Віктар Казько - Выбраныя творы ў двух тамах. Том І

— Мы зараз, мы заўсёды напагатове,— выйшлі з бэзу, не сталі таіцца і іншыя франтавікі.

— Не пусцім,— сказала баба Ганна,— нябрытыя, мурзатыя...

— Пабрыемся, памыемся, ванну нават прымем.

— А я ўжо галіфэ пабег надзяваць,— думаў улагодзіць бабу Ганну Махахей. А яна яму дулю, а ў дулі той і ключ ад скрыпі:

— Во што ты ў мяне, галубок, вып'еш і закусіш.— Так і но дала ў святочнае ўбрацца.— Самі. піць будземо, мы таксама ваявалі. Так, жанкі, не пусцімо?

I не пусцілі. Спачатку, праўда, толькі не пусцілі за стол, пакуль у іх да песні не дайшло: «Вы служите, мы вас подождем...» Заспявалі яны гэтую песню, палагоднелі. I салдацікамі, і галубкамі ўжо без кпінаў клікаць пачалі. I можна было ўжо гаварыць з імі ў будзёным, не поручыся ў тых скрынях, не дастаючы галіфэ і гімнасцёрак, і без гэтага чарку падносілі.

Махахей пашыўся, абмінаючы хустку, галіфэ, андаракі, клункі са смертным, да самага дна скрыні, дзе пад усім гэтым начыннем хавалася яго ваенная, амаль афіцэрская, планшэтка з добрай цялячай скуры і ўстаўным лістом цэлулоіду. Планшэтка гэтая служыла яму не толькі па вайне, спатрэбілася яна яшчэ і міру — яго дзеўкам, у бойку кідаліся, па чарзе ў школу з ёю хадзілі: і Света, што цяпер у Карагандзе, і Марыя, што ў Маскве, і Алена, што ў Мінску. Надзька толькі тры зімы прахадзіла з планшэткаю, а потым нос угару: партфель купляйце. А планшэтка зноў зрабілася вайсковаю. Махахей пазбіраў і склаў у яе, што беспрытульна валяліся ў шкапу, скрыні і нават на гарышчы, свае вайсковыя паперы, медалі, што меў у асноўным за гарады: Варшаву, Будапешт, Берлін, кіпу пажоўклых, разлахмачаных падзяк ад Вярхоўнага Галоўнакамандуючага. Сярод гэтых паперак, падзяк, медалёў было і некалькі фотакартак, на якіх, хоць і з цяжкасцю, можна было пазнаць яго, маладога Цімоха Махахея, дзе-небудзь збоку, з-за галавы каго-небудзь выглядваў і ён паловай твару. I толькі на адной з гэтых фотакартак быў ён цалкам і на ўвесь рост, праўда, таксама да неверагоднасці збянтэжаны і разгублены, таму што побач з ім стаяў негр, а падтрымліваў таго негра рукамі і галавой ён, Махахей. Сам Джым стаяць не здолеў. Махахей адшукаў таго негра сярод труб і нейкага начыння ў прыбіральні. Амерыканцы прыехалі ў іх часць, каб уручыць нашым салдатам і афіцэрам свае ўзнагароды. Пасля ўручэння ўжо разам, як водзіцца ў добрых людзей, селі за сталы. Махахею і тут не пашанцавала, усе пілі, елі, а ён стаяў па пасту і слінку каўтаў, пазіраў на ўсіх. На Джыма і пазіраў, які ён вялізны і губаты, і рукі яго якія вялізныя і нязграбныя, а чарку падымае спрытна, і сам чорны, а зубы белыя. I калі ўсё паелі ўжо і папілі і пачалі амерыканцы ад'язджаць, Махахей убачыў, што негра сярод іх нямашака. Такі вялізны, і трэба ж, здараецца ж такое, забыліся пра яго, згубілі. А негр, гэта Махахей добра памятаў, пайшоў у прыбіральню і з прыбіральні не вярнуўся. Махахея змянілі, але ён яшчэ гадзіны дзве поркаўся ў прыбіральні, але дамогся свайго, выцягнуў вялізнага Джыма, які спаў па нагах, але не сунімаўся, патрабаваў: рашэн вотка. Негру гарэлкі далі, Махахею — не. Яго толькі сфатаграфавалі разам з Джымам. I Джым пакінуў яму свой адрас, узяў адрас Махахея, абяцаў прыехаць да яго ў Княжбор на «рюські вотка». Ці жывы ён цяпер, мо ўжо даўно лінчавалі. Цікава было б напісаць яму — няўжо адказаў бы? Махахей пачаў выбіраць адкрытку, на якой можна было б напісаць Джыму, перагледзеў, перабраў усё тройчы, але такой, каб адпавядала і падыходзіла, як заўсёды, у яго не знайшлося: з Крамлём не пашлеш, і з «Аўрорай» таксама, капіталіст жа, а проста «віншую»... што гэта яшчэ такое, каго гэта ён улягае так віншаваць. Атрымаецца яшчэ як з той цёткай, падумаюць яшчэ, што Джым ніейкім родзічам яму даводзіцца. I Махахей адсунуў адрас негра ўбок і пачаў пісаць сваім. Браў з планшэткі то канверт з адрасам, то пажаўцелую ўжо выразку з газеты — а пра яго, Цімоха Махахея, таксама пісалі ў газетах: «Геройский подвиг рядового Махахея». А нічога геройскага і не было тады, настрахаўся толькі, гэта было, было. Намуляў ён вочы ротнаму свайму, лейтэнанту Сяргею Пятровічу Былічу, а ўжо к капцу ўсё ішло — натрапіў не ў час, той і рыкнуў:

— Надакучыў ты мне, Махахей, рота ўжо тройчы памянялася, а ты ўсё такі ж, як дзеўка, некрануты, ніводнага ж разу не раніла цябе, Махахей?

— Так, таварыш лейтэнант, шанцуе.

— Шанцуе... А другім вось не шанцуе. Колькі ў цябе другіх нумароў за гэты тыдзень памянялася?

—Трое, таварыш лейтэнант, двух забіла, адзін — паранены.— Махахей быў кулямётчыкам, першым нумарам ад самага Смаленска, як загаварылі яго. I пад танк трапляў, і зямлёй закідвала, і кантузіла, а каб куля ці асколак закрануў — не. У другія нумары ніхто з роты і ісці да яго не хацеў, баяліся, усё з папаўнення ставілі. I было Махахею ўжо няёмка перад сваімі другімі нумарамі, ведаў — раней ці пазней, але загіне той яго другі нумар. Было няёмка яму перад ротным, што як вечны ён, сапраўды як загавораны. А Махахей ужо сам паверыў у сваю вечнасць і загаворанасць.