Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

— Ладна, — згадзіўся Ютка, — зазірну як­небудзь, калі час будзе. Чаму б не глянуць на Ціхі акіян.

— У нас там яшчэ Атлантычны ёсць, — паспешліва падхапіў Фрэнк. — 3 другога боку.

— Шчаслівы ты, — сур’ёзна сказаў Ютка. — Два акіяны маеш. А ў нас тут і мора нямашака.

— Затое ёсць карабель, — напомніў Хведар, забаяўшыся, што Ютка збярэцца ў Амерыку. — Дзе ты яшчэ карабель на гары бачыў?

— I то праўда… Быў бы карабель, а вада нацячэ. Ка­ лодзеж пракапаем! Нам, карунскім, гэта раз плюнуць, — падміргнуў Ютка Фрэнку, а на тым і скончыў размовы вадзіць, чужое слухаць і сваё даводзіць.

Ютка з Хведарам выйшлі на волю, падыхалі. Наўпрост перад імі калыхаўся ў начы карабель пана Цырлюкевіча. Не згаворваючыся, рушылі да яго.

Каля Літвінавай гары іх дагнала Хрысціна Сымонаўна, моўчкі пайшла побач. Яны ўтраіх падняліся на гару, узышлі на карабель. Ютка стаў да штурвала, і яны паплылі.

Пад небам, абсыпаным на халады зоркамі, спакой­ на спалі Каруны. Над імі велічна, упіраючыся ў рог но­ венькага, нібы толькі што адкаванага маладзіка, высілася Юткава вежа.

— Паслухай, Хведар, — трымаючы курс на вежу, спы­ таўся Ютка, — як ты думаеш: чаму гэта магістр быў ма­ сонамі нас назваў?

— Палітыка такая, — адазваўся Хведар. — Спачатку назавуць масонамі, пасля запішуць, а потым і абмасо­ няць. Яно заўсёды так рабілася.

Падплылі да Хведаравай хаты, у двух вокнах якой гарэла святло.

— Ой жа будзе мне, — працяжна пажаліўся Хведар, сыходзячы з карабля. — Ой, што мне будзе…

Ютка пачакаў, пакуль у Хведаравай хаце трохі сціхла, і пусціў карабель далей.

— Мне таксама дадому, — папрасілася Хрысціна Сы­ монаўна. — Дыктанты заўтра дзецям раздаваць, а яны ў мяне яшчэ не правераныя.

Ютка павярнуў штурвал, пераплыў вуліцу, рэчку і спыніўся каля гародчыка Хрысціны Сымонаўны.

— Дабранач, Ютка, — развіталася Хрысціна Сымо­ наўна. — Далёка не плавай. Хто яго ведае, гэты кара­ бель, ці можна на яго спадзявацца.

— Я недалёка, — сказаў Ютка, — да вежы толькі. Яна ў мяне як маяк.

Адплыўшы, ён азірнуўся: Хрысціна Сымонаўна стая­ла ў гародчыку і махала ўслед яму хвартушком.

Ютка кіраваў напрасткі і ўверх, даплыў да вежы, перабраўся на яе і адштурхнуў карабель да Літвінавай гары. Пачакаў, пакуль той аказаўся на звыклым месцы, разаслаў на плоскім камені свой парадны фрэнч, лёг і заснуў. Каля новенькага, толькі што адкаванагa маладзіка Ютку было цёпла. Нават прыпякала са спіны.

Ліпень 1986, Крэва,

верасень 1987, Смаргонь,

студзень-сакавік 1988, Менск.

1 мая 2000 года два мужыкі сярэдняй знешнасці, адзін высокі і хударлявы ў шэрым плачшы, другі ніжэйшы і паўнейшы ў бел­чырвона­белай куртцы, абодва з сумкамі цераз плячо, крочылі апоўдні па вуліцах рэдка калі со­ нечнага, затое заўсёды прахалоднага горада Хельсінкі, не ведаючы, куды. У той дзень сонца і прахалода ў Хельсінкі супалі, і гэта павінна было б радаваць нашых падарожнікаў, але, паколькі не былі яны жыхарамі фін­ скай сталіцы і не ведалі, што супадзенню такому трэба радавацца, дык яны зусім нават і не радаваліся. Меліся таксама іншыя абставіны, якія заміналі ім шчасліва ад­ чуваць жыццё. Няведамы шлях — гэта пры любых іншых абставінах дастаткова непрыемнае і ў грамадскім, і ў асабістым сэнсе адчуванне, а калі яшчэ валачэшся ня­ ведамым шляхам не па роднай краіне і не пры фінансах, дык адчуванне гэтае проста мярзотнае.

— Ну і што?.. — спытаўся той, які ў куртцы, у таго, каторы ў плашчы. — І куды далей?

Па голасе ягоным, па інтанацыі, нават не ведаючы мовы, на якой прагучала пытанне, можна было здагадац­ ца, што чалавек у куртцы глыбінна пакутуе, і віноўнік пакут ягоных — чалавек у плашчы. Але паколькі нікога, хто б звяртаў на іх сёння, як, зрэшты, і ўчора, хоць бы найменшую ўвагу, ні паблізу, ні воддаль не праглядвалася, дык ніхто пра гэта і не здагадаўся, а чалавек у плашчы адказаў:

— Я вас, Вад зім Альбертавіч, нікуды за сабой не цягнуў і не цягну. Ні ў Фінляндыю, ні па ёй. Тое, што мы зараз тут, гэта якраз вынік вашай ініцыятывы. Мушу прызнаць, што пры маім патуранні, але не болей за тое… Так што, зрабіце ласку, паспрабуйце звалодаць са сваімі пачуццямі.

— Ах, як вытанчана вы загаварылі, Алег Мікалаевіч! Хоць па­фінску перакладай… А тое, што мы зараз не на цягніку ў Піцер на хакей едзем і не пахмяляемся, як усе нармальныя людзі, а цягаемся тут, як габрэі ў пустэльні, гэта вынік чыёй ініцыятывы?

— Ды якая пустэльня, Вадзік, вунь вады колькі! — усклікнуў Алег Мікалаевіч і паспрабаваў ахапіць, рас­ кінуўшы рукі, прастору аднаго з незлічоных хельсінкскіх портаў, паўз які яны крочылі, ідучы, не ведаючы, куды.