Нил Гилевич - Родныя дзеці

- Не, нават нечага і марыць.
Ключы патрэбны мне, ключы!..
Яна задумалася, мабыць, -
Маўчала, побач ідучы.

Маўчала ноч. Маўчала неба.
Свяціўся месяца цаўкруг.
Калматай коўдрай бела-срэбнай
Засланы быў прырэчны луг.

З лагчыны ўезджаным прасёлкам
Да ўзгорка крочылі яны,
І вось у твар дыхнула цёплым,
Адвечным духам збажыны.

І перапёлка ў прывітанне
Ім пракрычала: «Жаць пара!»
Жаданай тайны прадчуванне
Было ім за павадыра.

- Скажыце мне, а што павінна
Лічыцца шчасцем у жыцці?
- Па мне - з найлепшаю жанчынай
Вось гэтак поручкі ісці.

І знаць: яна цябе кахае,
Як ты яе - усёй душой,
І што за лёс вас ні чакае -
Табе не зробіцца чужой...

- І ўсё? - спынілася Мар'яна.
- І ўсё!.. - А творчасць? А тварыць?
- Тварыць - штодзённа, апантана -
Для чалавека значыць - жыць...

- А ці не шчасце - поспех, слава,
Прызнанне публікі? - О, не!
Усё, што слава - нецікава.
Ва ўсякім разе - для мяне.

- Але яна ў вас ёсць, аднак жа,
І без яе ўжо вы - не вы.
- За гэта час, відаць, адкажа -
Маёй нямнога тут віны...

Мар'яна, гладзячы рукою
Па шорсткай грыве каласоў,
Крутнула русай галавою:
- Не, вы віноўнік перш за ўсё.

Адной той песні, што ў застоллі
Сягоння спелі дзеля вас, -
Адной яе было б даволі,
Каб не ўскладаць віну на час...

Прабачце мне, што я, магчыма,
Бяру занадта смелы тон:
Я вам удзячна, шчыра-шчыра,
За светлы талент ваш і плён!

Я вашу музыку звычайна
Па першых гуках пазнаю,
Што нейкай сілай ачышчальнай
Душу ў палон бяруць маю.

Пачую раптам, выпадкова -
І ўся, да клетачкі адной,
Замру ад нечага такога,
Што лучыць з вечнасцю самой.

І родны кут адразу ўбачу -
У светлых днях жыцця свайго.
Знямею, слухаю і плачу -
Сама не ведаю чаго.

Ад шчасця, можа? Ці ад болю?
Ад крыўды той за нас саміх,
Што краю роднаму з любоўю
Не аддаём свой кожны міг?..

Мар'яна ўся ажно трымцела,
Уся пылала перад ім.
Не гаварыла - песню пела,
Найсветлы ў свеце пела гімн!..

Сцяпан глядзеў зачаравана
У малады прыгожы твар. -
Дык вось якая вы, Мар'яна!
Які вам выпаў божы дар!

А я не знаў, што вы такая.
Што вы наогул... недзе ёсць...
Што ў роднай вёсцы напаткае
Мяне нанова... маладосць!

Я скалясіў не раз, не двойчы
Удоўж і ўпоперак наш край:
Як часта радасць біла ў вочы -
Глядзі, любуйся, выбірай!

І я глядзеў, і любаваўся
Жыцця найпекнаю красой,
А выбіраць - не парываўся:
Зайздросны лёс, але - не мой!..

Сцяпан адчуў: сусвету веліч
І міг - зліваюцца ў адно.
Ён быў зусім гатоў паверыць,
Што вось і шчасце, вось яно!

- Дазвольце, я вас пацалую, -
Сказаў даверліва, як мог...
Жагнай, жагнай напрапалую,
Калі ты ёсць, купальскі бог!

Цямніся, ноч! Світай, світанне!
Ярыся, сонца! Днейся, дзень!
Любві і згоды панаванне
Яднае з веку свет людзей.

А розум ставіць спасцярожна
Непераступнае «ледзь-ледзь»...
- Сцяпан Якубавіч... ці можна
Адну вам песню вашу спець?

Я - на паўголаса, нягучна...
- Ды калі ласка! Буду рад!
- Даўно са мною неадлучна
Яе высокі, чысты лад...

Мар'яна стала строга, сціпла
Перад маўклівай збажыной -
Як перад залай чуйна сціхлай
У ззянні зорнасці начной.

«Прыйдзі - як снег на квецень маю,
Прыйдзі - як бура на зямлю, -
Не страшна мне, бо я - кахаю,
Не скрушна мне, бо я - люблю.

Я ўсё сцярплю, я ўсё стрываю
І ўсё навек благаслаўлю -
Адно адчуй, як я кахаю,
Адно спазнай, як я люблю.

Ці зладжу я з сабой - не знаю,
І аб адным цябе малю:
Не папракай, што я кахаю,
Не праклінай, што я люблю...»

Чым шчаслівей Мар'яна пела
(Так - раз пяецца на вяку!) -
Тым больш расла ў яго, мацнела
Трывога: што гэта? адкуль?

Яшчэ ў студэнцкім інтэрнаце
Ён напісаў яе... Пазней -
У іншым, новым варыянце -
Пусціў на волю, да людзей.

Яе не часта людзі пелі.
Не дзіва: песень - мірыяд!
Цяпер ён слухаў ва ўтрапенні
Забыты першы варыянт!

Адна душа на ўсю планету
Калісьці ведала яго!..
Спытаў ледзь чутна:
- Песню гэту...
Перанялі вы... ад каго?