Віктар Кунцэвіч - Вярні маю душу...

За барнай стойкай гаспадарыў круглатвары цельпукаваты бармэн. Хруцкі замовіў шашлык, салату і піва. Агледзеў залу, выбіраючы столік. У вялікім люстэрку ўбачыў сваё адлюстраванне. Зморшчыў твар і раптам над люстэркам заўважыў ляльку-чорціка акурат такую, якая зусім нядаўна ляжала ў кішэні ягонага пінжака.

— Паслухайце, — звярнуўся ён да бармэна. — Дзе вы набылі гэтую дзіўную ляльку? — Ён кіўнуў галавой на люстэрка.

— А, гэта сёння нейкі дзівак забыўся за столікам, а, можа, спецыяльна пакінуў — вось мы вызначылі з Ірынай (ён паказаў на стройную афіцыянтку) гэтаму гаспадару пекла месца пад люстэркам, каб ён палохаў дзяўчат.

— І праўда, можна спалохацца, — сказала Ірына. — У яго такія вочы. Яны нібыта жывыя.

— Гэта мая ляль. — пачаў гаварыць Хруцкі, як у гэты момант ля барнай стойкі з’явіўся каржакаваты, каротка пастрыжаны мужчына і, звяртаючыся да бармэна з афіцыянткай, хутка прамовіў:

— Я тут забыўся ляльку-чорціка — дзе яна?

— Вунь вісіць, — бармэн паказаў рукой.

Злодзей Новікаў працягнуў руку да лялькі, але ў гэты момант Хруцкі схапіў яго за запясце рукі:

— Пачакай, братка, трэба разабрацца, каму належыць гэты д’ябал.

— Што за такі дурны сёння дзень? — Новікаў злосна скасавурыў пукатыя вочы на Хруцкага.

Хруцкі зняў ляльку і, не адпускаючы руку Новікава, прапанаваў яму:

— Сядзем, вып’ем, пагаворым.

— Чаму б і не, — адгукнуўся Новікаў. Са свайго вопыту ён ведаў, што пакуль яго не схапілі за руку ў той момант, калі крадзеш, хвалявацца няма чаго, тым болей, што гэты сыты дзяцюк прапануе выпіць.

Хруцкі паклікаў афіцыянтку. Хутка на стале з’явіліся гарэлка і закуска. Мужчыны выпілі, Новікаў зірнуў у твар Хруцкаму:

— Дык кажаш, што твая лялька. Я знайшоў яе на рынку.

— Такія, як ты, не знаходзяць, такія — крадуць, — пасміхнуўся Хруцкі. — А ты ведаеш, што гэта лялька незвычайная?

— Не так даўно здагадаўся. Таму і вярнуўся па яе.

— З табой адбылося штосьці неверагоднае? — Хруцкі наліў гарэлку ў шклянкі.

Новікаў праглынуў сваю порцыю адным глытком, крыху адпіў таматнага соку:

— Я бачу грошы, як дактары бачаць вантробы чалавека на рэнтгене. Хочаш, скажу, дзе ў цябе ляжаць грошы?

— Не трэба. Веру.

— А што ён зрабіў з табой? — Новікаў хітнуў на ляльку, Хруцкі прыхінуў яе да вазы, у якой стаялі штучныя кветкі.

— Язык не паварочваецца гаварыць. Дык ты што, хочаш забраць яе? Думаеш, яна будзе выконваць твае жаданні?

Новікаў маўчаў.

— Я думаю, яна сама павінна выбраць кагосці з нас, — крыху памаўчаўшы сказаў Хруцкі. Ён крануў ляльку-чорціка за плячо. — Ну, выбірай сабе гаспадара ці, можа, ахвяру.

Новікаў уталопіўся на ляльку. Яму падалося, што чорцік падміргнуў яму вокам, і злодзей падміргнуў у адказ.

Хруцкі ж адкінуўся на спінку крэсла і заплюшчыў вочы. Вусны яго штосьці бязгучна шапталі: «Божа, даруй мне мае грахі. Дапамажы». Раптам цела яго стала калаціцца і ён упаў на падлогу.

— Вой, што з ім?! — спалохана ўскрыкнула афіцыянтка.

— Эпілепсія, — спакойна прамовіў вусаты мужчына, які сядзеў за суседнім столікам. — Яго трэба трымаць.

Новікаў кінуўся Хруцкаму на ногі, а вусаты дзяцюк наваліўся на тулава і рукой прыціснуў яго галаву да падлогі.

Канвульсіі цела Хруцкага пачалі слабець. Тым часам Новікаў з кішэні штаноў Хруцкага непрыкметна выцягнуў грошы і пераклаў у сваю кішэню. Калі Хруцкі знерухомеў, Новікаў узняўся з падлогі, забраў ляльку са стала і сышоў.

Бармэн паднёс да носа Хруцкага бутэлечку з нашатыром. Хруцкі нюхнуў і расплюшчыў вочы. Бармэн дапамог яму падняцца і сесці ў крэсла. Праз імгненне Андрэй здзіўлена агледзеў памяшканне і спытаў:

— Дзе гэта я? А куды падзеліся ложкі.

— Во дае! — зарагатаў вусаты мужчына. — Пэўна, думае, што патрапіў у гасцініцу.

— Я быў у бальніцы... Як я тут апынуўся?

— Іра! — крыкнуў бармэн. — Звані ў псіхушку.

— Якую псіхушку? — махнула рукой афіцыянтка. — Ён камедыю ламае, каб не аплачваць рахунак за заказ. — Яна падышла да Хруцкага. — Разлічыцеся, калі ласка.

— Я тут нешта заказваў?

— Я заказвала. І выпівала, і закусвала...

Хруцкі расшпіліў пінжак, апусціў руку ў кішэнь і дастаў партманет:

— Вось картка. Ёсць тут побач банкамат?

— Канешне, ёсць, — сказала афіцыянтка.

Замест эпілога

Халодны вецер коціць цераз дарогу ўчарнелую лістоту. Падмёрзлая, яна неахвотна сунецца па шэрым асфальце, і калі б не гул машын, то можна б пачуць, як яна пагрымлівае-звініць.

Каля газетнага шапіка стаіць жанчына ў скураным паліто і глядзіць то на дамы, то на плынь машын, то на людзей, якія снуюць побач. Яна хвіліну як сышла з цягніка, і калі яшчэ зусім нядаўна ехала ў цёплым камфортным вагоне, то марыла, што хутка будзе дома, у бацькоў, якіх не бачыла амаль два гады. Але цяпер, калі ад сустрэчы з роднымі яе аддзялялі толькі два аўтобусныя прыпынкі, яна спынілася, стаяла і глядзела на вячэрні горад, які любіла з малых гадоў.