Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

— Я і кажу — швейцар на граніцы! — зноў кідае свой жарт гаспадар ад радыёлы.

— Самы сапраўдны.

Аднак у мяне да Сяргея нараджаецца непрыязнасць. Пятра Уладзіміравіча хачу абараніць:

— Дык не ўсё ж вы самі там робіце, ёсць жа ў вас розныя гіды, перакладчыкі?!

— Часта яны бяссільныя...

— I ўсё роўна ў вас цудоўная праца! Заўсёды бачыце розныя народы, можаце параўноўваць, вывучаць людзей...

Пятро, пешта ўспомніўшы, ажыўляецца зноў:

— Наконт гэтага маеце рацыю. Цікава, напрыклад, назіраць за італьянцамі. Як дзеці часамі! Абрынуцца на аднаго за нешта, здаецца — раздзяруць! Праз пяць мінут, бачыш, усе разам мірна і спакойна крочаць на абед у рэстаран! У нас пасля такой узбучкі з чалавекам, прынамсі, не размаўляюць з тыдзень!..

Якія мы маленькія людзі са сваімі клопатамі ў параўнанні з клопатамі чалавека вось такой прафесіі! На ім — прэстыж дзяржавы, народа! У яго дзеяннях — элементы вялікай палітыкі!..

А яшчэ сумнявалася, ці ісці сюды. Свае, простыя хлопцы. Ні ў аднаго з іх і ў намерах няма, каб падрываць мае «маральныя ўстоі»! Затое мне даўно не было так прыемна.

— Апарат гатовы! — аб'яўляе Сяргей.

Слухаем Рахманінава ў выкананні Кліберна. Сяджу на крэсле супроць кушэткі. На ёй, прыкрыўшы вочы далонямі,— гаспадар. Збоку — госць. Туды саромеюся глянуць, аднак Пятра адчуваю кожнай клетачкай свайго цела. Яго прысутнасць памалу зліваецца з музыкай, і я паступова трачу адчуванне, дзе знаходзімся і што з намі адбываецца. Перад намі ўсё выслана нейкім не то крышталем, не то шоўкам, не то палоскамі сіняга золата — лёгкімі, як туман; я трачу адчуванне важкасці. Нешта роднае, таямнічае, запаветнае агортвае нас, павялічвае ў мільён разоў, нясе ў чароўнае небыццё. Колькі гэта адбываецца — хвіліну, вечнасць, сказаць не змагла б.

Апарат змаўкае, і ў пакоі некалькі мінут пануе цішыня.

— Падабаецца? — пытае гаспадар.

Сказаць пра буру, якая разыгралася ўва мне,— бытта агаліць сябе, выставіць напаказ сваё нутро.

— Пра гэта гаварыць немагчыма,— раптам чую збоку.— I гаварыць не трэба, гаварыць нават грэх, як пра нешта толькі тваё, інтымнае...

Мяне ўражвае дзіўнае супадзенне: дык і я ж адчуваю дакладна тое самае!

...Назаўтра мяне ўсю напаўняе святочная радасць: у нашым гарадку ёсць аднадумец, блізкі чалавек, і пра гэта ў цэлым свеце ведаю толькі адна я!

Вестка, што ён скончыў інстытут міжнародных адносін, што яго бацька дыпламат, стварылі ў маім уяўленні вобраз зусім іншы — я яго сабе ўяўляла нават крыху беларучкай. Цяпер жа ўбачыла маладога мужчыну з глыбокім перакананнем у слушнасці таго, што робіць, з практычным поглядам на жыццё. Гэта быў чалавек, які шмат перадумаў, а магчыма, і перажыў. То была натура дзейная, непадкупная, клапатлівая — нечым вельмі напамінала мне Косцю, асабліва таго Косцю, якога ведала гадоў з дзесяць таму. Толькі муж і тады быў раўнадушны да музыкі. Нешчаслівы чалавек. Бетховена ад Шапэна не адрозніць, як сіні колер ад блакітнага (а мо гэта адно з другім звязана?!). I гэтая паблажлівасць да ўсіх і да мяне...

8.

У магазіне стаю ў чарге за нейкай неахайна апранутай старой. Нечакана яна паварочваецца ды крычыць:

— Іра, ты-ы?!

— Добры дзень, Сара Майсееўна! Прабачце, што не пазнала адразу!

— А мяне цяпер не лёгка пазнаць, так я ўся змардавалася, дайшла, ой!

Сара Майсееўна ў сярэдняй школе вучыла мяне хіміі. Цяпер я сама настаўніца са стажам, але не пазбылася да былога педагога рэфлекса школьніцы, і калі спатыкаю яе на вуліцы, то — хочаце верце, хочаце не — баюся, што гэты чалавек мяне вось-вось выкліча адказваць нелюбімы прадмет.

Настаўніца вельмі радуецца, што ёсць да каго загаварыць, і выбухае:

— Ой, ты ведаеш, у майго мужа захварэлі ныркі! А адна зусім не працуе! I я ўсё так блізка ўспрымаю да сэрца, і таму я так апусцілася!

I праўда — некалі «хімічка» была нам прыкладам ахайнасці ды акуратнасці. Цяпер Сара Майсееўна расхіляе замусолены плашч, паказвае пад ім амаль голае цела.

— I яшчэ ў мяне такое няшчасце з сынам!

— Што з ім, Сара Майссеўна?

— Шалапутны!

— А-а...

— Што ты — «а-а»?! Ты паслухай!

— Я слухаю, Сара Майсееўна!

— Не дай бог, калі такі шалапутны! I ў яго двое дзяцей! I яны ўсе на маёй шыі!

— То здайце іх у яслі!

— Ведаеш, я была запісана ў гарана на яслі. Але гарком вырашыў, што гэтая чарга ўстарэлая, завялі новую. А мне цяпер па грамадскай лініі столькі даводзіцца дэманстраваць доследаў па атэізму ўсюды, што я зрабілася работніцай гаркома! I ты ведаеш, няма дыетычнага сыру! О-ой, я працую на такой адказнай рабоце, і ў мяне так задурана галава, што калі б апісаць гэта ўсё па парадку, то атрымаўся б добры раман! Але не маю таленту! Талент — бы грошы, як сказаў Шолам-Алейхем, калі яны ёсць, то ёсць, а калі пяма, то — няма! I я ўсё збіраюся прыйсці да твайго мужа, каб расказаць! Калі ён ужо да цябе вернецца?