Кастусь Акула - Усякая ўсячына

ТАНЯ: Можа й будзеце, хто вас ведае. А зь кім-жа вы ажэніцеся, калі можна ведаць?

ДЖОЎ: От дзіўная, яшчэ пытаешся. З табой-жа...

ТАНЯ: Са мной? А ты-ж мяне й ня прасіў.

ДЖОЎ: А як папрашу?

ТАНЯ: Ну дык прасі.

ДЖОЎ (устае і наўмысна з усьмешкаю нізка згінаецца, кланяецца Тані): Міс Тоні Пінк, будзьце добры выйсьці за мяне замуж.

ТАНЯ (цягне яго за руку ды садзіць на канапу): Даволі ўжо выдурняцца. Сядай і будзь добрым хлопчыкам.

ДЖОЎ: Я зусім ня выдурняюся, я сур'ёзна.

ТАНЯ (дражніць яго): О так, зусім сур'ёзна! (Яна ўстае й ходзіць па пакоі, перакрыўляе голас Джова): Міс Тоні, будзьце добрыя пайсьці за мяне замуж... Ха-ха-ха, дзівак... Чаму яшчэ не папросіш пару тысяч даляраў пасагу?

ДЖОЎ: Тоні, я не жартую.

(Маўчаньне).

ТАНЯ: Калі ты запраўды хочаш жаніцца, то хто за цябе будзя вучыцца?

ДЖОЎ: Я сам.

ТАНЯ: А хто-ж на жонку працаваць будзе?

ДЖОЎ: Можа жонцы яшчэ прыйдзецца папрацаваць і самой... (Маўчаньне. Джоў падыходзіць да Тані й бярэ яе за абедзьве рукі ды глядзіць проста ў вочы) - Дык што ты на гэта?

ТАНЯ: Ты гэта пра што?

ДЖОЎ: Будзеш маей жонкай, ці не?

ТАНЯ: Джоў, я хацела-б, але-ж ты яшчэ школы ня скончыў.

ДЖОЎ: Ня турбуйся, скончу, мая мілая.

ТАНЯ: Ну глядзі-ж...

(Абдымаюцца й цалуюцца)

ЗАСЛОНА

Адбываецца два гады пасьля другой дзеі ў канцылярыі Беларускай Касы Самапомачы. Пасярод стаіць стол, навокал - чатыры крэслы, збоку каля левай сьцяны - лава. З правага боку - дзьверы. На сьцяне вісіць партрэт Купалы й Пагоня.

Янка Жыхар, Мікола Корч, Сябра Ўправы Касы.

ЯНКА: Паважаныя сябры касы. Паклікаў я вас сюды сяньня, каб вырашыць справу аднэй пазычкі на суму дзьвюх тысяч даляраў. Хачу вас адразу папярэдзіць, што трэба добра перадумаць, бо справа тут нялёгкая. Чалавек гэты ў мінулым прынёс нам нямала клопатаў, а ніякай карысьці...

МІКОЛА: Гэта пра каго вы гаворыце?

ЯНКА: Пра Пінка, хіба-ж ясна.

МІКОЛА: Не, мне ня зусім ясна. Ня ведаю як тут нашаму сябру... ( глядзіць з запытаньнем на сябру ўправы).

СЯБРА ЎПРАВЫ: Мне спадар старшыня ўжо сёе-тое расказваў. (Да Міколы): Думаю, што й вам?

МІКОЛА: Так, гаварыў, хоць можа ня ўсё...

СЯБРА ЎПРАВЫ КАСЫ: Дык вось, можа будзеце ласкавы тады, спадар старшыня, высьвятліць цэлую справу грунтоўна, для канчатковай, проста сказаць, яснасьці...

ЯНКА: З ахвотаю, сябры, з ахвотаю. Дарэчы, як вы самі ведаеце й пэўна чулі, хадзіла пра Пінкаў шмат плётак і дзеля таго, каб даведацца праўду, я гаварыў із Павэлкам Музыкантам, што ў Пінкаў жыве, тэлефанаваў на працу, дзе Пінк працуе, зходзіў у банк, дзе ён пачаў ашчаджаць грошы, дый сёе-тое даведаўся ад іншых. Таксама гаварыў із старымі Пінкамі.

СЯБРА ЎПРАВЫ: Ага, цікава...

ЯНКА: Ня так цікава, як сумна. Выглядае, што ўсе Пінкавы беды пачаліся з таго часу, як аддаў дачку за гэтак званага інжынера. Кажу "гэтак званага" таму, што гэты "інжынер" аказаўся самай чыстай вады жулікам. Як ажаніўся - кінуў школу, наняў дарагую кватэру, пазалазіў у даўгі: панакупліваў мэбляў і аўта, ды пачаў жыць, як кажуць, на шырокую нагу. Пранюхаў, мусіць, басяк гэты, што старая некалькі тысяч грошаў мела ў панчошыне й давай розныя хітрыкі строіць. Абгаліў старых, што называецца...

МІКОЛА: Дык гэта ўсё-такі праўда?

ЯНКА: Вядома-ж, што праўда.

СЯБРА ЎПРАВЫ: Дык як-жа гэта яны даліся?

ЯНКА: Вось-жа спытайце, Тут ці не найбольш старая вінаватая. Хацела дачушку інжынерыхай зрабіць. А той жулік на гэта ня дурны. Пранюхаў, што грошы ёсьць, дык як толькі крэдытары да сьцяны прыціснуць - ён так і давай на жонку націскаць. А тая да маці із плачам: ратуй, мамачка, жыць не даюць. Тая мамачка як пачала ратаваць дык, відаць, да апошняга даляра даскраблася.

СЯБРА ЎПРАВЫ: А Божа мой, здурэлі на старасьць!

ЯНКА: Тут, як некаторыя пляткуюць, дзяўчына найбольш вінаватая бо мела неасьцярожнасьць некалі перад гэтым басяком грашмі пахваліцца.

СЯБРА ЎПРАВЫ: Ну й шкада людзей старых.

ЯНКА: Як-жа не шкада. Здавалася-б, што гэта мусіць быць добрай навукай для іншых, як за чужынцаў замуж ісьці, ды яшчэ добра не пазнаўшы.

СЯБРА ЎПРАВЫ: Хіба-ж вы гэтым ня хочаце сказаць, што ўсе чужынцы - басякі?

ЯНКА: Барані, Божа! Я гэтага не сказаў. Але вось якраз на басяка трапілі... Калі-ж ідзе пра Пінкаў, дык іхная віна тут найбольшая. Трэба было жабе гэтай нос падцерці й такой волі не даваць. Ато яшчэ й пасобіць намагаліся: няхай-жа йдзе, чалавек-жа інжынерам будзе. А тут табе інжынер... Адно дзіця зьляпіў і ўжо, падобна, другое носіць. А сам ён толькі па заўгольлях швэндаецца. Зрабіўся, як кажуць, апошні басяк: ні ў яго розуму ў галаве, ні працы людзкой...