Gore Vidal - Stworzenie Świata

Król Bimbisara był starym człowiekiem o długiej fioletowej brodzie. Nigdy nie zorientowałem się, jakie ma włosy na głowie – jeżeli je w ogóle miał – ponieważ nie pokazywał się nikomu bez kunsztownego turbanu ze złotogłowiu, przypominającego perski kidaris. Bimbisara, wysoki i żylasty, musiał być za młodych lat bardzo silny fizycznie i imponujący.

Ponieważ byłem cieniem, nieważne jak bladym, Wielkiego Króla, nie upadłem na twarz. Przyklęknąłem tylko na jedno kolano. Moja świta otworzyła tymczasem skrzynie zawierające prezenty Dariusza dla Bimbisary. Sporo średniej wartości klejnotów i kilka wspaniałych dywanów z Lidii i Medii.

Kiedy skończyłem powitalne przemówienie, wręczyłem Warszakarze list napisany przez indyjskiego eunucha w imieniu Dariusza.

Minister uroczyście podał go królowi, który nawet nań nie spojrzał. Później powiedziano mi, że Bimbisara nie umie czytać. Za to mówił bardzo pięknie, używając nie starego języka dworu i świątyń, lecz jego współczesnej odmiany.

– Witamy cię tak, jak gdybyś był bratem naszym Dariuszem, którego czyny są nam dobrze znane mimo tak dużej odległości. – Bimbisara mówił ostrym tonem oficera jazdy. I rzeczowo. Nigdy nie brakowało mu słów. – Radzi jesteśmy, że otrzymał nasz list. Radzi jesteśmy, że posłał do nas ciebie, świętego człowieka, a także wojownika. – Gdybym był Indusem, należałbym nie do stanu rycerskiego, lecz kapłańskiego. Ale z zadowoleniem przyjąłem podwyższenie rangi, ponieważ wszyscy niemal bez wyjątku władcy indyjscy należą do stanu rycerskiego i nieustannie buntują się przeciwko nominalnej wyższości braminów. – Pokażemy ci, co tylko zechcesz zobaczyć. Wymienimy nasze żelazo na wasze złoto. Będziemy z wami utrzymywali prawdziwie braterskie stosunki, jak gdyby rozdzielała nas tylko rzeka, nie cały świąt. – Wiedziałem, że w tym zdaniu zawarte jest więcej, niż mogłoby się zdawać.

Wreszcie ten długi dzień zakończyło składanie licznych ofiar bogom, którzy mają nie tylko kilka dodatkowych rąk i głów, lecz także magiczną moc i tajemnicze obowiązki.

Potem zaproszono nas do komnat królewskich na ucztę, przy czym pierwsze danie podano w momencie, kiedy nad pałacem ukazał się księżyc w pełni i pozostał tam przez chwilę – złota tarcza nad spadzistym wysokim dachem.

Wieczerzę spożywaliśmy na szerokim tarasie z widokiem na królewski ogród. Warszakara pospieszył poinformować nas, że jest to zaszczyt nie lada.

– Tylko rodzina królewska i dziedziczni ministrowie bywają tu zapraszani. Król naprawdę uznał waszego Dariusza za młodszego brata.

Byłem dyplomatą. Nie wspomniałem o tym, że niejedna z dwudziestu satrapii Dariusza jest większa i bogatsza od Magadhy. Ale z drugiej strony żadna nie miała takich pokładów rudy żelaza i tylu słoni. Przyznaję, że widziałem się już jako satrapa szesnastu indyjskich królestw i dziewięciu republik. Dlaczegóż by nie? Zastanawiałem się, jak nazwę tę moją satrapię. Wielkie Indie? Państwa Gangesu? Jak każdemu młodzikowi marzyło mi się imperium. Zdawałem sobie jednocześnie sprawę, że ten, kto połączy w jedno imperium wszystkie te kraje, stanie się rywalem Wielkiego Króla.

W rezultacie mojej misji utrzymywanie takiej sytuacji, by żadne indyjskie państwo nie mogło być tak silne, by zapanowało nad innymi, stało się trwałą podstawą perskiej polityki zagranicznej. Ostatecznie Dariusz i Kserkses marzyli o podbojach na wschodzie, a nie można wykluczyć możliwości, że pewnego dnia w Indiach pojawi się władca, który łakomym wzrokiem spojrzy na zachód.

W czasach mojej misji Bimbisara był nie tylko najpotężniejszym królem w całych Indiach, lecz także bliski zapanowania nad wszystkimi okolicznymi państwami. Dzięki małżeństwu otrzymał sporą część państwa Kaśi. Ponieważ Benares jest stolicą Kaśi, miał nadzieję, że ofiara z konia pozwoli mu zająć to starożytne miasto. Teraz musiał szukać innego pretekstu.

