Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

У порце загружаўся паром. Да яго падкочвалі і падкочвалі машыны, падыходзілі і падыходзілі людзі — і з нейкай неверагоднай хуткасцю, без таўкатні і шуму, нібы усіх іх там разам і кожнага паасобку чакалі­перачакаліся, прападалі ў бяздонным чэраве парома. Памільгаўшы на палубе, дзе было сонечна, але ветрана, пасажыры адразу спускаліся ў каюты, дзе было не сонечна, але цёпла.

— Кіт, які паглынае Іонаў… — азябла, не ахапіўшы не­ ахопнае, захінуўся ў плашч Алег Мікалаевіч. — Ці каго там кіт глынаў?.. Ды ўсё адно — пакатае іх і выплюне…

— Былі б грошы, — летуценна сказаў Вадзім Альбертавіч. Ён уявіў, як утульненька размясціліся б яны зараз у ка­ юце і, надумаўшы, каб не проста п’янка, які­небудзь ры­ туал, ну, дапусцім, пачакаўшы, пакуль паром адчаліць… Хоць не, наўрад ці…

— Вадзім, а ты не габрэй? — спытаў Алег Мікалаевіч, і Вадзім Альбертавіч адказаў:

— На жаль…

Алег Мікалаевіч дрыготка прыўзняў плечы.

— А чаго шкадаваць?.. Тут, як па ўсім відаць, нават га­брэям ніхто і ніколі за так не налівае.

— А ўчора? — не згадзіўся Вадзім Альбертавіч.

— Ну, учора — гэта ўчора… — як па нечым дарагім і страчаным уздыхнуў Алег Мікалаевіч. — Учора — гэта свята. Масавае братанне і ўздым свядомасці. Зрэшты, ты ведаеш, хоць сёння і панядзелак, але чамусьці мне здаецца, што дзень не безнадзейна будзённы. Калі ты кінеш глядзець у будучыню, як у тупік каля цэментнага завода, а зірнеш у прасвет вунь той вуліцы, дык убачыш у гэтую шчыліну з безвыходнасці эпізадычнае мігценне сцягоў і транспарантаў. Дальбог, Вадзік, у іх першамай­ ская дэманстрацыя!

— Кінь ты, — вяла сказаў Вадзім Альбертавіч. — Нават у нас яе адмянілі…

— Таму што ў нас ва ўладзе дэгенераты, а тут сацыял­ дэмакраты! — раптам запаліўся і не прыняў блізка да сэр­ ца безнадзейнай вяласці свайго спадарожніка па далёкім замежжы Алег Мікалаевіч. — А ці ведаеце вы, Вадзім Альбертавіч, што такое ўлада сацыял­дэмакратыі?.. Ну, ведаць ты гэта, дапусцім, ведаеш, але ці разумееш ва ўсёй глыбіні? Канечне, не, бо ў мяне не было выпадку табе пра тое распавесці. Дык вось тлумачу… Улада сацыял­ дэмакратыі — гэта ўлада абраннікаў народу, якая га­ рантуе яму, — на дадзенай мясцовасці, значыць, непас­ рэдна фінскаму народу, але, паколькі мы зараз тут, дык, запэўніваю цябе, і нам з табой — сацыяльную абаро­ ненасць. Не сацыялістычную, а сацыяльную, адчуваеш розніцу? Гэта азначае, што спачатку шоўк ідзе на сукенкі і кашулі, а пасля ўжо, калі кавалак нейкі застанецца — на сцягі… І які б ты ні цягаў сцяг, ніхто за гэта кашулю тваю з цябе не сцягне… Ды ты не слухаеш мяне, альбо не разумееш?.. Спрошчана можна сказаць, што сацыял­ дэмакратыя — гэта тое, чаго заўсёды жадалі габрэі. А габрэі хіба могуць жадаць для сябе нечага кепскага?

— Што цябе сёння на габрэях заклініла? — ніяк не пад зяляючы ідэйнага ўздыму Алега Мікалаевіча, адвярнуўся ад яго ў бок парома Вадзім Альбертавіч. — Габрэі, габрэі… Былі б грошы.

— А цябе заклініла на грошах! — папракнуў яго ў спіну Алег Мікалаевіч. — І гэта горш, чым на габрэ­ ях!.. Хоць, зрэшты, адно і тое ж… Але з габрэйкай я, як толькі ў Мінск вярнуся, ажанюся, а ты з грашыма — нідзе і ніколі!

— Без грошай нікуды і ніколі ты не вернешся… — меланхалічна пачаў адказваць нібыта самому сабе і воднай прасторы Вадзім Альбертавіч і раптам устра­ пянуўся. — Ты ўсё ж вырашыў ажаніцца са Святланай? — з цікаўнасцю павярнуўся ён да Алега Мікалаевіча, і той, прыабняўшы сябра, пацягнуў яго па вуліцы далей ад пор­ та, дзе адчальваў, выклікаючы настальгію, паром. — Вось табе на… Ты раней мне пра гэта не казаў. Яна, канеч­ не, зусім не страхотная і ўжо, што не адняць, разумная жанчына, але ў яе сын — і гэткі падобны на габрэя… Не, ты мяне зразумей правільна: гэта выклікае толькі пава­ гу... Я, прызнаюся, і не чакаў ад цябе, але чаму ты ўсё ж надумаў з ёй ажаніцца?

— Бо яна апошняя, — сказаў Алег Мікалаевіч. — І бо­ лей шанцаў выбіцца ў габрэі ў мяне не будзе… Ды кахаю я яе! — пляснуў ён сябра па спіне, убачыўшы, што той чакае ад яго зусім не дурнотных жарцікаў. — Ну што тут, здавалася б, яшчэ тлумачыць?.. А, бач ты, тлумач ты… Самі хрэн ведае хто, краіну прафукалі, па вушы ў дзярме сядзім, вырадка выбралі, каб над намі верхаводзіў, дык вось толькі тое і застаецца, што хоць бы не габрэі…

— Габрэі і прыдумалі сацыял­дэмакратыю, — чамусьці незадаволена прамовіў Вадзім Альбертавіч.

Алег Мікалаевіч катэгарычна не згадзіўся.

— Ні ў якім разе! Сацыял­дэмакратыя сама прыдума­ лася ў працэсе эвалюцыі. Гэты працэс, як бачыш, захапіў нават панылых фінаў, і нам трэба зараз як мага бліжэй падабрацца да іх сціплага свята. Нехта там, нутром ад­ чуваю, павінен быць, хто дапаможа нам з гэтай казач­ най краіны вылузнуцца… Нам патрэбны Дзед­Мароз — і мы яго знойдзем!