Нил Гилевич - Родныя дзеці

Пры ім і жонка села горда.
Альжбета Францаўна - за ёй.
на рашыла вельмі цвёрда
Трымацца тактыкі сваёй.

«Няхай не думае насмешна,
Што ў вочы лезу я... о не!
Калі хоць нешта... хоць бы нешта -
Ён сам падыдзе да мяне...»

З другога боку да Сцяпана
Падсела Лёдзя з Вінцусём: -
Хоць тут цябе мне перапала:
Забыў, браток, мяне саўсём!..

Насупраць - пара маладая:
Мікітаў сын - Рэппо Артур
І з ім - дзяўчына. Хто такая?
З радні? Прыезджая? Адкуль?

Але ж і пекная дзяўчына!
Які жывы і ўдумны твар!
Сцяпан няўзнак стрыгнуў вачыма,
Пасля яшчэ - і раз, і два.

І зразумеў: яна - чужая,
Не прадстаўляе тут радню.
К таму ж - амаль што не зважае
На кавалера балбатню.

Яна яго, Вячоркі, слова,
Здаецца, ловіць неўпрыкмет!
Пагляд спаткаўшы выпадкова,
Пачырванела тут жа ўслед.

«Ты хто такая, незнаёмка?
Што заірдзелася, як жар?..
Спытаць бы ў Лёдзі, ды няёмка:
Яшчэ Вінцусь адпусціць жарт...»

Тым часам хтось музычна-лёгка
Па шкле відэльцам стаў званіць.
Ага, падняўся дзядзька Лёкса
І загрымеў: - Прашу наліць!

Савет пляменнікаў гвалтоўна
Мяне прызначыў тамадой:
Маўляў, і цвёрда і тактоўна
Кіруй шаноўнай грамадой.

А што ў застоллі - кіраванне?
Сачы, каб чуўся чарак звон!
То і пачнём жа чаркаванне,
Як чаркаваліся здавён.

Хай кожны ўздыме келіх поўны
І скажа так за мной услед:
«Здароўе Сохвіі Пятроўны!
На сто гадоў! На сотню лет!»

Усе запляскалі ў далоні,
Пасля ўзняліся з-за сталоў:
- Здароўе Сохвіі Пятроўны!
На сотню лет! На сто гадоў!

Так пракрычалі хорам тройчы
І дружна выпілі да дна.
Завільгатнелі ў Зосі вочы,
Ды не ад хмельнага віна.

Хусцінку - слёзы тыя ўцерці -
Дастала дзесьці з рукава.
- Дай божа вам здароўя, дзеці,
Пры вас я буду здарава...

Хвілін праз пяць ці нават меней
Падняўся Лёкса за сталом:
- Сцяпан Якубавіч! Пляменнік!
Як ты ў нас знацен і вядом -

Уваж хаціну, дзе радзіўся:
Скажы, брат, свой сыноўскі тост, -
Калі ў сталіцы не забыўся
Або ў дарозе не растрос!..

Ох, гэты дзядзька языкаты:
Без падкалупкі - анідзе!
Сцяпан, прызнацца, быў бы рады
Не гаварыць пры грамадзе.

Падыдзе, думаў, да матулі,
Абдыме, волю дасць слязе...
Аднак жа госці Лёксу чулі
І ўжо чакаюць. Сціхлі ўсе.

- Паклон табе ад сэрца, мама, -
Пачаў няголасна Сцяпан. -
Ты без хлусні і без абмана
Трымала наш сямейны стан.

Даверам нас, дзяцей, расціла,
Бо знала ты, што й цэлы свет -
Адно дамовіўшыся шчыра -
Пазбыцца зможа страшных бед.

І не чытаўшы мудрых кніжак,
Спасцігла ісціну сама:
Няма Радзімы ў злыдняў хіжых
І Маці ў нелюдзяў - няма.

Мы - тройчы дзеці ў вечным крузе:
Мы - дзеці роднае сям'і,
І - дзеці Маці-Беларусі,
І - дзеці Матухны-Зямлі.

Трайны ён, круг, ды недзялімы:
Бо сёння - як ні паглядзім -
А лёс Дзяцей, і лёс Радзімы,
І лёс Планеты - лёс адзін.

І ўсе мы разам у адказе
За гэты вечны круг жыцця.
Хвала ж таму, хто ў трудным часе
Без мітусні і без ныцця

Сваё праходзіць... Так, як мама, -
Сцяпан праз паузу дадаў.
Абняў старую ўсхвалявана
І рукі ёй пацалаваў.

Усе запляскалі. У шуме
Сёй-той з радні слязіну сцёр.
А Крутарог гукнуў:
«Віншую! От гэта тост! Усім узор!..»

Застолле ўраз павесялела,
Настрой і тонус набыло -
Загаманіла, зазвінела,
Забразгатала, загуло.

І зноў з паглядам незнаёмкі
Спаткаўся позіркам Сцяпан.
«Ах, не рашай галаваломкі -
Знаёмся сам, стары чурбан!..»

- Прабачце, хто вы?
- Я? Мар'яна. Бібліятэкар СДК.
- З чыйго ж вы роду - не прыгляну?..
- Наш род не з гэтага кутка...

Сцяпан адчуў, як загайдала
Яго на стромкім грэбні хваль.
«Якоесь свята нагадала...
Якуюсь сонечную даль...»

Лінуў у чаркі, аж расплёскаў, -
Душа пайшла праз берагі:
- Давайце... вып'ем за знаёмства,
Так, так - мы з вамі, без чаргі...

Напэўна, быў у гэтым жэсце
І неўсвядомлены разлік:
Усё з'яснілася нарэшце -
Далёкай смуты прывід знік.

Хай бачыць Аля, як свабодна
Ён пачуваецца пры ёй:
Іх май у вечнасць беззваротна
Плынь часу знесла быстрынёй...