Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

Адзін з людскіх натоўпаў уцягнуў, усмактаў іх у сябе і вынес ад Сенатскай плошчы да Гандлёвай, адкуль ім адкрылася на Эспланадзі бліскучая ў падаючым сонцы і ўзлятаючых стужках і шарах крыштальная прастора. Дакладней, прастора была толькі над імі, а побач з імі і ва ўсе бакі ад іх — непраходны чалавечы лес, ці, калі заўгодна, неадольнае людское мора, што хвалямі, якім немагчыма было супрацьстаяць, скочвалася і кацілася да скверу, і там, дзе яно пачынала віраваць, спакусліва і прызыўна ўзвышалася над усімі аголеная ў бронзе Хавіс Аманда, якую сто год таму кахаў, увекавечыў і, магчы­ ма, памёр праз каханне да яе скульптар Валгрэн Віллі. Вадзім Альбертавіч ужо даволі даўно, пасля разводу з другой сваёй жонкай, праз каханне да якой ледзь не сканаў, дакладна ведаў, што там, дзе каханне, там заўсёды побач небяспека для жыцця, таму паспрабаваў уперціся хвалярэзам і не рухацца далей за ўмоўна вызначаную ім крытычную рысу. Але Алег Мікалаевіч, які не меў па­ добнага вопыту ў каханні і таму ва ўсім быў нецярплівы, падштурхоўваў яго і казаў: «Ну, што ты, дальбог, там жа самае цікавае, дзе і калі мы яшчэ пабачым адразу столькі страсных фінаў…» — і іх паглынуў вір. «Глядзі, глядзі, што яны робяць, яны яе апранаюць, бессаромніцу!» — у захапленні трос кулакамі над галавой Алег Мікалаевіч, і Вадзім Альбертавіч паспеў яшчэ ўбачыць, як з трох высокіх пад’ёмных кранаў маладыя людзі навыперадкі, каму першаму ўдасца, спрабуюць накінуць на галаву Хавіс Аманды гэтую самую белую з чорным аколышкам кепі­лаккі; і тут вір людскі сціснуўся, раздаўся, сціснуўся, раздаўся і зноў, і гэтым разам ужо незваротна і канчат­ кова сціснуўся — і Вадзім Альбертавіч, галава якога ў адрозненне ад галавы Алега Мікалаевіча была ў гэтым віры значна ніжэй за ватэрлінію, увесь сплюшчыўся і выпусціў дух.

«Вадзік, Вадзік, ды што з табой, Госпадзі, ды не памірай ты, як я цябе трупам дамоў адсюль дацягну?..» — пачуўся яму аддалены голас Алега Мікалаевіча, калі за­ мест любімага ўласнага духу адчуў ён у сабе ненавісны пах нашатыру і апрытомнеў каля падножжа бясконцай, што ўзыходзіла ў неба разам з белым храмам, які лунаў на ёй, лесвіцы. «Ну, вось я і памёр сабе, — ціха і супако­ ена падумаў Вадзім Альбертавіч, — а то ўсё баяўся, як яно будзе… І, Божа мой, як хораша, прыгожа як: белы храм, што лунае ў небе, бясконцая лесвіца да яго — і, мусібыць, я зараз па ёй пайду, ці над ёй палячу… Так, напэўна, палячу, дзіўная лёгкасць ува мне… Толькі ад­ куль і нашто тут Алег, і з ім яшчэ нейкі шалёны чала­ век… і Карл Маркс, ці мы сапраўды не адразу ад іх ады­ ходзім, а толькі на дзевяты дзень?..»

— Вадзім, ты чуеш мяне? — зусім не ў час і не да месца тармасіў яго Алег Мікалаевіч.

— А ты? — на ўсялякі выпадак вырашыў Вадзім Альбертавіч праверыць, ці чуюць жывыя мёртвых.

— Ды чую, Госпадзі, ачомаўся нарэшце! — прыпаў да ягоных грудзей Алег Мікалаевіч. — Што ж ты не сказаў, што табе там кепска, дурань ты гэтакі?..

— Я казаў, але ты не чуў мяне… А цяпер чуеш?

— Ды чую, чую я цябе, Божа ты мой, і ты нават не ўяўляеш, як я рады, што цябе чую!

— Значыць, трэба памерці, каб пачулі, — сказаў Вадзім Альбертавіч. — Шкада.

— Чаго табе шкада? — не зразумеў Алег Мікалаевіч.

— Столькі кранаў панагналі, каб на адну дзеўку залезці, а нам хоць адзін бы такі на завод.

— Знайшоў пра што думаць! — пад’ёмным кранам сагнуўся ў паясніцы і зноўку прыпаў да яго Алег Мікалаевіч. — Ты ж цудам жывы застаўся — і дзякуй скажы за тое.

— Дзякуй, — сказаў Вадзім Альбертавіч, гледзячы на шырачэзную, з белым храмам у канцы яе, лесвіцу і ўжо разумеючы, што яны зноў на Сенатскай плошчы — і па­ лёты адмяняюцца.

— Ды не мне, а Пекку дзякуй, — кіўнуў Алег Мікалаевіч на апранутага ў майку з партрэтам Карла Маркса на грудзях чалавека, які Вадзіму Альбертавічу чамусьці адразу здаўся шалёным. — Калі б не ён, нас бы абодвух, бадай, задушылі. Я там за табою ўніз, а яны ўпавалку на мяне. Пекка цябе, як сцяг з акружэння, вынес… Усіх размёў і затаптаў, а я ўжо па трупах за вамі.

Вадзім Альбертавіч слаба ўсміхнуўся Пекку:

— Дзякуй… Толькі як вам гэта ўдалося? Выбачайце, але вы не выглядаеце на Шварцнейгера.

— Ён і Шварцнейгера затаптаў бы, ён шалёны нейкі! — затрос перад сабой кулакамі Алег Мікалаевіч. — І па­ руску размаўляе, як мы з табой. Шчасце, што ён побач з намі аказаўся. Лёс, ёрш тваю вош.

— З вяртаннем на бурнае свята жыцця?.. — сапраўды па­руску з амаль няўлоўным акцэнтам запытальна пры­ вітаў Вадзіма Альбертавіча чалавек з партрэтам Карла Маркса на грудзях. — Паспрабуйце паварушыцца, па­ глядзім, колькі костак адваліцца.