага і павольнага па натуры чалавека — з'яўляецца нечаканая здольнасць маланкавай рэакцыі ды імгненнага мыслення. Гэтая вось здольнасць абуджаецца ва мне і зараз.
За долю секунды паспяваю не толькі зразумець, што мяне кранула вялікае няшчасце,— ацаніў я нават яго маштабы. За гэтае імгненне паспяваю нават параўнаць сябе з тым нешчаслівым салдатам, які ў хвіліну смяртэльнага ранення на фронце з роспаччу папракае свой лёс, што з мільёнаў людзей злая куля выбрала сабе ў ахвяру менавіта яго, ды задае сабе, цэламу свету адно роспачлівае пытанне: навошта мне, а чаму менавіта мне, чым я горшы за іншых, чым???
Нават хапаюся за кволую надзею: магчыма, і гэта толькі сон, я прачнуся, і ўсё будзе па-ранейшаму? Снілася ж хвіліну таму назад, што ў мяне няма ўвогуле дзяцей?! Снілася!.. Яна не можа гэтак пісаць чужому мужчыне, бо мяне кахае, да мяне не раўнадушная — вось толькі што нават вокны пазакрывала, каб мужу лепш спалася, і дзверы зачыніла!
Але адразу праганяю наіўныя аргументы.
Праганяю ад сябе ўжо не толькі рэшткі сну. За імгненне пазбываюся і ад псіхічнага стану, у якім знаходзіўся апошнія месяцы. Паводзіны Іры раптам узнікаюць перада мной, як адно цэлае, і я ўсё адразу ды канчаткова зразумеў.
Нават паспяваю здзівіцца з таго, што гэтак доўга быў дурнем ды нічога не разумеў.
Адным словам, апрытомнеў я дарэшты. Пачынаю чамусьці заўважаць у пакоі дробязі.
Чуваць, як на кухні нешта на пліце шыпіць — дакладна гэтаксама шыпела ўчора, год таму назад.
Гудуць трубы каналізацыі, як звычайна гулі яны, калі мянялася надвор'е.
Блішчаць, бы навошчаныя, шырокія лісты фікуса.
Гараць на падлозе сярэбраныя квадраты сонца, а на вуліцы прыглушана гудуць аўтобусы, ад чаго лёгка вібруюць сцены...
Недарэчныя дэталі займаюць маю ўвагу толькі на момант. З папрокам, з прыкрасцю і абурэннем адразу адганяю іх ад свядомасці, бо зноў увагу прыцягвае ракавое пісьмо.
Перада мной усё гэтаксама ляжыць паперка з ірванымі краямі, якую Іра наспех выдрала са сшытка. На паперцы — выразныя, да болю роўныя і даўно знаёмыя, яшчэ макраватыя каліграфічныя радочкі літарак настаўніцы, у якіх такі крыўдны і варожы для мяне змест. Намагаюся ўчытацца ў яго другі раз.
«...Пішу Табе і плачу, бо толькі Ты мне патрэбен, толькі каля Цябе мне спакойна і хораша, а майму сэрцу больш нічога на свеце не трэба...»
З радкоў павеяла такой жудасцю, што захацелася ад нечага засланіцца ды закрычаць:
— Не! Не! Не!
Зноў здалося, што з-пад маіх ног расступаецца зямля, з галавы адхлынула кроў, у вушах зазвінела, а маё цела як бы страціла вагу. Нават я пастараўся злавіць край стала і здзівіўся, што ён — дакладна ў тым самым месцы, дзе і павінен быць, калі б я стаяў, не кранаючыся з месца, што я дарэмна за яго хапаюся.
Читать дальше