Нил Гилевич - Родныя дзеці

- З пары, як стрыглі мы калоссе
Ды боршч варылі з лебяды,
На ўсё жыццё ў нас засталося
Нераўнадушша да яды.

Псіхалагічна - беднасць тая,
Якой душу гняло штодзень,
Нас і дасюль не адпускае
І пераследуе, як цень.

Таму й дзябёлыя мы целам
І трацім форму, трацім спрыт,
Што пакаленне наша ў цэлым
Не знае скарг на апетыт.

Ну, як? Давайце ваш відэлец -
Яшчэ кусочак пакладу!..
Між тым Вінцусь, аматар цвеліць,
У крыўдзе быў на грамаду.

Прывыкшы ў рожкі з сваякамі,
Ён тут жа вытыркнуўся ўвесь:
- Народ кускі бярэ рукамі!
Народ відэльцамі не есць!

Вячорка, цэнячы дасціпнасць,
З усмешкай рэпліку прыняў:
Сапраўдны гумар - як гасціннасць,
У ім асновай - дабрыня.

А для Мікіты шваграў досціп
Быў толькі выпад і падвох.
- Ты б у сябе, сабраўшы госці,
Агітаваць за гэта мог!..

Ды што для Вінькі злосць Мікіты?
Што новы хвораст для агню.
А асабліва ён падпіты
Любіў пацвеліваць радню.

Таму, як раптам, ненаўмысна,
Кілішак з тоненькай нагой
Мікіта ў пальцах пераціснуў, -
Вінцусь пальнуў туды чаргой:

- Крышталем цёмнасць даканалі.
Між іншым, мілыя мае:
Народ куляе стаканамі,
Народ кілішкамі не п'е!..

Дарэчы, трэба тут зазначыць:
Ён меў адменны зрок і слых:
Усіх ён чуў, усіх ён бачыў
І тут як тут браў слова ўміг.

Хоць апетытам некапрызным
Быў прыкаваны да стала -
Сваім абсурдным афарызмам
Ураз любога даставаў.

І так у гутарку ўключаўся,
Такі даваў ёй паварот -
Што ўжо крыху бянтэжыў часам
Не толькі швагра, а й «народ».

Народ, што праўда, быў застольны,
І гэта трэба разумець:
Ён і на слоўца болей вольны
І болей здольны пашумець.

Яму душу адкрыць ахвота -
Наросхрыст,
насцеж,
нарасхляб,
Каб выйшла вон уся згрызота -
На суд людскі і на разгляд.

І ён гаворыць! Хто - з суседам,
Што каля боку, хто - праз стол,
Хто - сам з сабой, хто - з цэлым светам...
Усе - гавораць! А пра што?

Пра што? Давай, чытач, хоць трохі
Мы іх паслухаем з табой:
Ці ўловім дух і стыль эпохі
У гамане па кругавой?

З каго пачнём? З дзядоў, канечне.
Старым пашану аддадзім.
Ці ёсць у мудрасці запечнай
Для нас што-небудзь - паглядзім.

- Калісь да гэтай самай «рускай», -
Пачаў разважна дзед Сівец, -
Быў селядзец у нас закускай -
Салёны, з бочкі, селядзец!

Ляжаў і керчанскі, бывала,
І астраханскі - на выбор!
Цяпер ніякага не стала.
Гавораць: звёўся, перамёр!

- А як яму не перамёрці, -
Прадоўжыў гучна дзед Сакол,
Пры чалавечай нашай корці
Усё паскудзіць навакол?

Якая толькі смерць-атрута
У нашы рэкі не бяжыць,
А з рэк - у мора, па маршруту.
Дзе ж селядзец той будзе жыць?..

І тут Вінцусь «уторкнуў шпільку» -
Прытворным тонам мудраца:
- Народ усмак цярэбіць кільку!
Народ не просіць селядца!

- Цяпер прызнаны і ўхвалёны, -
Яму ў адказ загуў Сівец, -
Марынаваны ці салёны,
Як след прыпраўлены, грыбец!

Баравічок марынаваны
Не ўступіць закусі любой!
А рыжык! Пане мой каханы!
Адно падхоплівай губой!

Салёны рыжык - гэта, братка,
Табе не нейкі чорны грузд:
Усю талерку зменціш гладка,
Калі, вядома, маеш густ!..

І зноў Вінцусь - ну дай ты рады! -
Гукнуў - аж рэха на дварэ:
- Народ любому грыбу рады!
Народ і порхаўкі бярэ!

- Вось тут, шаноўны, ты ўжо хлусіш!
Народ якраз наадварот -
Прынамсі, ў нас, у Беларусі -
Не ўсякі грыб піхае ў рот.

- Антось казаў: паэта знае,
Здаецца, прозвішча на -ок,
Той, праўда, порхаўкі збірае,
Пакуль яны - як тваражок.

- Дык што за дзіва! Свенты Езус!
Адзін з заезджых грыбнікоў
Браў тыя ў нас, што з долу лезуць
Каля сухіх каравякоў!

Насіўся полем як шалёны;
Калі ж я жарт пусціў з губы -
Ён крыкнуў: «Гэта ж - чампіёны!
Найсаладзейшыя грыбы!»

Я не здзіўлюся, калі скора
Аб'явіць нейкі балантэс,
Што запяканка з мухамора -
Найдарагі далікатэс!

- Вось ты смяешся, а тым часам
Усё да гэтага ідзе:
Так, скора ўбачыш вокам ласым
І мухамор на скаўрадзе!