Нил Гилевич - Родныя дзеці

«Дык гэта... што ж гэта такое?
Я - звар'яцеў? Або - яны?
Ух, як нясцерпна ў чэрап коле!
Набраўся ўчора, бот дурны!..»

«Ці не муціць цябе, Сцяпанка? -
Бліжэй ступіла Тэкля крок. -
Бач, не пайшла здароўю п'янка.
Базыль, дай похмелкі глыток!..»

«Ідзіце к чорту!» - дзіка, страшна
Сцяпан у гневе закрычаў,
Схапіў свой «клёш» з бліскучай спражкай,
Збірацца похапкі пачаў.

«Ну-ну! Нявольна так, дзіцятка!
Ужо ж нікому не сакрэт!
І справядліва кажа матка:
Цяпер вам толькі ў сельсавет!

А што ж! Дачка ў нас - не круцёлка,
У бацькі-маткі - на слуху.
Паненскі стан трымала цвёрда,
Каб гонар быў і жаніху!» -

Так бацька з годнасцю, спаважна
Размову хітрую павёў
І «гарай» з бутлі учарашняй
Напоўніў шклянкі да краёў.

«Дапусцім, нават і па п'янцы,
Але ж было, зяцёк, было!
Давай асушым, брат, па шклянцы,
Каб сумляванне не ўзяло!

На шчасце гэта неспадзеўка -
Адно патрэбна ўразумець.
Ты паглядзі, якая дзеўка,
Якую жонку будзеш мець!

На ўсе шаснаццаць - гаспадыня:
І ткаць - сама, і шыць, і мыць.
І ўжо бітком набіта скрыня -
Пасаг дадзім - як мае быць!..»

Тым часам, седзячы на ложку,
Гілена хліпаць пачала -
Усё мацней, мацней патрошку
І Тэклі жару паддала:

«Ты што ж? Зрабіўшы дзеўцы псуту,
Як той пранцузкі кавалер...
Каму ж яе цяпер падсуну?
Хто ж возьме гэткую цяпер?..»

Сцяпан, не бачачы нічога
І як не чуючы зусім,
Ужо рвануўся да парога,
Як раптам - Юзік перад ім.

«Я - еду! - крыкнуў. - Гэта пастка!»
«Мне ўсё вядома. Пачакай!
Не гарачыся, калі ласка,
І ад Гілены - не ўцякай.

Падумай сам: бацькі сягоння ж
У камітэт напішуць ліст -
З кансерваторыі пагоняць,
І з камсамола паляціш...»

«Ты што - смяешся? Ці сур'ёзна?»
«Зусім сур'ёзна, галубок!»
«Пусці!» - сказаў Сцяпан пагрозна
Ды так, што той - адразу ўбок.

Сцяпан піхнуў рукою дзверы,
Не зачыніўшы за сабой, -
І са двара, як ад халеры,
Панёсся вулачкай крывой.

У лесе толькі, ля рачулкі,
Спыніўся, лоб вадой абдаў,
Пачуў у скронях стукат гулкі -
І ўрэшце сэрцу волю даў.

Не сутрымаў усхліпу-плачу -
Папёрлі слёзы з глыбіні.
«Каму і як я растлумачу,
Што тут няма маёй віны?

А можа, толькі папужалі -
І не пашлюць у Мінск пісьма?
Тады ўтаіць усё ад Алі?
А як дазнаецца сама?

Не, лепей ёй сказаць адкрыта,
Што ў гэткі трапіў пераплёт...»
Аж задыхаўся ён ад крыўды
І кляў увесь Гіленін род.

Даруй, чытач, я захапіўся
Ідэяй, думкамі, людзьмі
І на метафары забыўся -
На сэнс пісання, чорт вазьмі!

Перапыніся на хвіліну
Сачыць за лёсам і жыццём,
А я хоць парачку падкіну
Метафар, злоўленых жыўцом.

А то ізноў мой строгі крытык
У нос сярдзіта засапе -
І затрымчу я аж да лытак,
І стане мне не па сабе.

Як быццам гэткі ўжо я зломак,
Што не магу, на модны ўзор,
Падзавастрыць танчэй аловак
Гуллівай выдумкі лязом.

Яшчэ ж і слоў арыгінальных
Хоць колькі мушу я ўтварыць, -
Цяпер жа вельмі непахвальна
Даступнай мовай гаварыць!

Каб з тымі докамі зраўняцца
І заслужыць іх пахвалу -
Хоць раз мне трэба пастарацца
Надзець штаны праз галаву!

Ці ўверх нагамі на далонях
Прайсці пргллюдна па дварэ,
Як мой адзін стары знаёмы,
Калі паўлітра абярэ.

Бо ўжо той самы крытык мондры
Не раз выносіў мне прысуд,
Як эстэтычна-творчай контры,
І смачна клаў мой верш на зуб.

Ну, што ж, каб «гладкім» ці яшчэ як
Ён не кляйміў маё пісьмо,
Растрыбушу страфу ушчэнт я,
Адкіну прэч памер-вязьмо,

Такіх зігзагаў наскладаю,
Такі ўчыню над словам гвалт,
Так паэтычна наскандалю,
Каб густ здаровы - напавал!

Каб ты, чытач, аж разжалобіў
Сябе ад крыўды і віны:
«Ані радка не расшалопаў:
Які ж я цёмны і дурны!..»

Жартую гэта я, канешна,
Ты мне іронію прабач -
Тым больш што мне зусім не смешна,
Не да забавы мне, чытач.

Хай буду збэшчаны і скляты,
А свой радок, якім не лгу,
На рагазлівы і дзяркаты
Не прамяняю: не магу!

У нас дзяркатых больш чым досыць,
А мне не выпаў рэдкі дар:
Ні шапялявіць, ні гундосіць,
Ні заікацца - бог не даў.