Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

— Дзіця галавой пакруціла, а ты за сэрца хапацца… — падала ёй вады Альбіна. — Хоць схопішся тут, я табе скажу… Але ж і Сівакоўскі не забіваў…

— Скуль ты ведаеш?

— У мяне ён быў, калі з Наратоў уцёк, стуль і ведаю! І ў той дзень быў у мяне.

Маці глядзела на Альбіну амаль няўцямна.

— А Яромха?..

— І брат ведаў, у адной жа хаце жылі. На тое і разлік быў… Бандыт хаваецца ў партыйнага сакратара — хто падумае?

— Чаму ж тады Яромха ў Багушы пайшоў?

— Таму і пайшоў, што лавіць у Багушах не было каго… Замірыцца хацеў з Міронам. Замірыўся… Ён і з Міронам мірна жыць хацеў, і з Сівакоўскім… Той яму: пратурым бальшавікоў, зажывём на сваёй зямлі гаспадарамі — дзе падзенешся? Так што думай, глядзі… А сам штодня га­ рэлку жлукціць, я ўжо не ведала, дзе яе браць. Сама не п’ю, брат у партыйных сакратарах, а я з хаты ў хату па гарэлку… Ну і выгнала! Усё адно ж брата праз яго не стала.

— Калі выгнала?..

— Праз тыдзень недзе пасля смерці Яромхі. Ды не выгнала, калі праўду казаць. Сам пайшоў. Як гарэлку насіць кінула, бо глядзець пачалі, каму ж нашу, сабе, ці што? — так і падаўся. А да гэтага: кахаю, ажэнімся, з саветамі толькі справімся… П’яны з дня ў ноч, з саветамі ён справіцца! Цяпер ведаеш, дзе спраўляецца? Зноў у Наратах, у той самай Сілічыхі, з хаты якой салдаты яго выкурылі! Жаніх…

— Гэта ён каля Багушоў у Мірона страляў?

— Выбіраўся ад нас колькі разоў, так што можа быць… Пра такое ён і п’яны маўчаў.

Маці ўжо зусім не цяміла, што ёй думаць.

— Калі не ён… калі не Мірон… хто ж тады Яромху забіў?

— Дазнаемся, Насця… Маленькі Мірон падрасце і ска­жа… Толькі забыцца можа, дый чакаць доўга…

Вясна ўзялася такая дружная, што снег сагнала за тыдзень, і ў канцы тыдня злавілі ў Наратах наймалод­ шага Сівакоўскага — нехта на яго і ўдаву Сілічыху да­ нёс. Злавілі міліцыянты з тым самым гэбістам, які пры­ язджаў у Нараты, калі спалілі сыраварню.

Напачатку першага вясновага тыдня не маці, а Альбіна некуды з’ехала, аб’явіўшыся пасля не ў Карунах, а ў Наратах, у Станіславы з Мацеем. Даўно, сказала, не бачыліся… Яна стаяла на вуліцы і глядзела, як нядаўняга яе жаніха, звязанага, запіхваюць у машыну. Той таксама глядзеў на яе, але ні ён ёй, ні яна яму — ні паўслова…

Сілічыху з ім чамусьці не пасадзілі, асобна павезлі на падводзе з двума міліцыянтамі. Хату замкнулі, ключы гэбіст аддаў Мацею Цяжкаробу. «На, карыстайся».

— У мяне і так дзве хаты, — нязграбна ўпусціў клю­ чы Мацей, нахіліўся іх падымаць, а гэбіст наступіў яму на руку бліскучым хромавым ботам.

— Гэта не тваё, калгаснае… Уцяміў?

Мацей, асеўшы на кукішкі, кіўнуў яму ў жывот пачырванелай патыліцай.

— Цяпер валодай, — саступіў з рукі гэбіст. — Гаспадароў не чакай. — І нечакана кінуў Альбіне. — Ты са мной паедзеш.

Гэта ўсе запомнілі: як гэбіст нечакана кінуў Альбіне ты са мной паедзеш , і як Альбіна, нібы чакала таго, села ў машыну і паехала.

Па дарозе на Багушы яны спыніліся там, дзе стралялі ў вялікага Мірона і дзе потым быў забіты Яромха.

— Паказвай! — выцягнуў гэбіст з машыны на дарогу звязанага Сівакоўскага.

— Што?.. — не зразумеў той.

Гэбіст коратка ўдарыў яго ў твар.

— Адкуль страляў, паказвай! Адкуль у Мірона, адкуль у Яромху? Ну! — і ударыў яшчэ раз.

Сівакоўскі сплюнуў крывёй і праплыў позіркам па Альбіне — з галавы да ног.

— Я не страляў…

— Глядзіце за ім! — загадаў гэбіст вадзіцелю і яшчэ ад­ наму міліцыянту, які асцярожана азіраўся на лес, хоць было відна. — Дзе гэта, вядзі, — падштурхнуў гэбіст Альбіну, і яна правяла яго да кастрышча.

— Метраў дзвесце да дарогі, — прыкінуў каля кастрыш­ ча гэбіст. — Сляды павінны былі быць, інакш ніяк. Не мог жа ён на дрэве сядзець…

— Усё адно злезці трэба было, ён жа не вавёрка, каб пераскокваць, — сказала Альбіна.

— Не вавёрка… — згадзіўся гэбіст. Ён прысеў, падняў галавешку і пачаў калупацца ёю ў кастрышчы, варушыць зляжалы, мокры попел. — А вось і след… — дастаў ён праз хвіліну нешта з попелу і аж засмяяўся, сабой зада­ волены. — Хвіліны хапіла!.. Галаву трэба на шыі мець, а не галавешку! Я тады яшчэ пра гэта падумаў, калі спра­ ву крымінальную глядзеў…

— Што там? — спытала Альбіна.

Гэбіст не пашкадаваў насоўкі, каб выцерці тое, што знайшоў у попеле.

— Гільза! Стрэляная, з карабіна, але стрэляная не з карабіна, разумееш?..

Альбіна не разумела.

Па­ранейшаму задаволены сабой, гэбіст дзьмухнуў у гільзу.

— Для цябе гэта, што свіст… Як і для следчага таго, ёлупня. У Маскве ён вучыўся, дыплом у яго… Не забіваў Мірон Стаўбун твайго брата!