Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

— Схаваю, дачушка, не бойся!

Выключаю святло, выходжу ад дзяцей.

Бяру з піяніпа канверт. У ім — фатаграфіі, маркі, этыкеткі ад запалак. На аркушу паперы — Косцева апісанне змены варты ля Маўзалея. Усё вельмі цікавае ды карыснае для малых, будзе пра што ім пачытаць і пагаварыць. Аднак для сябе не зпаходжу ніводнага радочка.

Ці ён мяне не кахае? Ці ў ім гордасць загаварыла з-за апошніх паводзін жонкі? Ці такая ў яго ўжо натура?!

Ох, каб цяпер дапала да мужа, то выказала б яму ўсё! Да раніцы лапатала б і прымусіла б слухаць. Тады прытулілася б, заснула, і мне было б добра, як ніколі!

Бяруся за пакет, разрываю паперу ды з недаўменнем гляджу: там — дзве кніжкі ленінградскага прафесара Васільева. Адна называецца «Сон і сны», а другая — «Тэлепатыя». Успамінаю: я. ж Косцю пісала пра дзіўную з'яву — пазнаёмілася з чалавекам, якога дагэтуль бачыла ў сне! Гэта — мужаў адказ па маё пісьмо?

Сумна і крыўдна — вось-вось заплачу. Што рабіць?

Так, мабыць, становяцца алкаголікамі. Чалавеку нудна, адзінока, і ён пачынае ў бутэльцы шукаць прыяцеля.

Нельга распускацца!

Бяру сябе ў рукі і цешуся, што зараз забяруся пад цёплую коўдру ды буду марыць пра нешта такое, каб цікава было заснуць. Дзякуй богу, мрояў тваіх ніхто не бачыць, і ніхто цябе не зможа прагнаць з іх салодкага ўлоння.

6.

З Сяргеем Міхайлавічам вяртаюся са школы. Для настаўніка гісторыі мой Косця здаецца богам. Да мяне сябра адносіцца таксама з павагаю, як да жонкі вучонага з імем. I — чалавека больш вопытнага. Адносіны яго цаню.

— Ірына Іванаўна, ці вы ведаеце, як у нашым двары дзеці гуляюць у мячык? — гаворыць ён ажыўлена.— Б'юць яго аб зямлю ды ў такт: «Я ведаю пяць колераў: чорны — раз, белы — два, сіні — тры, зялёны — чатыры, жоўты — пяць!.. Я ведаю пяць пісьменнікаў: Маякоўскі — раз, Шолахаў — два, Пушкін — тры, Станкевіч — чатыры...

Смяюся.

— Слова гонару!

Такую гульню малых назірала і я на нашым падворку. Папулярнасць Косці тут вызначалася галоўным чынам мясцовым патрыятызмам. Аднак прыемна пачуць вестку і з вуснаў адданага маёй сям'і чалавека.

— Во, бачыце, як проста стаць класікам! Выдаў з дзесятак брашурак — і гатова! Давайце і вы што-небудзь напішыце! З гісторыі, напрыклад!

— Каб гэта было так лёгка! Я вунь нават ажаніцца ніяк не магу!

— Што праўда, то праўда. Уся настаўніцкая марыць, каб вы нарэшце знайшлі сабе каго-небудзь. Жанчыны падбіраюць і падбіраюць вам кандыдатуру, і вы, мабыць, пра гэта ведаеце? У вас жа, здаецца, была сімпатыя. Ліда, як яна?

Халасцяк не мае перада мной душэўных таямніц і ў адказ безнадзейна махае рукой.

— Чаму-у? Вы ж так яе не хвалілі?!

— Расчараваўся.

— Надта ж вы патрабавальны! Глядзіце, так можна на ўсё жыццё і аднаму застацца!.. На сімфанічным канцэрце бачыла вашу сімпатыю. Гэты раз давай, думаю, прыгледжуся. Нішто сабе дзяўчына.

— Ат, з выгляду толькі... Яна і на канцэрце была?.. Разбіраецца ў музыцы, а як жа!.. Запрасіў да сябе на вечар. Думаю, пасядзім, паслухаем музыку, пагутарым. Уключыў «Апасіянату» ды гляджу — вочы ў маёй Ліды без выразу, бытта ў каровы! А можа гадзінамі апавядаць пра Рахманінава, Моцарта, Бетховена ці Шапэна — з кім хто ажаніўся, з кім развёўся, якую меў палюбоўніцу... За адзін вечар абрыдла да смерці! Сумна з такой — хоць ты вешайся!

— Што ж вы так?!

— Ат, сам вінаваты — не трэба было такім добранькім быць! Ведаеце, як пазнаёміўся? Заглянуў на танцы ў клуб. Усе весяляцца — трэба і мне. Бачу, сядзіць пад сцяной дзяўчо і да яго ніхто не падыходзіць. Ненатуральна голасна загаварыла да бліжэйшай пары. Затым заціскае вусны, робіць задумёны твар і кладзе нага на нагу. Грызе пазногці. Разглядвае столь. Маніпуліруе з туфлем... Я і падышоў.

— Пашкадавалі?

— На сваю галаву!..

Хлапец цяжка ўздыхае. Такі ён, здаецца, нешчаслівы, але не знайду слоў суцехі. Шкада і дзяўчыны, і яго.

— Нічо-ога, сваю шчэ знойдзеце, паверце мне, вопытнаму чалавеку, а гэта, выходзіць, было несапраўднае!

— Не знайду, то і так дажыву. Ладна, што зробіш! Толькі мамы шкада. Усе дапытваюць яе, калі ажанюся. Суседзі, знаёмыя не даюць спакою. Бачылі амерыканскі фільм пра халасцяка «Марцін»? Дакладна гэтаксама атрымліваецца і ў мяне, але ж — цюцелька ў цюцельку!

Чагосьці чакаючы, маўчу зноў.

— Во, учора прывезлі мне з Масквы камплект пласцінак Рахманінава! Заходзьце вечарам, паслухаем!

Уздыхаю як аб нечым недасяжным.

— Дарэчы, будзе і Пятро Уладзіміравіч.

Цяпер сэнс размовы стаў для мяне цалкам іншы. Ажыўляюся адразу, хоць і не паказваю гэтага.