— Ох, да чаго ж не люблю гэтых сталічных падавальшчыкаў у рэстаранах!
— I я! Яны — бытта лёкаі з дарэвалюцыйнага часу! У іх штосьці нізкае, фальшывае...
Косця вывучае меню, але я ўпэўнена — усё выдатна чуе. Зараз не выцерпіць, абрынецца на жанчын. Збіраюся сціснуць яго за руку, выцягваю ўжо нават пальцы пад сталом, ды раптам замірае сэрца, забівае дыханне: у залу ўваходзіць чалавек... Хаваюся з жахам за мужа.
— Эх, жанчынкі, жанчынкі, як вы можаце так легкадумна гаварыць? Вы гэтых хлопцаў зусім не ведаеце! — бы праз сон, далятаюць Косцевы словы.— Яны ж вам могуць быць сынамі! — адкуль у вас да хлопцаў гэтых такая нянавісць?
Не, гэта — не ён! Той чалавек, што ўвайшоў, мае толькі падобны касцюм.
Да мяне памалу вяртаецца прытомнасць. I разам з гэтым робіцца сумна-сумна.
— ...Маладыя, адукаваныя, з атэстатамі. Узялі іх сюды па конкурсу. Хлопцы нават валодаюць замежнымі мовамі. Я б на іх месцы не прыняў бы ў вас заказу!..
З той жа энергічнай упэўненасцю, з якой у гасцініцы разважаў пра памяць, Косця адчытвае жанчын. А я ўсё азіраюся, азіраюся, выглядваю і выглядваю, аж забалела шыя. Чагосьці страшэнна не хапае ў гэтым горадзе. Надта цягне дамоў...
— Мараліст нудны, праведнік, перастань! — шчыпаю мужа за локаць ды кажу: — Навошта ты мяне сюды прывалок?
Вяртаемся ў нумар, і нападаю на яго зноў:
— Чаго табе ўмешвацца не ў свае справы? Ты адзін сюды прыехаў? А пра мяне ты падумаў?
— І-іра, супако-ойся!..
— Чаго ты мяне сюды прывалок? — адчуваю, як прысутнасць яго і кожнае слова мяне ўсё больш раздражняюць.— Каму я тут патрэбна?! Ці ты падумаў, як там будуць жыць без мяне дзеці? Што будуць есці, як пойдуць у школу?.. Ці ты ведаеш, ад чаго ў мяне шчыміць душа?.. Жывеш на ўсім гатовым і ў вус не дзьмеш — унь у якіх гасцініцах бываеш!.. Думаеш, і я не змагла б пісаць брашуркі, каб мяне хто пасадзіў у такія ўмовы?.. Заўсёды глядзіш, каб табе было выгадна, добра і ведаць больш ні аб чым не хочаш! У цябе няма «слыху» на людскія перажыванні, ты глухі душой, а яшчэ — псіхолаг!
Косця выбухае злосцю:
— Што ты вярзеш?
— А чаго ты крычыш? Ты чаго на мяне яшчэ і крычыш, скажы?
— Я проста — гавару! Аб якой выгадзе сваёй мог думаць? Ты ж сама бачыла, як я быў заняты апошнія дні і ночы, як выкладваўся ўвесь! Ты нават спрабавала адцягнуць маю ўвагу на глупства! Цяжка табе? Азірніся — каму лягчэй? Зацісні зубы ды цягні, а мяне пакінь у спакоі — ведаю, што раблю!
— Не-е, ты скажы, чаго на мяне крычыш?! Ах ты, няўдачнік,— шчэ і крычаць будзеш? Я табе ўжо казала: у мяне тры нахлебнікі, трэці — ты! З той розніцай, што цябе ўсе ведаюць, ты — бытта вясельны генерал! Мыльная бурбалка!.. Ты нават жыццё ведаеш — праз мяне!..
— Не хамі. Не забывай, я твой муж...
— Які ты мне му-уж? Ты са мной калі пагаварыў, як з чалавекам? Звадзіў мяне калі ў тэатр ці на канцэрт? Першы раз у жыцці прывёў у рэстаран і то пацягнула цябе рысавацца перад жанчынамі — хоць скрозь зямлю мне праваліся!
— Во-во! Шчэ скажы — не так відэлец трымаў, не з той нагі пайшоў! Наслухалася розных Вераў, Кіраў ды нясеш тут іхнюю ідэалогію!.. Тэа-атр ім падавай, вы-ыстаўкі!.. Італьянскае кіно-о!.. Му-узыку!.. У вас ужо «слых» і на музыку, і на іншае—куды там!.. Вы толькі гуляеце ў інтэлігентак, бо на самай справе — гнілыя мяшчанкі!.. Не сустрэў яе, не падрыхтаваў, не памыў, не пакланіўся, не ўсміхнуўся, не так павіта-аўся, слё-оз не выцер, не падзя-акаваў!..
— А чаго ты на мяне крычыш? Хто я — баец тваёй роты, што ты са мной так гаворыш?
— ...Так ужо і паміраеш ад працы! Па тры гадзіны можаш мянціць языком з якой-небудзь мяшчанкай Верай, закрыўшыся ў пакоі, па гадзіне вісіш на тэлефоне!..
— Чаго ты на мяне крычыш?!.
Косця бачыць, што нашая сварка можа зайсці задалёка, бярэ сябе ў рукі, гаворыць больш памяркоўна:
— Вядома. табе нялёгка. А каму лягчэй? Я і кажу — зацісні зубы і цярпі, пачакай вынікаў!
— Я хачу сёння быць шчаслівай — як усе людзі! Чалавек родзіцца для гэтага, як птушка для палёту!
— Пакінь ты класіка! Падумай, Іра, сама, што такое шчасце. Трапляецца яно, а як жа, ды існуе надта коратка. Памятаеш, як была студэнткай, твая аблігацыя выйграла тысячу рублёў? Мы радаваліся нават за цябе! А доўга ты была шчаслівая?.. Трэба жыць нармальна, радавацца ўсяму комплексу, што ўваходзіць у гэтае паняцце, а шчаслівыя хвіліны ў ім — бы разынка ў булцы. Ты што — адны разынкі хочаш усё жыццё есці?
— А ты не перакручвай на прозу! I не крычы на мяне зноў!
— Куды ты ад гэтай прозы дзенешся? Зрэшты, вы, жанчыны, шчасце бачыце крыху па-свойму, але ж хоць ты не будзь бабай і не лезь да мяне са сваім бабствам!
Читать дальше