Нил Гилевич - Родныя дзеці

Перш-наперш маці твар убачыў:
Маршчынкі дробныя ля губ
І вочы ў крапінках табачных,
Што аніколі не ілгуць.

Ля маці дзеці: Лёдзя з мужам,
Антось, Мікіта і Тамаш -
На гэты раз, напэўна, дружна
Збяруцца ўсе, як на кірмаш.

Ну, Тамашу збірацца ўласна
Няма чаго - ён там жыве,
Ён - гаспадар, ён у саўгасе
На працы ўдарнікам слыве.

Адзін з усіх застаўся дома.
Што самы меншы, можа быць?
Смяяўся: «Доля, братцы, доля!
Павінен хтось і хлеб рабіць!..»

Ён жонку Анцю (Антуніну)
Настроіў так на боскі строй,
Што меў дзяцей амаль асьміну.
Смяяўся: «Я - айцец-герой!..»

Хоць скончыў колісь толькі восьмы -
Адстаў ён мала ад братоў, -
Смяяўся: «Я - у дзядзькі Лёксы
Дзве акадэміі прайшоў!..»

Што тычыць Лёдзі - як зазвычай,
Яна прыедзе з Вінцусём.
Калісьці ў робе будаўнічай
Ён стаў Сцяпану швагрусём.

Вячорка ў тым далёкім годзе
Кансерваторыю канчаў,
Калі дазнаўся, што да Лёдзі
Якісь жаніх хадзіць пачаў.

Іх Лёдзя ў Мінску на будоўлі
Тады падсобніцай была
І аб сваёй дзявочай долі
Не турбавацца не магла.

Жыла ў рабочым інтэрнаце,
З гурмою гэткіх жа нявест,
І добра помніла, як маці
Засцерагала на ад'езд:

«Хаця ж не слухай кавалераў
Культурных гэных, гаваркіх.
Няхай іх выкаціць халера -
Тых ашуканцаў гарадскіх!..»

Ва ўсіх нявест безабаронных
З тых інтэрнацкіх катухоў
Жыў недавер да ім не роўных
Інтэлігентных жаніхоў.

«Хіба ён гэткі возьме замуж
Мяне - з будоўлі галату?
Адно ў душы пакіне замуць,
Пасее ў сэрцы гаркату...»

Ды вось у клубе іх на танец
Аднойчы Лёдзю запрасіў,
Па ўсім відаць, не «ашуканец»,
Бядняк, мяркуючы па ўсім.

Сказаў дзяўчыне, што рабочы.
Праводзіў позна ў інтэрнат -
За разам раз глядзеў у вочы
І сыпаў досціпы - як град.

Хоць жартаваў замыславата -
Было прыемна ўсё адно.
Праз дзень - прыйшоў да інтэрната
З двума білетамі ў кіно.

Далей - амаль што кожны вечар,
Пасля работы - тут як тут.
І сімпатычны быў ёй нечым,
І нечым дзіўны, Вінька Шкут.

Найбольш сумелася дзяўчына,
Калі адкрыла незнарок,
Што не бядняк ён, як лічыла,
Што ён - прафесарскі сынок!

Аж не паверыла спачатку
І машынальна перш за ўсё
Паглядам змерала апратку:
На ім было амаль рыззё!

А ён сказаў: - Давацца дзіву
Няма чаго. Зірні-паглянь:
Народ не носіць габардзіну,
Народ апрануты ў паркаль!

І нейк паблажліва ўсміхнуўся: -
Не зразумела ты пакуль.
Не думай кепскае. Клянуся:
Я не басяк і не куркуль!..

Не зразумела, гэта праўда.
І напісала брату ліст,
Каб што параіў... Неадкладна
Сцяпан прыехаў к ёй у Мінск.

Калі пачуў, хто з ёй «на роўных»
Пачаў дружыць - скрывіўся ўраз:
- Ты бач яго, які «народнік»!
Напэўна, хітры лавелас!

Каб ачмурыць з будоўлі дзеўку -
Маўляў, і я - такі ж, як ты, -
Адзене світку ці паддзеўку,
Ну, і канечне ж - у кусты!

- Мяне? Павек таго не стане!
Хай паспрабуе, хоць у жарт!..
- Ну, што ж: іду з ім на спатканне.
Пабачу сам, чаго ён варт.

Не да канца спасціг загадку,
Правёўшы розведы, Сцяпан:
- Развесяліў мяне спачатку,
Калі ішлі паўз рэстаран.

Пытаю: «Можа быць, заглянем?
Прапусцім сціпла па адной?»
«Народ не мокне ў рэстаране!
Народ сілкуецца ў чайной!»

Вось так і ўрэзаў мне твой Вінька.
Як абухом - па галаве!
Хаця хваліўся, што крывінка
Патомнай шляхты ў ім жыве.

Магчыма. Хлопец дзіўны нейкі.
З бацькамі ў контры - і ўсур'ёз.
Ён не бярэ ў іх ні капейкі.
Ну, і таму не ў пудры нос,

Сказаў: не возьме нізавошта.
Жыве на ўласныя грашы.
Працуе. Вучыцца завочна.
Мне - самастойнасць па душы.

Аднак... ужо і зараз бачна:
З такімі думкамі - наўрад
Ці зробіць ён цябе багачкай, -
Падсумаваў з усмешкай брат.

- Я не ганюся за багаццем,
Адно б душы не знаць пакут...
І неўзабаве стаў ім зяцем
Дзівакаваты Вінька Шкут.

Амаль што два дзесяцігоддзі
Крылом галубіць іх анёл,
Але раскошы ў доме Лёдзі
Не адшукаць і ўдзень з агнём.

Вінцусь праз грані той жа прызмы
На свет пражорлівы глядзіць
І ў тым жа духу афарызмы
Не перастаў пуляць-пладзіць.