Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

— Ды які табе гэта прэзідэнт… — тонам чалавека, які ведае ўсіх прэзідэнтаў і ўсе іх звычкі, сказаў Вадзім Альбертавіч, але Алег Мікалаевіч, не слухаючы яго і не выходзячы са слупняку, неяк крыва, прыдуркавата ўсміхнуўся і паздароўкаўся:

— Тэрвэ, спадарыня Прэзідэнт!

— Тэрвэ, — прыязна ўсміхнулася і кіўнула яму ў ад­ каз адна з трох шчабятух. Яна стаяла пад руку з мужы­ ком, якога можна было прыняць за прэзідэнта, і толькі тут Вадзім Альбертавіч раптам згадаў з потным жахам, што прэзідэнт Фінляндыя даўно ўжо не сябар савецка­ га народу Урха Кэканэн і што наогул цяпер ён нават не мужчына.

— Мы… я і ён… госці мы з Беларусі… і складанае наогул у нас становішча… — па­ранейшаму ўтрымліваючы сябе ў позе кавалерыста ў палёце, якога конь, узбрыкнуўшы, вертыкальна выкінуў з сядла, намагаўся скарыстаць, як мог, свае прыроджаныя здольнасці да чужынных моў Алег Мікалаевіч, ад чаго Вадзіма Альбертавіча з потна­ га жаху адразу ў халодныя дрыжыкі кінула: « Госпадзі, няўжо грошай папросіць?!.»

— Так, — не зразумела, дзякуй Богу, замежнай фін­ скай мовы ветлівая жанчына, самы натуральны, як вы­ ходзіла, прэзідэнт Фінляндыі, — у нас напачатку дзе­ вяностых таксама было вельмі складанае становішча, нават крызіс. Нельга ўсю нацыянальную эканоміку прывязваць да партнёрства з якой­небудзь адной краі­ най, як мы гэта нядаўна рабілі з Савецкім Саюзам, а вы зараз з Расіяй.

— Вы Тар’я Халанэн? — зусім ужо атупела, але ні­ быта на нешта яшчэ спадзяючыся, спытаў Вадзім Аль­ бертавіч.

— Так, — дасталася і яму ўсмешка Прэзідэнта. — Са святам вас!

— Са святам! — паверыў нарэшце ў рэальнасць гэтай нерэальнай сітуацыі Вадзім Альбертавіч і зрабіў рух, каб расшпіліць сумку, дзе ляжаў фотаапарат, які ён, д’ябал на яго, і цягаў з сабой толькі дзеля таго, каб сфатаграфавац­ ца на памяць з Тар’яй Халанэн! Нібы нябачны да гэтага моманту малады чалавек у акулярах, што стаяў непада­ лёку, тут жа аказаўся побач — і Вадзім Альбертавіч рэз­ ка ўцяміў, што давядзецца абыйсціся дома ў сямейным коле і ў лазні ў коле сяброў вуснымі ўспамінамі. Канеч­ не, калі б спытаць дазволу, Тар’я згадзілася б сфатагра­ фавацца з кіруючым складам цэментнага завода — калі яшчэ такі выпадак падвернецца? Ды ніколі болей ён не падвернецца, выпадак табе не мядзведзь, каб ляжаць ды з боку на бок варочацца! Толькі як спытаць дазволу, калі фотаапарат, каб візуальна намякнуць на яго, без гэтага самага дазволу не дастаць, а для вербальных зносін з усёй Фінляндыяй адна ўсяго фраза прызапашаная, дый тая па­ангельску: «Sorry, I don’t speak suomi».

Вадзім Альбертавіч ці да месца, ці не да месца згадаў, як ён з тэатрам сваёй першай жонкі, ну, з тэатрам, у тру­ пе якога працавала ягоная першая жонка Ліда Гладзікава, у якой ён і падмёў прозвішча на ўсё, колькі яго застало­ ся, жыццё, першыя дваццаць два гады сціпла пражыўшы Крывахвостам, ад чаго актрыса Гладзікава катэгарычна адмежавалася, сказаўшы: «І табе не раю», — дык вось, Вадзім Крывахвост ужо Вадзімам Гладзікавым ухітрыўся з’ездзіць з тэатрам на гэтак жа неверагодныя па тых ча­ сах, як сустрэча з прэзідэнтам на вуліцы, гастролі ў Лон­ дан, дзе стаў сведкам вулічнай сцэнкі, што ўпрыгожвала пасля ўсе тэатральныя капуснікі. Трыццаць рублёў, якія мянялі тады на валюту гордаму сваёй дзяржавай савец­ каму чалавеку, накладвалі на яго гэткі цяжар адказнасці, пра які малады фінскі мільянер Рыста Сііласмаа нават смутна не здагадваецца. За гэтыя грошы, прыблізна су­ адносныя з сумай штрафу, які плацяць сёння фіны — у чым Вадзіму Альбертавічу асабіста давялося непрыем­ на пераканацца — за няправільны пераход вуліцы, трэ­ ба было купіць усё! Ці хоць што­небудзь з усяго, але тады ўжо ўсім, колькі іх ёсць, сваякам, сябрам ды зна­ ёмым. Інакш цябе проста не зразумеюць і не ўпусцяць па вяртанні ані ў адну прыстойную кампанію. А калі і ўпусцяць, спадзяючыся, што не кончаны ж ты прыдурак і павінен прыхаваць які­небудзь сюрпрыз, а ты там гвазда­ неш, што ездзіў у Лондан выключна для наталення куль­ турай, якой ніяк не наталяешся ў клубе цэментнага заво­ да, усе з жалем паглядзяць на налітыя табе сто грамаў, і гаспадыня, пераміргнуўшыся з гаспадаром, з’едліва пад­ начыць: «Ну, што ж, надта тонкі ангельскі гумар… Шка­ да, што мы тут не лорды, і не ўсё зразумелі».

У жаху перад такой перспектывай акцёры, забыўшыся на ўсе духоўныя каштоўнасці, з вылупленымі вачы­ ма гойсалі па ўскрайках Лондана, д зе, як ім казалі, усё тое самае, што і ў цэнтры, толькі амаль задарма. Пераканаўшыся, што амаль задарма — гэта ўсё адно знач­ на болей за тое, што ў іх ёсць ва ўсіх разам узятых, яны ў адчаі кідаліся яшчэ далей, за горад, па бездарожжы ў бок Ірландыі, канчаткова губляючы арыенціры. Заблукаўшы ў гэтых бязлітасных да народных і заслужаных артыстаў джунглях бездухоўнага свету капіталу, яны, прапускаючы рэпетыцыі, намагаліся вырвацца з гандлёвых лабірынтаў і паспець у тэатр хоць бы да пачатку спектакля, але, не ведаючы ўжо нават таго, у Лондане яны заблукалі ці ў Дубліне, тым больш не маглі ўцяміць, дзе тая вуліца, дзе гэты дом. Так якраз і пачувала сябе адна з вяду­ чых акторак, калі Вадзім Альбертавіч заўважыў яе на процілеглым баку вуліцы — каля скрыжавання зусім по­ бач з тэатрам. Абвешаная пакункамі, панічна пазіраючы на гадзіннік і безнадзейна разглядаючыся наўкол, цьмя­ на здагадваючыся, што гэта недзе тут, але чорт яго ве­ дае, дзе, яна, зусім ашалеўшы, ледзьве не пад машыны кінулася да агромністага мурына­паліцэйскага, які стаяў на скрыжаванні, і, заклінаючы, спытала: