Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

— Я ведаю, што ён не забіваў, — чакаючы, кіўнула Альбіна. — А маленькі Мірон без бацькі расце. Хто забіў?..

— Ты слухай, што кажу, а то многа ведаеш!.. — не даў збіць з сябе форс гэбіст і закружыў вакол кастрыш­ ча. — Хутчэй за ўсё было так… Твой брат праваліўся ў ручай, вунь той ручай, правільна?.. — гэбіст ступіў некалькі крокаў да ручая і вярнуўся. — Яны расклад­ ваюць вогнішча, твой брат застаецца пры агні сушыц­ ца, Мірон ідзе ў лес цераз дарогу ці заечыя сляды па­ глядзець, ці чалавечыя, а што робіць Яромха?..

— Сушыцца ён…

— Правільна, сушыцца, а яшчэ дастае з кайстры, холад­ на ж, гарэлку і яду, кайстра здаецца яму пустой, толькі крошкі ў ёй нейкія, шалупінне, а ён акуратны чалавек… Твой брат акуратным быў чалавекам?..

— Акуратным… — пачала ўжо нешта разумець Аль­біна.

— Акуратным твой брат быў чалавекам… — закруціў гэбіст гільзу ў насоўку. — Бачыш, нават у насоўцы не надта відаць… І брат твой вытрасае пустую кайстру над кастром, вось так, а кайстра аказалася не зусім пустой, не з аднымі крошкамі і шалупіннем…

Гільза ўпала з насоўкі ў кастрышча.

— Божа мой!.. — перахрысцілася Альбіна. — Але ж так не бывае…

— Бывае. А ён не заўважыў… Калі б паляўнічы патрон быў, дык проста б шыхнула, ну, можа, сапраўды вока шротам пакалечыла б, а тут баявы… — Гэбіст падняў гільзу, зноў закруціў яе ў насоўку і паклаў у кішэнь. — Выпадак забіў твайго брата, Альбіна.

— І што… гэтак адразу выпадак стрэліў?..

— Не адразу. Брат твой рассцяліў кайстру, расклаўся на ёй, выпіў, закусіў, зноў падышоў да кастра… Нахіліўся, мусіць… Дроў падкінуць, ці так, каб цяплей… Някепская смерць, — заключыў нечакана гэбіст.

— Не забіваў наш татка Яромху, не забіваў, праўду ты сказаў! — падкідвала маці, смеючыся, маленькага Мірона, а гэбіст, якога ўгаварыла Альбіна заскочыць па дарозе да Насты, бо адной ёй тая не паверыць, спытаў:

— Ну і што?

— Як ну і што, калі не забіваў? — перастала смяяцца і разгубілася маці. — Калі не забіваў, дык вернецца, за што ж сядзець?.. Я ж па гэта ледзь не з дня ў дзень… то ў раён… то ў вобласць…

— За выпадак жа не садзяць… — таксама разгублена глянула на гэбіста Альбіна. Пасля памаўчала, падумаўшы, і дадала. — Але сядзяць…

— Паслухайце, бабы… — Гэбіст выпіў гарэлкі, на радас­ цях прастаўленай Настай, другую ўжо шклянку выпіў, закусіў, пражаваў, закурыў, а яны ўсё чакалі… — Выпа­ дак — гэта тое, што я гільзу знайшоў, а не тое, што Мірон сядзіць. І гільза — не доказ. Вы бабы ўвішныя, хітрыя, падкінулі гільзу ў кастрышча — і да мяне.

— Пра што ён кажа, Альбіна?.. — не зразумела маці. — Як падкінулі?.. Хто да яго?..

— А ты чаму не пазнаеш мяне? — па­п’янаму насунуўся на яе па стале гэбіст. — Не прызнаеш чаму, га?

Маці сцялася.

— Бо не ведаю… Не бачыла я вас раней…

Гэбіст адкінуўся да сцяны. Піць ён, відаць, не надта ўмеў, і з яго папёрла нахабства.

— Не бачыла, не ведаю, таму даю, з кім снедаю… Калі Мірон твой па лясах нас кружыў, гарматы шукаючы, да каго ты падыходзіла?

— А­а… — нібыта нешта стала ўспамінаць маці. — Вас шмат там было…

— Трое! — выкінуў тры пальцы гэбіст. — Толькі трое — і ты мяне не запомніла?

— Выбачайце… — ціха і вінавата сказала маці.

— А я цябе запомніў! І падумаў: дзеўка гэтая мне дасць!

І ты мне дасі, калі хочаш, каб я для дваяжэнца твайго не­ шта зрабіў! А то гільза ў мяне раз!.. — гэбіст загнуў два пальцы, тыкаючы ў маці адным… — і згубілася па даро­ зе. І ўсё стала гэтаксама, як было. З дня ў дзень… то ў раён, то ў вобласць… і нічога.

— Ну ты і поскудзь! — узяла Альбіна з рук маці, каб не выпаў, маленькага Мірона. — Мала табе таго, што я зрабіла?.. Дык я і дам табе, ці я горшая?

— Не горшая, — сказаў гэбіст. — Але і не лепшая. Маці паднялася, узялася за плечы і, хістаючыся, сама, як п’яная, пайшла да дзвярэй, а ў дзверы, збіўшы маці на парозе, ускочыў вадзіцель.

— Бандзюга збег! Я па ваду адышоўся, у радыятар даліць, а ён галавой Хроліку ў галаву, аглушыў і збег!

— Нікуды не дзенецца, — гледзячы на ўпаўшую да печы маці, на яе голыя, белым­белыя ногі, на якіх за­ дралася спадніца, зглынуўшы, сказаў гэбіст. — У яе шу­ кайце! — кіўнуў ён вадзіцелю на Альбіну і крыкнуў: — Ідзі паказвай, дзе жывеш!

— Малога вазьмі… — не ўстаючы, не сваім, драўляным голасам папрасіла маці Альбіну, а тая паклала, амаль кінула маленькага Мірона ў калыску.

— Куды ўзяць? Там страляць будуць!

— Пайшла! — штурхнуў яе ў плечы вадзіцель, і як толькі за імі зачыніліся дзверы, гэбіст кінуўся на падло­ гу, на маці…