Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

Можа, з той памяці — сны?..

Мірону снілася, што ён нарадзіўся — і яго купаюць у балейцы. Балейка стаіць у садзе, на стале пад яблынямі, а яблыкі — чырвонажоўтабокія пепінкі, ужо даспе­ лыя — вісяць над балейкай, над Міронам, як плане­ ты, і жывуць на тых планетах восы, пчолы, чмялі, му­ хі, вусені… Мірон ведае, што пепінкі называюцца пе­ пінкамі, пчолы пчоламі, вусені вусенямі, а бацька зрывае яблык і кажа: «Во, Мірон, гэта яблык, яго мож­ на есці», — і паплёўвае на пепін, шморгае яго разы тры аб гімнасцёрку і грызе, смачна хрумкаючы. Галіна, з якой бацька сарваў пепін, гойдаецца, і з яе падае яшчэ адзін яблык — у ваду, у балейку. Маці, сабраўшыся ўжо выціраць Мірона, уздрыгвае, з ёй уздрыгвае вада, уздрыгваюць балейка, стол, зямля пад сталом, маці вы­ дыхае: «Мірон, стаўбун ты чортаў… — і Мірон разу­ мее, пра што яна, толькі не ўцяміць, хто стаўбун, ён ці бацька, бо ягонага бацьку таксама завуць Міронам — … а каб на галаву дзіцяці?!»

Стаўбун — бацька, а Мірону, немаўляці Мірону мог на галаву ўпасці яблык, цэлая планета з усімі яе жыхарамі — і толькі б гэта здарылася, толькі б гэта, але маці, уздрыг­ ваючы, думае пра іншае, баіцца іншага, а пра што трэба думаць — не думае, і чаго час баяцца — не баіцца.

Пасля Мірону сняцца хрэсьбіны, госці за сталамі пад тымі ж яблынямі. Яблыні парадзелыя, амаль пустыя, цень ад іх падае не густы, як раней, а рассыпаны, пя­ рэсты. Пепінкі, горкамі і ўрассыпную, ляжаць на абру­ сах, чырванеюць і жаўцеюць бакамі паміж лустамі чор­ нага хлеба, паміж міскамі з белым тварагом, зялёнымі гуркамі, рудаватымі памідорамі. Пярэсты цень пакалых­ ваецца, прабягае па сталах хвалямі: здаецца, што сталы вось­вось паплывуць.

— Мірон, ты чаму сына, як сябе назваў? — пытаецца ў бацькі фельчар Яромха, у якога дзіўнаватае імя для мужыка: Альбін.

— Вечны буду! Памру, а ўсё адно Мірон Стаўбун на зямлі застанецца…

Дзіўнаватым здаецца імя Яромхі, мусібыць, з таго, што сястра ў яго Альбіна, таму ён найчасцей без імені абыходзіцца: Яромха ды Яромха… Сястра ў яго прыго­ жая, амаль такая ж, як Міронава маці. Яны не зайздрос­ цяць адна адной — і таму сябруюць.

Калі маці злуецца, яна лаецца на бацьку ягоным прозвішчам, а яе ў Карунах, у вёсцы, якая некалі мястэч­ кам была, адзін толькі фельчар Яромха называе Стаў­ буніхай, усе астатнія клічуць, як і ў дзеўках клікалі, На­ стай Чароткай.

У Яромхі на левай руцэ — ад запясця да локця — сінее татуіроўка: корцік, абвіты змяёй. Корцік выглядае за­ штрыхаваным, але гэта не штрыхі, а вуглаватыя літары, і на корціку напісана: нет в жизни щастя. На змяі літары, як луска — круглаватыя, плаўныя: пращай, Настя.

Гэта напісана пра Міронаву маці. На моры размаляваў сябе Яромха, на флоце, дзе служыў.

— Наста, малога пад сонейка вынясі, халадае на вечар. Мірона выносяць з­пад яблынь, і ён бачыць у небе два сонцы. Адно, на захадзе, прамяністае, цёплае, бліскучае, ад якога самі па сабе заплюшчваюцца вочы. Другое, на ўсходзе, спакойнае, халаднавата­мяккае, яно не выпрамень­ вае, а п’е святло. Адно сонца — гэта сонца, а другое — поўня, што выкацілася на вечар. «Глядзі, як зыркае, — перакрывае неба, схіляючыся над Міронам, Яромха. — Здзіўляецца, што сонцы два, шчаня такое…» — а Мірон зусім не здзіўляецца, а калі здзіўляецца, дык не Яромхавым здзіўленнем, у яго пакуль няма звычкі думаць, што на небе павінна быць толькі адно сонца, а інакш быць не можа…

Мірон ведае пра тое, што недзе ў сусвеце ляцяць, кру­ жацца планеты, над якімі свецяцца і два, і тры, і болей сонцаў, не паспявае адно зайсці — як другое ўзыходзіць, таму ніколі не наступае ноч, і людзі ніколі не бачаць зо­ рак. Людзі, альбо хто там яшчэ, хто жыве на тых плане­ тах, якіх у сусвеце безліч.

А Мірон адзін. І бацька ў яго адзін. Кожны з іх адзін, сам па сабе, хоць абодва яны Міроны, хоць вялікаму зда­ ецца, што малы — гэта таксама ён, нібы вялікі раздвоіўся на вялікага і малога, перахітрыў лёс, пераадолеў закон чалавечай адзіноты.

Хрэсьбіны скончыліся… Доўга Мірон глядзіць у столь, узіраецца туды, дзе няма чаго бачыць. Маці раз­пораз падымаецца, падыходзіць да люлькі і ціха над ёй стаіць. Уздыхае, кладзецца, шэпча бацьку: «Баюся я нечага… Можа, хвароба ў яго якая — зноў з адкрытымі вачамі спіць… Як напаследак нагледзецца хоча».

— Што? — падхопліваецца бацька. — Чаго ты, га?.. Бацьку сушыць пад раніцу. Ён устае, ідзе да вады, п’е, кроплі падаюць з кубка ў вядро: туп, туп, туп… Бацька зачэрпвае яшчэ кубак, чапляе дужку вядра — дзыдзынь!