Spoczywałem na łożu naprzeciwko króla. Raz jeszcze po jednej jego stronie zasiadła żona, po drugiej następca tronu. Wiele dam dworu brało udział w uczcie na równi z mężczyznami. Co gorsza pozwoliły, by górne części ich garderoby zsunęły im się niedbale z ramion. Dowiedziałem się później, że sztuka publicznego obnażania się została w Indiach jeszcze staranniej wypracowana niż sztuka ubierania się. Wiele dam miało pomalowane sutki, a niektóre nawet skomplikowane wzory na brzuchu. Początkowo sądziłem, że to tatuaż. Ale okazało się, że rysunki te wykonane są pastą z zabarwionego proszku z drewna sandałowego. Nigdy w życiu nie byłem tak zgorszony.

Inna osobliwość: do stołu podawały kobiety. Dla Persa brak eunuchów musi być zaskakujący; lecz dopiero w Indiach zdałem sobie sprawę, do jakiego stopnia obecność ich wydawała nam się naturalną.

Poczęstowano mnie mnóstwem różnych win i soków owocowych. Ryby, dziczyzna i jarzyny pojawiały się w regularnych odstępach czasu. Uczta trwała chyba całą wieczność. W ogrodzie w świetle księżyca pół tuzina muzykantów grało lub improwizowało dziwne melodie przy nieregularnym akompaniamencie bębenka. Do indyjskiej muzyki, tak samo jak do greckiej, trzeba się przyzwyczaić. Zasadniczym instrumentem jest coś w rodzaju lidyjskiej harfy, ale o dziesięciu strunach. Flety i cymbałki są także lubiane.

Królewscy biesiadnicy prawie się nie odzywali. Od czasu do czasu ojciec i syn zamieniali kilka słów. Królowa milczała. Chociaż jadła bardzo dużo, była szczupła, doszedłem więc do wniosku, że cierpi na jakąś ciężką chorobę, co okazało się słuszne. Karaka, kiedy zobaczył ją po raz pierwszy, pomyślał sobie to samo.

– Umrze przed następnym monsunem – powiedział z pewnością siebie medyka, który nie boi się, że zostanie obciążony odpowiedzialnością za zdrowie pacjenta. W rzeczywistości królowa żyła jeszcze przez dwa lata.

Obok mnie posadzono bardzo ładną kobietę. Miała wysokie na cztery stopy, fantazyjne nakrycie głowy – kombinację klejnotów i włosów, częściowo własnych. Zrzuciła z ramion szal i zobaczyłem, że każda z jej piersi otoczona jest wianuszkiem kwiatów namalowanych pastą sandałową zabarwioną cynobrem – kwiaty były świetnie nakreślone, musiałem to zauważyć. Nie mogłem oderwać od niej wzroku. Była żoną ministra wojny i pokoju. Flirtowała ze mną w dyskretny sposób, niewątpliwie na rozkaz.

– Powiadają, że w twoim kraju kobiety trzymane są w zamknięciu i nikt ich nigdy nie widzi.

– Z wyjątkiem ich mężów i eunuchów.

– Eunuchów?

Wyjaśniłem jej, co to jest eunuch. Żenujące jest obserwowanie obcej kobiety obnażonej od czoła po pępek. Ona była również zażenowana.

– Nie jestem pewna, czy powinniśmy o tym rozmawiać – powiedziała i zmieniła temat. – Nam wolno ucztować z mężczyznami naszego własnego stanu. Oczywiście, w każdej rodzinie kobiety mają osobne pomieszczenia i istnieje pewien stopień izolacji, to rzecz normalna. W dawnych czasach kobiety i mężczyźni mogli się widywać bez ograniczeń. Dziewczyny brały nawet udział w bitwach. Jeszcze za czasów mojej babki uczono je poezji, tańca i muzyki. Teraz jednak tylko kobiety niższych warstw, które służą męskim zachciankom, mogą szkolić się w sześćdziesięciu czterech naukach pomocniczych, co jest bardzo niesprawiedliwe, ale przecież znasz braminów…

– To ich nakaz?

– Tak. Oni nakazują i zakazują. Będą dopiero wtedy zadowoleni, kiedy ostatnią z nas zamkną na klucz niczym mniszkę u dźinistów.

Przyjemnie, ale i dziwnie się rozmawia z inteligentną kobietą, która nie jest kurtyzaną. Wiele jest takich dam na indyjskich dworach, lecz poza Indiami spotkałem tylko trzy kobiety naprawdę inteligentne: Elpinikę, królową Atossę i Lais. Znajomość z dwiema ostatnimi była czysto przypadkowa. Gdyby mnie wychowano tak, jak przystoi perskiemu szlachcicowi, po ukończeniu siedmiu lat nie zobaczyłbym żadnej z nich.