Нил Гилевич - Родныя дзеці

Базыль паставіў «гары» кварту,
А Тэкля - закусь: свежы сыр,
І масла жоўтае, і скварку,
І нават кольца каўбасы.

Канешне ж, Юзік пастараўся,
Каб ля Гілены сеў Сцяпан.
З павагі - той і не ўпіраўся,
Не знаў, што змысліў інтрыган.

Базыль - яму паспела Тэкля
Сказаць пра «зяця» і дачку -
Наліў пякучага, як з пекла,
Па поўнай шклянцы першаку.

- Ну, хлопцы, сёння вы героі!
Арлы! Дык як тут не нальеш?..
Сцяпан у добрым быў настроі -
З усіх ён выступіў найлепш.

Ды і наогул - гэта вёска,
І гэта ранняя вясна...
- Дык, хай даруе матка боска,
Давайце, хлопчыкі, да дна!

Хто не блазнюк, а хват-мужчына,
Без перадыху - да канца!..
І, падагрэты гэткім чынам,
Сцяпан «згуляў у малайца».

Сцяло - не мог дыханне звесці,
Як бы ў нутро пайшоў агонь.
- Вазьмі, сынок, хутчэй заесці! -
Гукнула Тэкля да яго.

Гілена вобмігам на сподак
Суседу закусь падала
І ўся ад шчасця млела ўпотай -
Уся брыняла і цвіла.

Ледзь дых вярнуўся да Сцяпана,
Як Юзік ткнуў рукой на іх:
- Вы паглядзіце, што за пара:
Дальбог, нявеста і жаніх!

Старых уцешыў вокліч гэткі:
Быў па душы абоім «зяць».
- Дапраўды кажаш, мае дзеткі:
Такую пару - пашукаць!..

Сцяпан зірнуў на Бэнся грозна:
- Ты... гэта самае, прымоўч!..
Гілена ж соладка-трывожна
Тым часам думала пра ноч.

Была няўрымсная Гілена!
Вячорка раптам так адчуў
Пякельны жар яе калена -
Аж стала горача ўваччу.

Пяршак, што ён кульнуў з ахвотай,
Сцяпана моцна захмяліў.
А ўжо Базыль другім заходам
Ім шклянкі поўныя наліў.

- Давайце кропляю свянцонай
Яшчэ абнашчымся разок,
Хоць вы прывыклі да куплёнай,
А гэта - так сабе, квасок!

І як пад добрую закуску,
Дык можна буталь апрастаць,
Крыху пахыркаць у падушку
І зноў за плуг на полі стаць!..

Не ўнікшы ў гэткую манеру
Хваліць сябе «наадварот»,
Сцяпан за чыстую манету
Прыняў усё, што збаяў Крот.

Таму, не быўшы п'яны з роду,
Пасля «заходаў» чатырох
Язык варочаў, як калоду,
І ўстаць з услона сам не змог.

Апошні момант, што назаўтра
Туманна ў памяці ўваскрэс, -
Вясёлы Бэнсь крычыць з азартам:
«Смялей, жаніх! Даёш прагрэс!..»

Старая ўдумліва рашыла,
Каму дзе класціся з гасцей:
Сцяпан, без памяці, за шырмай
Заняў Гіленіну пасцель.

Свабодны ложак у святліцы
Дастаўся Бэнсю. А дачцэ...
Дачка павінна прымасціцца
Ля «зяця» побач. Дзе ж яшчэ?

Ёй Тэкля так і прашаптала:
«Ідзі! Каб ведаў, чый ён зяць.
Ну, што ты бельмы пакуляла?
Цяпер няма чаго куляць!..»

На шчырасць гэткую Гілена
Не спадзявалася ніяк
І аж крыху пачырванела:
«Дык ён жа... п'яны, як мярцвяк!»

«Ты не пра тое зараз думай!
Ты прыбяры спярша да рук!
Калі, дасць бог, ён чэсны дурань -
Дык будзе бацьку мець байструк!

Прайшла з паскуднікам навуку -
Прыруч і добрага хлапца!
Упусціш - выганю, як суку,
У чым стаіш! Ані рубца!..»

* * *
Сцяпан ачнуўся. Так, нібыта
Ужо не спіць, а галавы -
Не павярнуць: свінцом наліта.
І сам увесь - як нежывы.

Але выразна адчувае:
Хтось цёпла дыхае ў шчаку,
Ля шыі коўдру раскрывае
І на плячо кладзе руку.

І тут жа - голас, мяккі, ветлы:
«Прачнуўся? Годзе, годзе спаць!»
Каму і хто гаворыць гэта?
Знаёмы хтось - а не пазнаць.

«А ты такі салодкі, Сцёпчык!
З табою страціш галаву!
Калі ў нас першы будзе хлопчык -
Таксама Сцёпам назаву!..»

Як ток працяў. Дайшло імгненна.
Расплюшчыў вочы. Твар у твар -
Над ім шчаслівая Гілена
Палае, дыхае, як жар.

Пагляд - даверліва-крыштальны,
І губкі - банцікам-вузлом.
Тут шырма шырхнула - і ў спальню
Убегла Тэкля з абразом.

«Са шлюбам вас! Са шлюбам, дзеткі!
Раз самі божы запавед
З сябе знялі - то бог у сведкі:
Ідзіце зразу ў сельсавет!

Калі ўжо гэтак раптам выйшла -
Благаслаўляем вас з айцом!..»
І бацька тут падбег увішна,
Сказаў: «А ты, брат, малайцом!

Умэнт з Гіленкай згаварыўся!
І тыдня ўслед не пахадзіў!..»
Сцяпан, збялелы, падхапіўся,
Памостам ногі астудзіў.

Але кальнула так у скронях,
Што, каб не ўпасці, тут жа сеў,
Заціснуў голаў у далонях,
Адчуў: канец - задушыць гнеў.