Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

Тамара зірнула на каляндар.

— Сёння дваццаць дзевятага…

— Так, — кіўнула Тамара Сяргееўна. — Праз трыццаць шэсць з паловай гадоў. Як праз нармальную тэмпературу.

Пра тэмпературу, як і пра космас, Тамара не зразуме­ ла… Хуценька падзяліла, у яе свая сістэма падліку была для больш рэальнага ўяўлення лічбаў: гэта дзевяць разоў па чатары. Ці чатыры разы па дзевяць — і яшчэ тры разы па два месяцы…

Даўно. Бездань часу.

— Вы хочаце сказаць…

— Іншым разам, перш чым сказаць, лепш памаўчаць і падумаць, — расшпіліла сумачку, дастаючы цыгарэты з запальнічкай, госця. — Не ўмею піць каву без дыму… — І шчоўкнула запальнічкай. — З вашага дазволу?..

— Ой, попельніцы няма і мяне заб’юць!.. — ледзь не вырвала ў яе запальнічку Тамара, бо Клім не курыў і далонь ёй цыгарэтай амаль наскрозь прапаліў, калі дым унюхаў. — Во, — паказала яна след апёку на далоні, але ўбачыўшы, што Тамара Сяргееўна так зашпільвае су­ мачку, як збіраецца пайсці, паставіла на стол замест попельніцы вялізную крыштальную цукерніцу. — І ня­ хай забіваюць!..

Яны разам запалілі, і Тамара пачала расказваць пра сябе… Што не такая яна, як усе думаюць, дурніца, хоць не прафесарка, толькі вучэльню гандлёвую скончыла, жыла ў бараку на ўскрайку горада са старэйшай сястрой, якую баялася, бо тая біла яе з жыцця непрасветнага, яны сіротамі раслі, бацькі не было ніколі, а маці, між іншым, былая балерына, рана памерла, сястра таксама ў балеры­ ны пайшла, артысткам апранацца трэба, за што? — дык у іх з сястрой, здаралася, на хлеб не ставала, таму яна і паступіла ў гандлёвую вучэльню, каб пасля да яды бліжэй, у магазін, і яе таўклі ўсяляк, каб яна тупела, у бараку, у вучэльні, у магазіне, але яна не здавалася, ненавідзячы хамства, грубасць, а якраз такі, хамлівы і грубы, яе муж Клім, які купіў гэтую кватэру, як турму…

Калі сястра на пенсію пайшла і замуж, нарэшце, за адстаўнога вайскоўца выйшла, у таго, аказалася, дыхавіца, і ён не мог у бараку, там паветра сырое і здушанае, жыць, сястра грошай на кватэру папрасіла, хоць на аднапакаё­ вую, дык Клім не даў. Няхай бы яны гарам гарэлі, яго­ ныя грошы… Гэта для яго капейкі былі, нейкія дзесяць тысяч, а ён сказаў: адзін раз дай — усё жыццё прасіць будуць. Сястра ж не на Кліма, на Тамару ўскрыўдавала, ды так, што адрэзала: я для цябе памерла! — і цяпер праз Кліма ў Тамары зусім анікога няма. Некалькі разоў спра­ бавала памірыцца з сястрой, ды тая ні чуць, ні бачыць яе не хоча…

Пакуль Тамара расказвала, госця прыўзняла, валасы папраўляючы, капялюшык, пад якім яна была гэтакая ж белая, як і сам, калі без валошак, капялюшык — ці як нявеста ў фаце. Даслухаўшы, сказала:

— Калі я пакідала гэты дом, дождж пайшоў. Доўгі, за­ цяжны, з пухірамі ў лужынах. Мяне бацька некалі вучыў: калі пухіры ў лужынах, дождж надоўга… З той пары я тут і не была ні разу. — І нечакана спытала. — І ваша старэйшая сястра не памятае бацьку?..

Тамара трэці раз яе не зразумела.

— Не было ў нас бацькі… Ні ў сястры, ні ў мяне…

— Бедная дзяўчынка… — пашкадавала яе, па валасах пагладзіўшы, Тамара Сяргееўна. — Вырывайцеся ад­ сюль, усё кідайце…

Лёгка сказаць.

— Мы яшчэ сустрэнемся?.. Я вам патэлефаную, у якой­ небудзь кавярні… — амаль узмалілася Тамара, калі гос­ ця падзякавала і ўстала. Такой роднай яна раптам зда­ лася — да шчымлення, як маці. — Пакіньце мне, калі ла­ ска, тэлефон.

— Пакінуць можна, — напісала нумар тэлефона на спусцелым цыгарэтным пачаку Тамара Сяргееўна. — Толькі заўтра не званіце, мне заўтра ў космас.

Тамара, не дурнічка ўсё ж, засмяялася: «Мяне с са­ бой вазьміце…» І ўжо ў д звярах, каб нешта добрае, камплімент нейкі сказаць, так бабулька ёй спадабалася, выдыхнула ў захапленні: «У вас капялюшык такі…» — а Тамара Сяргееўна зняла капялюшык і ёй на галаву надзела: «Мне ў ім іншым разам шчасціла…»

З тым і пайшла, белая, як нявеста ў фаце.

Назаўтра Разаліі, Лёлінай з Валодзікам і Клімам дач­ цэ, споўніўся гадок, і ўсе сабраліся святкаваць дзень на­ родзінаў. «Які ў цябе капялюшык!..» — здзівіліся Лёля і Аня, якая чамусьці сказала яшчэ, што ў такім капялюшыку толькі ў фанцікі гуляць.

Селі да стала. Спачатку, пакуль Валодзік штукарыў, дамагаючыся, каб Разалія свечку задзьмула, і ўся імянін­ ніца тортам вымазалася, весела было, а потым, як заў­ сёды, стала сумна. Елі і пілі.

— Давайце ў фанцікі пагуляем, — прапанавала, на Та­ мару ў капялюшыку глянуўшы, Лёля, якая гаспадыняй была і старалася не даць гасцям сумаваць. — Толькі абавязкова любыя заданні выконваць, іначай гэта не гульня. А хто не выканае, у таго фанцік забіраем. Та­ му не абы­што кладзіце, а такія фанцікі, каб шкада было… Во гэта мой, — зняла Лёля пярсцёнак з паль­ ца. — З брыльянтам, любімы… — І, не знаходзячы, у што пакласці пярсцёнак, папрасіла Тамару: — Дай для фанцікаў капялюшык.