— Во, во, будзеш мець цяпер над чым падумаць — трэ было б даўно мазгі ўключыць!
— Аднак, Іра, ты вельмі злая!.. I не думаў, што такая злюка!.. Як ведзьма!.. Так бессардэчна абыходзіцца са мной!..
— А ты з Верай, з Ігарам абыходзішся мякка? Ці не ты сапсаваў ёй жыццё?! А пра сына падумаў?!
— Ладна, ла-адна, толькі змо-оўкні!.. Ты — як Вера, адно зачапі вас... Ладна, заткніся ўжо!..
13.
Толькі выправадзіла Барыса, вяртаецца Косця.
— Ты куды хадзіў? — нападаю на яго.
— Крыху па полі палазіў...
Не магла на гэты раз пайсці з мужам, была занятая, аднак у душы бытта бы радуюся, што злавіла яго на злачынстве. Мае паводзіны на вуліцы — плата за яго.
— Чаму мяне не ўзяў?
— Так жа табе прапанаваў ісці разам, забылася?
— Прапанаваў! Не паспела раскрыць рот, як цябе ўжо і след прастыў! Каб хацеў мяне ўзяць з сабой, знайшоў бы словы ўгаварыць!
— Магчыма...
— Навошта брэшаш?!.
— Бо я пішу, разумееш?.. Трэба часамі пабыць аднаму, каб думка адстаялася...
— А-а, дык і праўда — ты зумысна адзін пайшоў? Тады навошта прыкідвацца, што завеш? — ад сваіх слоў яшчэ больш пераконваюся, што ва ўсім вінаваты муж.— Ты заўсёды лічыў мяне дурніцай!.. Калісьці ездзіў на сустрэчу медыкаў — адзін; у прафілакторыі выступаць — адзін; бачыце, са мной яму ездзіць — няёмка! А мне тут самой змагайся з кожным п'яніцам, бойся, дрыжы ад розных тыпаў! — крычу, хоць Барыс для мяне — свой чалавек і, вядома, яго я не баюся.
— І-ірка, ты ж ведаеш, што мне гэта патрэбна — як паветра! Ды і ці мала мы з табой папахадзілі і ў лес, і ў...
— ...Нібы маю мужа, а на самай справе яго ў мяне няма! Да д'ябла мне слава, калі жыву бытта ўдава якая! — прарываюцца ў мяне слёзы.
Цяпер я гаварыла з такой крыўдай і жалем, што ўжо ані не сумнявалася — ва ўсім вінаваты толькі адзін Косця, а мой уяўны флірт з незнаёмым — адно частковая кампенсацыя таго, што не дадае муж.
— Супакойся. Слова гонару, не ведаў, што табе будзе аж так крыўдна!..
Але я не хачу слухаць яго каяння. Звяртаюся з просьбай, добра ведаючы, што яна толькі для формы.
— Косця, ну дай і мне якую-небудзь работу!
— Хіба мала табе клопату дома? Ці не па горла ў цябе работы ў школе? Якую табе яшчэ трэба?!
— А я хачу, як у цябе,— творчую! Дапусці і мяне да сваіх паперак!
— Піць гарэлку можна разам, а пісаць, тварыць — толькі раздзельна...
— «Где уж нам, измученным в неволе, ликовать, резвиться и скакать!»
— Не раздражняй сябе! Я хацеў сказаць, што такая работа не для цябе!
— Ах, так, ты ведаеш, што для мяне, што — не? — выбухаю злосцю. «Піць гарэлку разам, а пісаць, тварыць раздзельна», дражню. Пачуў недзе фразу ды паўтараеш, як папугай!
— Ну, пайшла!
— Эгаіст, толькі пра сябе думаеш!
— Іра, хіба ж гэта праўда? Хіба я пра сябе думаў калі? Што ты вярзеш?
— От бы пасадзіць цябе зараз на маё месца! — прарываецца ў мяне скарга, набалелы жаль.— Ведаеш, як я здабывала сёння яду для сям'і?
— Чаго ты зноў усхадзілася?!
— ...Што твае дзеці сёння абедалі, ведаеш? Што робіцца ў маёй школе, пра што думаю, як хаджу на работу, што бачу, з кім спатыкаюся, ты ведаеш? Якія мяне праблемы турбуюць, ведаеш?.. Унь сын недзе калена расквасіў, без гузікаў вярнуўся з падворка, а з цябе — як з гусі вада! Не хочаш прымаць да сэрца складанасці жыцця!.. Ты нават цвіка не вырвеш з крэсла, што сын увагнаў яшчэ летась, і будзе цяпер тырчаць, покуль не выцягну сама! Табе нельга нічога даверыць!.. У мяне тры нахлебнікі, ты — трэці! Тыя два — малыя, а ці табе да твару пад іх падстройвацца? Такім нахлебнікам думаеш у сям'і жыццё пражыць?
— Я, па-твойму, бібікі б'ю? Супакойся! — моліць.— Павер, калі трэба было, то быў і добрым гаспадаром. Цяпер жа ўсім гэтым камандуеш ты!
— З сённяшняга дня адмаўляюся!
— I добра — тады займуся я!
— Не змагла б і я што ствараць, каб ты даў умовы? Думаеш, я такая бяздарнасць?
— Ніколі так не думаў! От, запрацавалася, бедная, ушчэнт, дальбог! Стамілася, і паперла з цябе гэтае бабства! Ой, мая ты бедная!.. Мая ты сірата каза-анская!..
Хоча мяне абняць.
— Не падлазь! Ты ведаеш, колькі разоў адно ў магазін сёння лётала?
— Нічога кепскага пра цябе не думаю, адкуль ты ўзяла ўсё? Супакоішся ты, урэшце?
— Маўчала дагэтуль, бо дурной была!
— Іра, зразумей, творчасць — як каханне, дзяліць ні з кім яго немагчыма, бо гэта тваё, асабістае. Я ж не вінаваты, што на свеце так створана... Я табе вельмі ўдзячны за ўмовы...
— Што мне з гэтага?
— Дык пачакай вынікаў!
— Іх ніколі не будзе!
Што праўда, то праўда. У новы артыкул трэба ўкласці ўсю душу без астатку. Адно тады ён будзе добры. Гэта ведаю з уласнага вопыту — і ў маёй прафесіі дакладна гэтаксама.
Читать дальше