Нил Гилевич - Родныя дзеці

Ёй сорак год, а паглядзеўшы -
Намнога болей можна даць.
Напэўна, лёс зусім не цешыў,
Жыццё не песціла, відаць».

Ён кідаў позірк на Альжбету -
І сэрца кроіў боль скразны:
Амаль нічога - ані следу
Ад той дзяўчынкі, з той вясны!

Як і чакаў і знаў наперад -
Не сустракацца б лепей ім.
Нібы старую рану верад -
Душу спарушыў успамін.

І стала сумна... Горка нават...
Ну, вось і ўсё! І ўвесь разрад!
Зусім без грому, без маланак...
Ды і з чаго быць грому, брат?..

Ад кругляка, дваром, да хаты
Сцяпан з ёй побачкі пайшоў.
- Даўно ўжо тут? - А даўнавата:
У жніўні будзе пяць гадоў.

- І як жывецца? Як работа?
- Жывём... Працуем і жывём! -
Сказала неяк бестурботна.
- А вы - надоўга ў родны дом?

- На пару дзён. Для святкавання.
- То ж нешта мала - пара дзён.
На больш - не маеце жадання? -
Пачуў у словах крыўду ён.

- Чаму ж! Свой дом заўсёды ў сэрцы.
К яму ідзеш з усіх дарог...
І тут ім даў праход у сенцы
Пачцівым жэстам Крутарог.

Такі закон прыроды, маці,
І ў ім ёсць сэнсу глыбіня:
Раней, чым першы смех дзіцяці,
Ты доўга чуеш плач штодня.

Ягоным смехам, словам, спевам
Пасля ўмудрэеш... А спярша -
Патрэбен плач, каб болем спелым
Магла напоўніцца душа.

І колькі ты жывеш на свеце -
Спакон вякоў, здавён-даўна -
Ты сэрцам там, дзе плачуць дзеці,
Бо дзеці слёз не льюць здарма.

Бо ім ці страшна, ці балюча,
Ці душыць крыўда - не сцярпець.
Ад шчасця слёзы ў іх не льюцца,
Ад шчасця - хочацца ім пець.

Ты - маці, ты - на ўсё гатова,
Усё - змагчы, усё - аддаць,
Адно б вясёлых ды здаровых
Дзяцей пад сонцам аглядаць.

Таму сабе ты ў долі просіш
Зусім не шмат, зусім не шмат:
Над галавою - неба просінь,
Ды ў дзецях - лад, у дзецях - лад.

О, як ты радуешся светла,
Калі, не зломкі, не злябы,
Яны жывуць беззапаветна
Дабром - без прыценю злабы!

Як пачуваешся шчасліва,
Калі, не кволыя душой,
Яны шануюць клапатліва
Твае гады і гонар твой!

Гады ж баляць, гады цяжэюць.
А балючэй за ўсякі боль -
Як дзеці любыя чужэюць
І варагуюць між сабой.

І ты глядзіш пакутна-скрушна:
«Чаго вам, дзеткі, не стае,
Каб жыць па-брацку, згодна, дружна?
Усе ж вы - родныя мае!

Я ўсіх пад сэрцам вас насіла,
І кожным гордая была,
І шчасця кожнаму прасіла,
І ў кожным род наш берагла...»

О, так! У кожным прадаўжала
Свой род - не горшы між другіх.
І як ні крыўдзіў лёс, бывала, -
Ніхто не бачыў слёз тваіх!

Вайна, разбой, пажар смяротны -
І зноў - з руінаў, з небыцця -
Тваёй любоўю дом твой родны
Уваскрасае для жыцця!

Ніякай сіле, ліху злому
У сэрцы маці не забіць
Надзею: даць працяг жывому!
Надзею: песціць і любіць!

І колькі доўжыцца тут вёснам,
Кругавароту зім і лет -
Прыгожы, казачна-дзівосны
Дарыць ты будзеш дзецям свет.

Пры ўмове, матухна, што сёння
Зямлі ўсёй дочкі і сыны
Развеяць змогуць назаўсёдна
Цень тэрмаядзернай вайны.

Што ў цэлым свеце, на планеце,
Ва ўсіх краях, ва ўсіх кутках -
З'яднае ўсе людскія сэрцы
Твой вобраз з дзіцем на руках!..

- Сядайце, госцікі, сядайце!
- На покуць суньцеся - далей! -
Гукаў Тамаш - дуэтам з Анцяй.
- Ну, весялей жа, весялей!

Ці мне ўсчынаць тут з вамі сварку?
Прашу вас, любыя, прашу!..
- На покуць трэба юбілярку! -
Напомніў Лёкса Тамашу.

Тады і ўсе: - На покуць - маці!
- Пашану ёй найперш аддаць!
- А то сталы ваўсю дымяцца,
А юбіляркі - не відаць!..

І маці выйшла - «пад канвоем»
Унукаў - хлопцаў і дзяўчат,
Хусціна золатам кляновым
Цвіла на згорбленых плячах.

А пад хусцінай - дзякуй дзеткам! -
Навюткі джэмпер шарсцяны:
Хай бачаць людзі, што адзеткам
Не крыўдзяць дочкі і сыны.

- На покуць, Сохвія Пятроўна! -
Гукнуў сусед - дзядок Сівец.
- А божа мой, ці не ўсё роўна
Старой мне, бабе, дзе сядзець?..

Амаль сілком, усё ж на покуць
Пятроўну дзеці завялі.
Тады і ўсе - да локця локаць -
Садзіцца шчыльна пачалі.

Каля Вячоркі ўлучыў сесці
Дырэктар школы Крутарог:
О так, на нейкім іншым месцы
Ён уявіць сябе не мог!