Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

— Праз шэсць месяцаў.

— Але прыязджае на канікулы?

— Прыязджае...

— То накажы, калі з'явіцца!

Завошта яе некалі так паважала і любіла? Ці мо старасць гэтак нішчыць людзей, жыццёвыя нягоды? Бо-ожа, няўжо калісьці і я такой буду?!

— Добра, Сара Майсееўна, накажу.

— Толькі — абавязкова, чуеш?

— Чую...

З некаторага часу ў мяне стала менш сяброў. Калі пра Косцю загаварылі газеты, многія пачалі на мяне глядзець так, быт-та першы раз убачылі. Тыя ж, што мяне апякалі, сталі нават падлізвацца. Іншыя адпіхнулі ад сябе ноткамі зайздрасці, пытаннямі пра ганарары мужа. З'явіліся вось і такія, што паперліся са сваімі гісторыямі, каб Косця абяссмерціў іх, напісаў раман. Ён іх зроду не пісаў: ні раманаў, ні аповесцей, ні апавяданняў, ні вершаў, ні паэм,— піша навукова-папулярныя матэрыялы, але ж хіба кожнаму вытлумачыш, хіба зразумее цябе, напрыклад, гэтая замуленая жыццём Сара Майсееўна? Яна сябе ўгаварыла, ёй хочацца, каб так было, яна ўжо ў гэта глыбока верыць, і годзе!

Вяртаюся з магазіна і не знаходжу сабе месца. Хоць бы Косця быў, усё ж такі без яго я кісну! Уздумала позна мяняць пасаду, усе «гадзіны» паміж настаўнікамі былі падзелены ўжо, поўную стаўку абяцаюць толькі ў новым навучальным годзе.

Наогул работа педагога — не дырэктарская, а тут яшчэ ў мяне ўсяго пяць гадзін у тыдзепь, часу — хоць адбаўляй! Куды яго дзяваць? Ад непрызвычаення — сумна. Перасоўвала два дні мэблю па кватэры, расстаўляла яе паводле схем у часопісах. «Выціскала» з Марынкі музыку. Вучыла, чаму толькі магла, Віцю. Наводзіла з цёткай Марусяй дома парадак. А далей?

Жыць стала невыносна.

Нездарма, кажуць, ад гультайства людзі вешаюцца.

Замест таго каб сілы ўсе аддаць аднаму класу, якія дзяліла некалі паміж чатырох, я бытта наогул перастала любіць сваю работу ды пачала з нецярпеннем чакаць на ўроках званка. Раніцой адпраўляю дзяцей у школу, тады кладуся ў ложак, ляжу сабе да гадзіны дванаццатай, а ў галаву лезе нейкая брыда. Не хачу спаць, не хачу есці, не бяру ў рукі кніжкі — нічога не хачу. Усё чагосьці нібы чакаю, чакаю, чакаю, і мне некага хочацца пабачыць. Веры для мяне ўжо мала. Пятра? Мінула ўжо мо з два-тры тыдні, як яго не сустракала і нічога пра яго не чула.

Няма чаго хітраваць, бачыць хачу менавіта яго. Вычытала ў газеце, што сярод замежных турыстаў злавілі шпіёнаў, і ўстрывожылася — мо з ім што здарылася дрэннае, мо яго забілі?! Сярод іх ёсць монстры, недабітыя фашысты, яны ездзяць да нас, напэўна, з бруднай мэтай і не спыняцца ні перад чым — сама бачыла на выстаўцы ў РДК нажы і фінкі, а на фота — фальшывыя фізіяноміі шпіёнаў: доўга такому пырнуць чым-небудзь вострым нашага чалавека ці падсыпаць атруту?

— Вось яшчэ навіна, не хапала, каб закахалася! — паўтараю сама сабе перапалохапая.

Замест таго каб неяк ратавацца, каб вырваць з сябе гэтае няшчасце з карэннем, каторы раз прыкідваюся сама перад сабой: а што тут дрэннага? Хіба мы ханжы, хіба замужняй жанчыне не можа, акрамя мужа, падабацца яшчэ і іншы чалавек? Сэрцу не загадаеш ды на вузялок душу не завяжаш! У Косці колькі блізкіх сяброў-жанчын?! У дзень нараджэння або калі выходзіць яго новы твор паштар пачкамі валочыць ад іх паштоўкі і пісьмы з віншаваннямі, і ў гэтым абсалютна нічога не бачу дрэннага ні я, ні ён.

Спытацца ў Сяргея (іх абодвух у душы называю па імені!), дзе яго сябра, не магу. Час доўжыцца. Пакутлівае жаданне ўбачыць гэтага чалавека не пакідае ні на мінуту. Не ведаю, куды сябе падзець. I ў той жа час разумею, што мне нельга, не маю ніякага права з пункту гледжання агульнапрынятай маралі перажываць гэтак і хвалявацца за чужога чалавека.

— Ну і што?! — прыкрываюся зноў фігавым лістом.— Мне глянуць толькі б на яго, хіба ж гэта злачынства?!

Яшчэ, мабыць, ніколі так многа не пісала Косцю. Па два, па тры пісьмы, здаралася, адпраўляла ў адзін дзень. Аднак апісаць мужу ўсё падрабязна, прызнацца яму не магу. Пішу, што надта мне цяжка, што сяджу дома ды паміраю ад суму, што нікуды не хочацца хадзіць, нічога не хачу бачыць, усё валіцца з рук.

«...Твой Рахманінаў — цудоўны!.. Калі б ты яшчэ мне і Бетховена дастаў!.. Як ты ўмудраешся пісаць лісты на лекцыях сваёй псіхалогіі — яшчэ разумею, але як я гэта раблю на ўроках?»

«...Віця сказаў сёння, што ў яго пісьмы да цябе нарыхта-ваны на цэлы год наперад!.. Сёння ўсіх вадзіла ў лазню, а вечарам за сталом спявалі народныя песні. Затым пачалі спяваць ваенныя. Здорава!»

«...Калі прыедзеш? Усё ж такі без цябе мы тут тлеем, а з табой — гарым!.. Нёман пайшоў, хадзіла з дзецьмі глядзець на крыгі. Цудоўна!»