Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

Праз некалькі тыдняў яна скончыла педвучылішча, ён — вайсковае. Паўлаў водпуск правялі ў парку, за горадам у лесе, у жытах. А скончылася гэта тым, што ўзялі сведак, пайшлі ў загс ды распісаліся. Камандзіры зрабілі складчыну, з тостамі павячэралі ў рэстаране — гэта і было іхняе вяселле.

Лейтэнанта зараз жа накіравалі за Ломжу ў часць — ля граніцы ў Заходняй Беларусі, за ім паехала і маладая жонка. Толькі жыць з мужам усё не даводзілася: ля граніцы покуль што сямейным не хапала кватэр. Яна асела ў вёсцы Паўлішкі, дзе знайшлося месца настаўніцы.

Аднойчы аб'явіла яна вучням, што апошняга ўрока не будзе — клас адпраўляецца на даўно абяцаную экскурсію ў лес.

Пад лесам была свежазабаранаваная зямля.

— Звер якійсьці бег, во — сляды! — закрычалі дзяўчынкі.

— Воўк!

— А страшна як, Люба Макараўна!..

— Гэта —заяц, дзеці! — супакоіла іх настаўніца.

— Або заяц так роўна ставіць след — адзін за адным? — высмеяў яе троечнік — Горбік.

— Бо ён тут, Міша, якраз не скакаў, а так сабе ішоў! — бараніла свой аўтарытэт настаўніца.

— Ы-ы-ых? — са здзіўленнем уцягнуў у сябе паветра хлопчык.—Зайцы толькі скачуць — як вераб'і!

Клас выслухаў Горбіка з маўклівай пашанай.

Па некалькіх падобных выпадках Люба выдала сабе прысуд: яна кепская настаўніца. Пісала пра гэта мужу, плакала.

Навокал жылі яшчэ жанкі камандзіраў ды таксама чакалі, калі іх забяруць да сябе мужы. Гэта былі найбольш трыццаці-саракагадовыя кабеты. Яны падпарадкоўваліся інстынкту самазахавання і на граніцу не надта спяшаліся. Сярод іх Люба часамі забывалася. Большасць жанчын не мела ніякага дыплома, але маладая настаўніца з пашанай адносілася да іхняга жыццёвага вопыту.

Зрэшты, гэтыя жанчыны да Любы гарнуліся самі. З уласцівым старэйшым людзям імкненнем да маладога кабеціны непрыкметна ёю любаваліся і нават лесцілі, ад чаго Люба паводзіла сябе ўсё больш упэўнена. Камандзірскія жанкі адкрывалі адна перад адной душу, скардзіліся на «цыганскае» жыццё. Люба тады ў гутарку не ўдавалася — больш слухала.

Такім чынам, у Любы і заставалася ўсяго радасці, што на рабоце — з вучнямі, а ў сваім асяроддзі — маўклівае прысутнічанне. Але, калі ў школе здараліся няўдачы, каму паскардзішся? I яна сумавала. Прыходзіла дадому, скідала з твару маску, бездапаможна падала на ложак ды плакала ў падушку.

Часамі яе агортваў незразумелы неспакой. А тут яшчэ жанчыны падбухторвалі.

— Мой нарэшце знайшоў кватэру! — пахвалілася адна.— Піша, каб чакала машыны — забіраць едзе!

— А мой злёг,— паціху, нібы сама сабе, паскардзілася другая ды цяжка ўздыхнула.— Хто аб ім стане там клапаціцца?

— А для чаго дактары, Ксеня Мікалаеўна? — нясмела пацешыла яе Люба.

— Дактары — людзі казённыя!.. Ой, цяжка нам, бабанькі — свет такі трывожны!.. А твой калі забярэ цябе?

— Ніяк не знойдзе памяшкання! — з сумам праказала настаўніца.

— Нічога, мілая, прыйдзе час — і выкліча, у вас шчэ ўсё наперадзе — абы толькі вайны не было!

Калі яны выйшлі з дома паштальёна, куды назбіваліся жанчыны, чакаючы пошты, Любу адклікала жонка камандзіра часці, прашаптала:

— Не слухай ты іх! Мужыкі робяць усё, каб толькі быць далей ад нас! Не вер ніводнаму яго слову і не выпускай яго з рук! Ведаеш, сколькі там на граніцы полек? А параўнай нас з імі! Яны ўсе зграбныя, ладныя і ўмеюць падлезці да мужчыны, не тое што мы!.. I твой забудзе цябе, калі станеш варонай!

Люба ў душы пасмяялася — гэта Паўлік забудзе? Але яд, выпушчаны кабетай, пачаў дзейнічаць. Праз хвіліну ёй зрабілася страшна — не хацелася заставацца адной ні секунды!

Яшчэ ёй раптам да болю захацелася таксама пажыць сапраўднай сям'ёй: клапаціцца аб мужу, як іншыя. Калі б Паўлік захварэў, як бы яна яго даглядала: старанна, душэўна, ласкава! I не толькі хворага: калі б нават прыйшоў п'яны ці вярнуўся мокры з палігона! Калі ўсё гэта будзе?

А неўзабаве жыццё стала яшчэ больш складаным. I ўсё адбылося незаўважальна для яе.

Найсамперш Люба пачала ставіць на ложак чамусьці лялькі, весці гутарку пра малышоў, раздаваць ім цукеркі...

Аднойчы ў яе на кватэры сабралася жаночая кампанія. Нехта прынёс вестку —у горадзе знайшлі грудное дзіця ў рэчцы. Люба абурылася:

— Расстраляць такую маці мала! Ой, як добра мець дзіця! Такі малюсенькі жывы камячок шукае ў цябе грудзей, цмокае — слабы, бездапаможны: калі не абароніш яго ты, не абароніць ніхто! Я б хацела мець такое!..

Гаспадыня дома, цётка Марыся, уважліва яе разглядзела ды строга праказала: