Аляксей Карпюк - Сучасны канфлікт [Аповесць, франтавы дзённік, не зусім гродзенскія гісторыі]

Што мой незнаёмы робіць? Яшчэ, відаць, спіць. Паспі, даражэнькі! Спіце і вы, добрыя людзі, каму яшчэ можна не ўставаць!..

Знадворку да мяне ўсміхаецца твар сімпатычнай маладой асобы з жывым і здаровым бляскам вачэй і зубоў. Я ахвотней гляджуся ў шыбу, чым у люстэрка. Косця смяецца, што гэта — самаашуканства, бо так менш відзён узрост. Ну і няхай! Крадком падцягваю ззаду касынку, і над лобам паказваецца просты прабор. Прыглядаюся. Сапраўды, цяпер падабенства да італьянскай сіньярыны бачу і я. Толькі мой твар куды маладзейшы, ды і сама я больш жывая.

А вось і школа.

Як ні рана выехала з дому, аднак у настаўніцкай ужо нехта ёсць. Мяне адразу ўцягваюць тысячы спраў. Камусьці нагвалт патрэбна выставіць адзнакі за чвэрць. Дырэктару неадкладна падавай справаздачу аб выхаваўчай рабоце. Нейкі бацька, дзівак, прыйшоў менавіта цяпер, каб я напісала яго дачцэ распарадак дня...

Аднак праз занятасць і клопаты я агорнута і прадчуваннем сустрэчы. Маё сэрца то калоціцца, то ад жудаснага і незнаёмага шчасця замірае. Недарэчы лезуць у галаву яшчэ і вершы. Цякуць лёгка, самі сабой словы Эдуардаса Межэлайціса, вызубраныя з паперкі, якую раніцой адабрала ў Косці:

18.

Вяртаюся са школы.

Іду па вуліцы насцярожана, і ў мяне такое адчуванне, што вось-вось зараз нешта здарыцца. Здарыцца напэўна, няўмольна, немінуча — штосьці хвалюючае, важнае і фатальнае. Я нават ужо не ўпэўнена, ці сапраўды жыву, іду, ці мне толькі гэта ўсё сніцца. Прадчуванне не ашукала.

Яшчэ здалёк бачу добра знаёмы капялюш, карычневае паліто і мяккую хаду мужчынскіх ног у замшавых туфлях. Мне раптам не хапае паветра, замірае сэрца. і падгінаюцца ногі. Хаваюся за прахожага, пачынаю аддыхвацца.

Спаткаліся мы на мосце. З нейкай п'янай рашучасцю ды толькі таму, што было раней запраграмавана, я запыняю яго і на гэта трачу ўвесь запас смеласці. Гаварыць ужо не магу.

— Вы штосьці хацелі сказаць мне? — пытаецца ён ветліва, але паспешліва.

— Я?..

«Ну, гавары ж ты, калі пачала!» — чую свой кволы ўнутраны голас скрозь узрушанасць.

— Хацела павіншаваць вас...

— З чы-ым? — у яго вачах шчырае здзіўленне.

Пакутліва і дарэмна спрабую ўспомніць тыя душэўныя і прыгожыя словы, якія падрыхтавала.

— Са святам...— выдыхаю.

— А!.. Узаемна!

— Дзякуй... Няёмкая паўза.

— Прабачце,— кажа ён.— Я вельмі спяшаюся!

Маўчу.

«Спяшаешся... Ну і спяшы, а мне што? Збіралася толькі цябе павіншаваць і свайго дамаглася!»

«Але чаму так не хачу, каб ты адыходзіў? Чым так расчараваная?..»

Ён збіраецца бегчы і апраўдваецца:

— Ля рэстарана рыбу свежую даюць!

— Калі ласка...

— Трэба паспець хэпнуць і мне!

— Што «хэпнуць»!

— Ля рэстарана ў падвале — свежую рыбу выкінулі, кажу!

— Яку-ую?

— Свежую!

Аслупянелая гляджу на яго і ніяк не магу зразумець, пра што ён гаворыць. Пры чым тут якаясьці рыба, я ж хацела яго так бачыць?!

— Паслязаўтра ж — свята! — тлумачыць.

«Мабыць, сню».

— Ну, пабягу, а то расхапаюць!

— Расхапа-аюць?..

— Ну! Яшчэ людзі не ведаюць, але зараз наваляцца — збягуцца з усіх канцоў!

«Бо-ожа, што ён вярзе?!»

Некалькі секунд маўчым. Паміж ім і мной убілася кампанія вёрткіх вучняў з ранцамі, раздзяліла нас, але я не кранаюся нават з месца. Стаю, не магу адысці ад здзіўлення. Мяне агортвае адчай.

Школьнікі прайшлі — і зноў мы ўдваіх.

— Ну, пайшоў! — паўтарае.

— А як жа я-а?! — вырываецца ў мяпе не то скарга, не то адчайны крык.

— Можа, і вам трэба? — на хаду пытаецца ён з гатоўнасцю.— Заадно магу ўзяць, мне ж — усё роўна!

— Чаго ўзяць?

— Свежай рыбкі.

— Навошта?

— Вы яе не любіце?

«Не, я не сню, аднак!»

Ён ужо бачыць — нешта здарылася, адчувас віну, спрабуе яе загладзіць. Бадзёра кажа:

— Ганіце манету! Колькі вам браць? I якую — малую ці большую?

— Не!! — паспешліва і з жахам баранюся я, нібы ён падбіваў мяне на злачынства.

— Чаму-у?!.

— Не!

— То як сабе хочаце, я — ад шчырага сэрца!

— Не! Не-е!! Не-е-е!!.

— Тады я пабег!

— ...

— Ну, бывайце!

— ...

— Да пабачэння, кажу!

— Шчасліва...

19.

Пасля фатальнай сустрэчы дамоў іду не адразу. Доўга цягаюся па засмечаных апалым лісцем вуліцах. Хаджу, як аглушаная, з пустэчай на душы і ўсё не магу зразумець: што ж такое здарылася, што за землетрасенне? А памяць настойліва падказвае інтанацыю і мужчьшскі чужы голас: