Нил Гилевич - Родныя дзеці

- Вы пра каго? - Ды пра фашыстаў!
Ізноў гадзючы іх клубок
Засыкаў і заварушыўся,
Зусім забыўшыся на ўрок.

Каб хто сказаў тады, на Эльбе,
Што так павернецца ў жыцці -
Дальбог, бабахнуў бы са стрэльбы
І - «божа, грэх мой адпусці!»

Падумаць толькі: гад не верыць,
Што ў свеце міру я хачу!
А як у мір уклад мой змераць
І чым яшчэ я заплачу?

Бацькоў, братоў і жонку з дзецьмі -
Усіх паклала ў дол вайна.
І нейкі гіцаль лічыць дзесьці,
Што гэта міру - не цана?

Ах, крывасмокі-людажэрцы!
Калі ўжо нас не зразумець -
Дык што ж тады заместа сэрца
Між чорных рэбраў трэба мець?

- А крывасмокі добра знаюць,
Што мы вайны не распачнём.
Але яны на мэце маюць -
Спаліць нас атамным агнём.

Паколькі свет сацыялізма -
Наш свет! - маяк для цёмных мас, -
Іх марай стала найвялізнай:
Пакончыць з намі, знішчыць нас!

Тут - падаплёка іх паводзін,
Іх агрэсіўнасці выток...
Сцяпан не скончыў: з ганка
Лёдзя Гукнула голасна: - Браток!

Перапрашаю, што гаворку
Нявінна мушу перарваць:
Цябе заве к сабе ў каморку
Матуля - хоча штось спытаць.

Як хутка ўсё наўкол заціхла:
Дзявочы смех, дзіцячы крык,
Агідны вуркат матацыкла,
Ля нейчай студні корбы скрып...

А быў жа час: купальскай ноччу
Не спалі ў вёсцы да зары -
Ганялі ведзьму-патарочу,
Агні палілі на гары,

Спявалі песні і скакалі,
Вянкі пускалі на ваду
І кветку-папараць шукалі -
З жыццём і доляй не ў ладу...

Нічога з колішняга свята
Не засталося ўжо - няма.
«А раз няма - праблема знята.
Зняла гісторыя сама!»

Цытата гэтая ў Сцяпана
Сядзела ў чэрапе, як косць.
«Праблема знята для васпана,
А для мяне - праблема ёсць!

Вось - не палілі вогнішч хлопцы,
Вянкоў дзяўчаты не вілі -
Дзень цэлы дзюбалі па стопцы
І, ачмурэўшы, спаць ляглі...»

Вячорка, седзячы на лаўцы,
Курыў так прагна, бы ў запас,
І ўжо хацеў было падацца
На вышкі ў пуню - самы раз! -

Калі пачуў, што нехта вулкай
Ідзе ад школы ў гэты бок:
Абцасы тахкаюць нягулка
І часта - лёгкі, шпаркі крок.

Вячорка ўраз насцеражыўся,
Ператварыўся ўвесь у слых,
Разгледзеў постаць, падхапіўся
І зноў замёр, стаіўшы дых.

Яго заўважылі таксама -
І замарудзілі хаду.
«Няўжо яна? Няўжо Мар'яна?
На шчасце мне ці на бяду?»

А постаць круць! - і шыбкім крокам
Назад - у морак-цішыню.
- Пастойце! - выгукнуў Вячорка. -
Я ўсё адно вас даганю!..

Нібы дзяцюк, рвануўся з месца
Ступой сажнёвай наўздагон.
Яна - стаяла. Дзе ж ёй дзецца,
Калі пазваў не хтось, а ён!

- Вы што пусціліся наўцёкі,
Як бы я звер, што з'есць ураз?
І ён пачуў уздых глыбокі:
- Я не чакала ўбачыць вас...

Я толькі думала: прайдуся,
Бо спаць не хочацца зусім...
Балючай марай светла-русай
Яна стаяла перад ім.

Той сон пакутлівы, што сніўся
І вабіў цягам доўгіх год -
Яму здалося: раптам збыўся,
Зрабіўся явай для яго.

- А што - вас мама адпускае
Адну так позна са двара?
- Не, я сама... Яна не знае,
Яна б дазволу не дала...

- Дык вось якая вы, Мар'яна! -
Ён адабрэння не ўтаіў. -
Што ж, раз абоім спаць нам рана,
Дык мо і пройдземся ўдваіх?

Як, згода? - Згода. - Малайчына!
Які ж маршрут мы абяром?
Яна паціснула плячыма:
- Не знаю... Хораша кругом!..

- За вёску, можа, у жытное,
Дзе ціша долы спавіла?
- Ага, за вёску. Так даўно я
У полі ноччу не была!..

Вячорка глянуў на кафтанік:
- А не прастудзіцеся - так?
- Ды што вы! Я - з загартаваных.
Мне гэткі холад ані ў знак!

- Будзь блаславёна тая сіла,
Што вас прымусіла ўцячы!
Айда шукацьма, дзе згубіла
Зара вячэрняя ключы!

А раптам знойдзем? Вы не супраць,
Каб мы знайшлі іх дзесьці тут -
На вашу мілую прысутнасць
Я запісаў бы гэты цуд!

- Ключы у возеры ўтанулі,
Іх месяц знойдзе давідна...
А што б вы імі адамкнулі? -
Цяпер спыталася яна.

- Я адамкнуў бы імі дзверцы
Той студні ў вотчынным двары,
Адкуль сабе натхненне ў сэрца
Бяруць музыкі й песняры.

Я ўжо даўно адтуль не чэрпаў,
Не даставаў жывой вады...
- А без ключоў зары вячэрняй
Вы не дасягнеце туды?