Нил Гилевич - Родныя дзеці

Так патрабуе ўжо ў калысцы
Дагляду мудрага дзіця,
Каб у жыццё аратым выйсці,
А не нахлебнікам жыцця!

Да працы прагны, дуж і спрыцен,
Сягоння зноў апошні круг
Тамаш зрабіў амаль упрыцем,
Калі ўжо дзень даўно патух.

Матор прывычна заглушыўшы,
Саскочыў долу, на пракос, -
Глядзіць: Сцяпан шыбуе шыбка
Па канюшынішчы наўскос.

- Сілком забраць цябе хачу я, -
Сказаў з усмешкай уваччу.
- Не бойся: тут не заначую -
Вячэры я, брат, не ўпушчу.

Дамоў ішлі - спачатку «сценкай»
Між двух палеткаў, а затым -
Цераз бярэзнік, вогкай сцежкай,
Праз роў з альшэўнікам густым.

- Вось тут, ты помніш, з-пад узроўя
Крынічкі білі - побач дзве.
Вада была - залог здароўя!
Глынеш - святлее ў галаве!

Няма ўжо іх... Ва ўсім наўколлі -
Нідзе няма ўжо ні адной.
Кароў і тых пастух у полі
З карыта поіць - прывазной!

Ну, растлумач мне, калі ласка,
Ты ўсё ж вучоны, чорт вазьмі:
Як выйшла гэткая няўвязка
Паміж прыродай і людзьмі?

Бяром выдатныя ўраджаі,
Жывём - дай божа! Грэх маніць.
А тых крынічак - не хапае,
І іх нічым не замяніць.

Бывае, млееш у кабіне
Ад духаты, гарачыні -
І забулькоча ва ўспаміне
Струмень крыштальнай чысціні.

З якою радасцю прыпаў бы
Да ручайка - зрабіць глыток!
Як смачна твар апаласкаў бы!
Як адышла б душа, браток!

Ды іх няма!.. Без іх жа дару
Не тыя ўжо лажкі, раўкі,
І ўвесь куток, дзе гаспадару,
Якісь для сэрца не такі!

А ці ж я тут ару і сею
Без сэрца? Робат я хіба?
Усё, здаецца, разумею,
А вось... грызе парой журба.

- Прывыкнеш, брат... Пытанне часу.
Сяло не будзе без вады.
Не ўсё ільга зрабіць адразу -
На штось спатрэбяцца гады.

Ты сам, паколькі ты не робат,
Праб'еш тут колькі свідравін,
Калонак з помпамі наробіш -
І свой заглушыш успамін.

- Наўрад ці я калі прывыкну!
От дзеці, - дзеці - іншы сказ.
Іх не паілі мы крынічнай
Жывой вадой - як колісь нас.

Ім прывыкаць і непатрэбна
Да перайначанай зямлі:
Усё, што добра тут ці дрэнна,
Яны з калыскі прынялі.

Яны не ведаюць, напрыклад,
Што значыць летняю парой -
У самы сквар, у самы прыпар -
Крынічка ў полі пад гарой.

Але аднойчы ўбачаць дзесьці -
Уцямяць, што гэта за цуд, -
І ў горкай крыўдзе нашы дзеці
Нам страшны вынесуць прысуд.

«Чаму, за што вы нас, спытаюць,
Такіх пазбавілі даброт?..»
Бацькі дзяцей не абкрадаюць -
Спакон было так, з роду ў род!

А свідравіны... свідравіны -
Мы робім іх ужо даўно.
Прыедуць хлопцы-здаравілы -
І ў пекле, брат, дастануць дно!..

Сцяпан любіў гаворку брата -
За вастрыню, дасціпнасць, соль;
Хоць груба скажа - але трапна,
Хоць рэзкі выраз - але свой.

Пасля хадульных, посных, плоскіх
Клішэ, што ў коле чуў сваім, -
Ён слухаў мову роднай вёскі,
Як райскі спеў, як боскі гімн.

І сам вяртаўся непрыкметна
Душой ва ўлонне хараства,
Што тут жыве спакон, спрадвечна,
Як лес, як дрэвы, як трава...

- У нас тут лектар быў тым летам -
Паважны муж, не са шпаны,
І ўвесь такі інтэлігентны -
Ажно трашчаць на ім штаны.

Я і яму сказаў: «Шаноўны,
Мы губім шмат зямных дароў!»
Згадзіўся. Кажа: «Безумоўна,
Вада ў зямлі - што ў жылах кроў.

Мы даражыць ёй мусім вельмі.
Ды ёсць, няможна забываць,
Звышактуальныя праблемы:
Пра моц дзяржавы трэба дбаць!

Калі мы мір не забяспечым,
Не зможам гібель запыніць -
Дык будзе некаму і ў нечым
Ні папракаць нас, ні вініць...»

Я доўга думаў - я ж маруда! -
Над тым, што лектар адказаў,
І - ад цябе таіць не буду -
Канцы з канцамі не звязаў.

Такой трывожнаю часінай,
Назло шалёнаму звяр'ю -
Для справы міру трэба ўсім нам
Яшчэ мацней любіць зямлю!

Любіць зямлю! І не наогул,
А - гэту! Нашу! Дзе жывём!
Во з гэтым полем, з гэтым логам,
З касьбою гэтай і жнівом!..

Сцяпан зірнуў с цяплом на брата
І за плячо абняў рукой.
- А што ты ўспыхнуў гэтак раптам?
Я ж не спрачаюся з табой!

- Дык паспрачайся! Я - саўгасны
Рабочы, я - не дыпламат,
І мне патрэбен цалкам ясны
На справу гэтую пагляд.