Аляксей Карпюк - Карані

Сватаўся нават да яе.

Дамовіліся, якую ў пасаг карову маладая возьме, але потым спыніўся на Соньчынай сяброўцы — Ніне. Бо тая была аж на тры гады маладзейшая, а яе браты да такой самай каровы ў пасаг Нінцы дабаўлялі яшчэ і дзвесце злотых.

I во — як усё павярнулася.

— Людко-ове, і трэбо ж так спатка-ацца нам! Ой, а на мне халат такі згомтаны, такі запэцканы, праба-ач, Лаўрэнку! Так нечакано спаткаліса!

Каб абарваць яе невычэрпны фантан радасці, Лаўрэн буркнуў:

— У звярынцы служыш?

— Ага!

— То добро...

— А што маю рабіць, разваж ты сам! Дочкі з зяцямі параз'яг-джаліса па белым свеце, мне за імі аніяк не ўгнацца. Хату сваю ў Масалянах давялосо прадаць. Калгасную пенсію перавяла сюды, перавязла манаткі і во — крыху тут прырабляю, ды цэлы дзень чалавек пры дзеле сабе!

— Гэто добро, што пры дзеле...

— О-ой, без яго, Лаўрэне, не абыдзешса аніяк — дай ты веры! I як тыя паны маглі ўсю жызню нічого не рабіць — чорт іх душу ведае!

— Толькі паны, мусі, і маглі...

— Але ж нармальны чалавек так не вынесе, праўда?

— Ну...

— Нармальны — здурэў бы! Няма страшнейшай мукі, чым нічого не рабіць! I зыск маю тут не кепскі! Да бруднай работы цяпер маладыя ісці не спяшаюццо — файно мне плацяць!

— Бачу, з фуліганамі ваюеш...

Зямлячку бытта зноў завялі:

— О-ой, каб ты толькі ведаў, як часамі за дзень назмагаюса з рознымі вырадкамі! Каб яны ўсе акалелі, каб яны! Ваюю з гэтымі заменкамі — бы на той вайне! А тут такі навал работы — у кожнай клетцы памый і даглядзі, кожнаму зверу дагадзі, кожнаго добро накармі! А гэтыя ўсе звяры, скажу табе па шчырасці, не дай бог якія капрызныя! Асабліво заморскія — бы тыя панскія дзеці, дальбо! Абы чаго табе не толькі ў рот не возьмуць — нюхаць нават такі не стане, падло! Аднаму давай цёплае, другому — халоднае, таму — кіслае, іншаму — салодкае, ды шчэ на малацэ! Гэтым — раніцой, тым — удзень, там тым — толькі вечарам, а хай яго ліхо, няхай! Часамі і ад гэтаго здурэць можно! А во, сам бачыш, шчэ тут ганяйся за рознымі абармотамі — убівай шчэ на іх сілу!

— Якраз надышоў на такое...

— Сам бачыў, ага?! Паслу-ухай адно, Лаўрэне, раскажу табе шчэ лепшае дзіво! Дзісь на ранку адзін такі прахвост падаў слану бутэльку пустую — шкляную бутэльку, ці дасі ты веры? Выпіў, гіцаль, тут піво ды падаў, уяўляеш сабе? Нашаму Сураку толькі сёмы рок, шчэ зусім-зусім дурненькі, хоць і выгнаўсо, бы тая цыстэрна, і жарэ ў дзень ведаеш сколькі? То паслухай! Аднаго хлеба — дванаццаць буханак! Восемдзесяць кіляў травы ў трыбух набівае, трыццаць — буракоў...

— Адзі-ін?

— Во, а ты, Лаўрэн, веры не даеш! Ды дзівішса! Хібо ж гэто ўсё? Шчэ кожны дзень яму паўтары пуды бульбы даем! Па шэсць кілі капусты ў вантробу бічкуе! Аўсянкі з гарохам, вотруб'я і аўса чыстаго ды першагатунковаго, і аж два пуды зялёных галінак валім пад нос! I ўсё-ўсё есць — аж за вушамі трашчыць у яго! А цукру сколькі жарэ — жартачкі, такая гара цела!

Жанчына паказала на свайго любімчыка, які зводдаль цераз сталёвыя бэлькі звесіў зморшчаную халяву хобата ды рахмана міргаў светлымі вейкамі з рэдзенькім іглістым шчаціннем і нібы з цікавасцю прыслухоўваўся, што пра яго гавораць. Сонька са здавальненнем паўзіралася на выхаванца, тады — на земляка і пасмакавала, якое ўражанне зрабіла яе інфармацыя.

Вытрымаўшы паўзу, прадоўжыла:

— Ну, во! Выжлукціў перад клеткай тое піво і бутэльку падаў! Малады наш дурань хобатам за шыйку яе хапіў, пяткай трахнуў аб цэмент ды панёс жывыя, бы агонь, вострыя асколкі сабе ў рот, ці дасі ты гэтаму веры, га? Як убачыла ўсё я, так і струхлела — на аман амярцвела! Ах, бо-ожа ты мой, сколькі наеласа страху — думала, памру! Добро, што якось тую шыйку паспела вырваць у апошні момант, бо Сурак рахманы, бы іншая карова!

Зямляк аж зацокаў языком.

— А зараз падыходжу да клеткі, каб пачысціць малпоўнік, і што ты тудамеш? Бачу другого абармота!

Успомніўшы, бабуля аж хапілася за шчокі:

— А-а, дак ты ж яго, Лаўрэне, ведаць павінен! Напэ-эўно ведаеш! Шпакоў Здэнак — сын нашаго Васіля, што да войска з табой за палякамі прызываўса, а потым зарэзаўсо касой у сваім хлеўчыку над Нёманам. Малады Шпак з адной развёўсо і ўзяў другую. Але піць не пераставаў, покуль і тая жонка гуляцы не дала каленам пад зад. Бо цяперашнія бабы, скажу табе, Лаўрэне, па шчырасці, не такія пакорныя, якімі былі калісьці мы, дурніцы! Ха-а-а, Лаўрэн! Цяпер, калі мужык надто п'е і ніякія ўгаворы ўжэ не дапамагаюць, баба такого прапірае — авэк з хаты, і ўсё! Каб нават не смярдзеў! Таму і разводаў цяпер столькі — і на вёсках ужэ.