Аляксей Карпюк - Карані

— А плюшавыя — з ануцы!

— Ну і што?

— З ануцнымі — сама іграй, я зверскага сабацку хацу! За шчаку Валеркаў кот мяне лапай укусіў!

— Не скрэндай, бо атрымаеш! Ты мне ўсе нервы выматаў сваімі фокусамі!

— Сама мне нервы разматала!

— Не пацярплю гэтага смуроду ў доме, нават і не думай! Усялякую заразу сюды валачы дазволю?

Сын зароў, але больш на яго ніхто не звяртаў увагі.

— Много мне столькі! — бараніўся Лаўрэн.— Білет каштуе, ты ж сам ведаеш, грашы. Ды і папалудную — за пяцьдзесят капеек, а больш мне нашто?

— Не выдумляй! Уладзік піхнуў яму чырванаватую паперку ў кішэню.

— Шчэ таргавацца будзе — ну і ўпарты ж ты!.. Паставіш там у калгаснай сталоўцы якому земляку сто грамаў! Хай ведаюць нашых Маркевічаў! Напэўно, знойдуцца, каторыя захочуць пажывіцца на дармавінку,— сказаў сын ужо засмучоны.— I хутчэй вяртайса.

— Вярнуса — як атрымаецца.

Уладзік яго не слухаў. Паглыблены ў сябе, нават забыўся і пра сняданне.

— Чэсна гаворачы, тату,— нечакана прызнаўся,— то і мяне самого туды, халера на яго, цягне. I мне часамі надто хочацца махнуць у Зялёную Даліну, думаеш, не? Толькі — маўчу. А цягне, б-бляха, бы 'магнітам якім, хоць ехаць туды чамусьці і страшно — як на экзамены на катэгорнасць. I от фокус, дзе б я ні быў, што б ні рабіў, а — усё адно. Думаў — толькі са мной так. Аднойчы Павел наш за чаркай прызнаўса — цягне і яго, разумееш? I, калі хочаш, прызнаюса табе нават — я і з гарадского маршрута перайшоў на міжгароднія, каб сяды-тады бліжэй каля свайго поля праехаць!

— Во, бачыш, Уладзік. А яшчэ прыстаеш да старого бацькі — чаго і куды, нашто і пашто. Цябе цягне, але ж ты маеш цёнгле работу, вечно ў раз'ездах ды клопатах, як і наш Павел, як Колік. А я — зусім ніц не маю да работы, і мне не з'егдзіць? Не пабыць там, калі гэто зрабіць так просто? Грэх, сын.

— Тады, тату, валяй. Шчасліво!

3

Траіх Маркевічаў цягнула ў Зялёную Даліну таму, што сілуэты роднай мясціны ў кожным з нас заўсёды звязаны з самымі першымі радасцямі пазнання свету, з неасэнсаванай яшчэ ўдзячнасцю за дараванае жыццё. Гаварыла ў іх магутная сіла генетычнай памяці, на якой выхоўваліся ўсе продкі.

Гэтая крэпасць не толькі здольная прыцягваць з далёкіх краін птушак менавіта туды, дзе яны вылупіліся з яек. Яна нам — надзей-ная маральная апора, як слушна сказаў аднойчы Васіль Пяскоў.

А яшчэ родная мясціна, падключаючы нас зноў да невычэрпнага акумулятара дзяцінства — самай доўгай часткі чалавечага жыцця,— абнаўляе нашыя ўстоі, падагравае сэрцы, напаўняючы іх упэўне-насцю, адчуваннем шчасця і ўсведамленнем тваёй патрэбнасці, напаўняе новым ладункам аптымізму.

Дзе яшчэ можаш так хораша пакрасавацца: маўляў, вы ж добра ведаеце, кім я быў, і хутчэй бяжыце, каб паўзірацца, кім я стаў цяпер, чаго дасягнуў! Калі ж наваліцца бяда, дзе табе гэтак паспачуваюць і выслухаюць, як не ў асяроддзі, якое забяспечыла жыццё яшчэ тваім бацькам, дзядам і прадзедам.

Куды б ты потым пі пасяліўся, гэта будзе для цябе не гняздо, а толькі прыстанішча.

Шчаслівыя, самі нават не ведаюць, як шчаслівыя людзі, у якіх заўсёды пад рукой «наймільшы твой куток, дзе закапаны твой пупок»,— я ім часта зайздрошчу[ 47 47 Вёска аўтара, дзе ён нарадзіўся, з 1944 года знаходзіцца ў ПНР ], паўтараючы ў душы пушкінскія словы:

1

Перад світаннем Лаўрэн забраўся ў аўтобус і неўзабаве імчаў ужо за горадам. Білет яму дастаўся без месца, таму чалавек вымушаны быў тырчаць у праходзе і на кожным прыпыкку адхіляцца — прапускаць пасажыраў, якія выходзілі ці заходзілі ў салон. Але невыгоды не заўважаў. Наадварот — сэрца яго радасна білася, а сам як бы страціў фізічнае адчуванне сваёй істоты. Лаўрэн, аберуч трымаючыся за нікеляваную перакладзіну, бы турыст, з цікавасцю глядзеў праз вялізныя шыбы венгерскага аўтобуса на божы свет, хоць вокны, і былі густа распісаныя падоўжнымі капкамі з талага снегу.

У ранішняй смузе паказалася Вішнёўка. Яшчэ не развіднела, а вяскоўцы падняліся ўжо і дружна паўключалі святло. Вёска жыва мільгала двума кур'ерскімі паяздамі з весела асветленымі вокнамі пульманаў — адны пульманы імчалі насустрач аўтобусу злева, другія — справа. А ў музеі Лаўрэнавай памяці вёска называлася калісьці зусім іначай — Гнойніца. Яе маладое пакаленне не хацела мірыцца з ганебнай назвай і нядаўна перахрысціла.