Нил Гилевич: Родныя дзеці

А ўсё пагоркі, ды лагчыны,
Ды касагоры, ды равы,
Сярод палеткаў - лугавіны,
У ціхіх поймах - паплавы.

А ўсё азёры ды азерцы,
Бруенне рэчак, плыннасць рэк...
Дык што ж за дзіва, што на сэрцы
Адбіўся вобраз твой навек?

Дняпро і Нёман, Сож і Прыпяць,
Дзвіна, Бяроза і Вілля -
Спляліся так, што не разблытаць
Іх у душы маёй, зямля!

Не раз'яднаць і не адсекчы
Ні ручайка - пакуль жывы.
Тваіх артэрый ток адвечны -
Давечны ток маёй крыві.

Спыні на міг - і задыхнуся,
І - як падкошаны ўпаду.
Ды знаю, што прашэпчуць вусны
Раней, чым іх навек звяду.

Тваё імя яшчэ прамоўлю
Апошні раз, о краю мой!
Шчаслівы лёс - плаціць любоўю
Табе і жыць - адною ёй.

З чаго пачаў калісь над Гайнай -
І скончу тым... Спакойны я:
Павек не стане чорнай ганьбай
Любоў прасветлая мая!..

Альжбета Францаўна Кудзёлка
У тыя дні - даўным-даўно -
Была дзяўчына, як вясёлка:
Уся свяцілася ажно.

Жывога розуму дзяўчына
І шчодрай, ласкавай душы.
А гляне карымі вачыма
На дзецюка - прапаў, пішы!

У педвучылішчы сталічным
Яна выдатніцай была.
Яшчэ і талент ёй музычны
Прырода-матухна дала.

На лыжках грала вельмі хвацка!
Як забразгоча польцы ў такт
На вечарынцы інтэрнацкай -
Маэстра сам не змог бы так!

«Во, шэльма дзеўка! Во, зараза!» -
Гукаў сёй-той пад перамірг,
І сказ гучаў не як абраза,
А як прызнання светлы міг.

Такою, з лыжкамі, і ўбачыў
Яе Сцяпан у першы раз
І, заварожаны няйначай,
Па-за плячмі ў сяброў «завяз».

Сюды, да будучых настаўніц,
Ва ўтульны, чысты інтэрнат
Іх Юзік Бэнсь прывёў на танцы -
У гэтай справе зух і хват.

Сцяпан, пакуль яна іграла,
Глядзеў, не зводзячы вачэй,
А цуда-музыка гучала
Усё званчэй, усё званчэй.

Калі ж нарэшце полька змоўкла,
Дзяўчына ўстала даць паклон -
Усе запляскалі навокал,
Не зварухнуўся толькі ён.

«Альжбеце брава! Брава, Аля!» -
Завыгукала ўся гурма.
«Альжбета?.. - Дзіўна як назвалі
Бацькі... Забытае імя!»

Вядучы рэй, лабасты хлопец,
Гукнуў: «Цяпер - жаночы вальс!»
Каля Вячоркі ўзнікла постаць: -
Я запрашаю ў танец вас!

Сцяпан як быццам прабудзіўся:
Глядзіць - Альжбета перад ім!
Ад неспадзеўкі - разгубіўся,
Хацеў адмовіцца зусім.

Але ў апошняе імгненне
Кіўнуў на згоду галавой
І, не сказаць, каб зграбна вельмі,
На круг брусчасты выйшаў з ёй.

О першы вальс! Павек забыцца
Не зможа той паднебны ўзлёт!
Як лёгка з ёй было кружыцца,
Адчуўшы ў сэрцы веснаход!

Як далікатна, нібы пёрка,
Далонька ўлеглася ў руцэ!
Як звабна блізка, нібы зорка,
Радзімка ззяла на шчацэ!

«Вы нейчы госць тут?» - запытала.
«Не, мы зайшлі к вам... проста так».
Язык яму - як завязала:
Адно глытаў сухі камяк.

Хоць меў прыгожы голас звонкі
І быў не з роду маўчуноў -
Ён не знаходзіў для гаворкі
Зачэпкі добрай, вартых слоў.

«А вы ігралі, як артыстка!» -
Знямогся ўрэшце ён маўчаць.
І ўбачыў: сонечная іскра
У карых бліснула вачах.

Кранула водзывам ягоным!
«Ды што вы! Так - дурэць люблю...»
Тут абарваўся вальс - і гоман
Спусціў іх з неба на зямлю.

Музыка ўпараны на крэсла
Баян паставіў: «Перакур!»
Сцяпан туды рвануўся з месца:
«Дазвольце мне сыграць, пакуль...»

Мо ад няёмкасці хлапечай
Уздумаў гонар апраўдаць?
Ускінуў дзве шляі на плечы
І з ходу ўрэзаў - як аддаць!

«Эге! - адразу ўсе адчулі. -
Вось гэта ўзровень, гэта клас!»
Аж пыл пайшоў па вестыбюлі -
Так завіхрыла полька ўраз.

Што праўда, сам музыка трохі
Занерваваў і ўмерыў дух:
Альжбета-лыжачніца ў скокі
З нахабным Бэнсем выйшла ў круг.

Але заўважыў: хоць дзяўчыне
І сыпле ўсмешкі Юзік-хват,
А ўсё ж яна не-не дый кіне
На баяніста зірк-пагляд.

Пасля яго шалёнай полькі
Альжбета знікла неўпрыкмет.
Калі - не ўгледзеў ён, а толькі -
Застаўся ў сэрцы гулкі след.

Такі гарачы след трывожны,
Што ён пачаў шпацыраваць
Ля інтэрната вечар кожны -
А раптам выпадзе спаткаць?

Ну, дык і выпала нарэшце!
З сяброўкай-дылдай пад руку
Яна аднойчы выйшла з весніц -
Якраз насустрач дзіваку.