Нил Гилевич - Родныя дзеці

Калі ж яна Сцяпану ўрэшце
Шапнула: «Нам ісці пара!» -
Зніякавеў, застыў ва ўсмешцы -
Нядобрай, як аскал тхара.

«Не, з гэтым я не прыміруся,
І ты не радуйся, дружок.
На ўсё пайду - свайго даб'юся:
Ты будзеш сцёрты ў парашок!..»

Услед за імі з інтэрната
На вулку выйшаў - злы, як звер,
І - прама ў будку «Сто на брата»,
Дзе Лёф даваў і напавер.

Сядзеў за столікам дапозна,
За кухлем кухаль асушаў,
І чым далей - тым болей грозна
План помсты ў думках вырашаў.

«Ну хто такі Сцяпан Вячорка?
Паршывы конь у табуне!
Чаму ж павінна гэта зорка
Свяціць яму? Чаму - не мне?

Абдзіртус з віцебскай глыбінкі!
Калі паштэт я ем усмак -
Ён, здыхля, душыцца ад слінкі,
Глядзіць у рот мне, як жабрак!

Ды і наогул!.. Чым ён знаны,
Каб мог супернічаць са мной?
Не, гэны яблычак крамяны
Я адаб'ю любой цаной!..»

Аднойчы Бэнсь, як друг бязгрэшны,
Сказаў Вячорку: «Ну - лады:
Ты едзеш з намі да падшэфных
У вёску Доўгія Брады.

Я ўгаварыў дацэнта Дроба
За баяніста ўзяць цябе.
Дадзім канцэрцік хлебаробам -
Паможам музыкай сяўбе!..»

Сцяпан любіў паездкі ў вёску -
Спаткацца з новымі людзьмі,
Пазнаць свой край шырэй хоць трошку,
Павеў жыцця ўдыхнуць грудзьмі.

У вёсцы іх, «артыстаў з Мінска»,
Развёў па хатах брыгадзір
І - выпадкова ці наўмысна -
Сцяпану з Бэнсем дагадзіў:

Да Базыля Крата паставіў.
Той быў заможны гаспадар:
Меў новы дом і двор на славу,
І ў тым двары - дай бог тавар!

І меў дачку. Даўно нявеста,
Ды лёс Гілену абмінаў:
Была з «няўходжанага цеста» -
І люд тутэйшы гэта знаў.

Як паглядзець - амаль красуня,
А па натуры - пустальга.
Дзяцюк прыстане, пабузуе -
І прэч нясецца як мага.

Яна загадчыцаю клуба
Рабіла ў вёсцы - і штораз
Было ёй радасна і люба,
Як госці ехалі ў калгас.

Сам брыгадзір улучыў шэптам
На гэта Бэнсю намякнуць:
Маўляў, не грэшна будзе шэфам
З такою краляю гульнуць.

Тады і ўзнікла думка ў Бэнся:
«А што, каб Кротаву дачку
Апрацаваць у пэўным сэнсе
Ды і Сцяпану - пад руку?

Падстроіць так, каб на вячэры
Ён ля Гілены побач сеў,
Каб «гары» выжлукціў звыш меры
І да няўцяму акасеў?

Каб аж не помніў сам, што робіць.
Вось будзе факцік у мяне!
А ўсё астатняе ўжо дробязь:
Альжбеты чутка не міне!..»

Сам лёс зрабіў яму паслугу:
За пуняй стоячы ў садку,
Зусім няўмысна Бэнсь падслухаў,
Як маці бэсціла дачку:

«Ты бач! Яна ўжо па ахвоце
І гэтым пойдзе пасабляць!
Напасаблялася ўжо, годзе!
Праз месяц будзе - не схаваць!

Ці, можа, гэта з іх каторы
І нагуляў табе нябось?..»
У словах чуліся дакоры,
І крыўда горкая, і злосць.

Замёрлы Юзік ад здзіўлення
Аж рот разінуў за сцяной.
«Ого! Дык самы раз Гілене
Яго ўсучыць! Любой цаной!..»

Рашыўшы, Бэнсь, падступны сэрцам,
Пачаў свой план ажыццяўляць:
Дзяўчыну ён перад канцэртам
Адвёў убок хвілін на пяць.

«Вы не здзіўляйцеся, Гілена,
Што так пытаю - па прамой:
Але скажыце мне сумленна:
Вам... па душы таварыш мой?

Ах, вы яшчэ... Ну, што ж, не стану
Патрабаваць. Я сам скажу.
Я - тайну выдам: вы Сцяпану
Страшэнна ўзрушылі душу!

Але ён вельмі сарамлівы!
Ен нізашто не скажа вам,
Што быў бы ў свеце найшчаслівы,
Каб ваша сэрца мець за храм.

Таму - круціце самі гайку...
А што сказаў я вам - маўчок!..»
Гілена «клюнула» на байку,
Як верхаводка на кручок.

Амаль увесь канцэрт, прасцячка,
Вачэй не зводзіла з хлапца,
І Бэнсь паверыў: тут няцяжка
Давесці справу да канца.

Перад вячэрай тонка-хітра
Ён гаспадыні прашаптаў:
«Ну, цётка Тэкля, з вас паўлітра -
Вам зяця ў хату я дастаў!

Мой сябар з вашаю красуняй
Сышліся так адно з другім,
Што будзе проста неразумна
Не паспрыяць у шчасці ім!

Кажу вам шчыра - даастачы:
Не выпускайце зяця з рук!..»
Хвілін праз колькі Бэнсь убачыў:
У справе ёсць прыкметны зрух!

Вячэра, з поснае і беднай,
Як планаваў скупеча Крот,
Пабагацела адпаведна
Задуме, пушчанай у ход.

Не проста ж госці ўжо, выходзіць,
А - сват у хаце з жаніхом!
У гэткім разе не зашкодзіць
Уразіць іх і за сталом.