Нил Гилевич - Родныя дзеці

Пасведчыў смех, што Лёкса хвацка
Падаў праграмны «нумарок».
- А што такое рэтра, дзядзька? -
Спытала Лёдзя назнарок.

- Ды я і сам не вельмі петру,
Але ж цяпер кругом і скрозь
Адно і чуеш: рэтра, рэтра, -
Дык, мабыць, гэта рэтра й ёсць!..

- Цяпер вунь пішуць, што для шчасця
Мужык і жонка між сабой
Ва ўсім павінны сумяшчацца,
Іначай - кранты і адбой!

Нібы часцей за ўсё бярэцца
Развод з-за гэтага якраз.
«Несумяшчальнасць душ і сэрцаў!» -
Такіў судзе даюць адказ.

- Вунь Каптуроў старэйшы, Васька,
Не сумясціўся са сваёй.
Гады ж са два ці тры да загса
Дык сумяшчаўся - божа мой!

І так спляталі рукі ёмка,
Так згодна ў клуб гуляць ішлі!
А толькі сталі муж і жонка -
Несумяшчацца пачалі!

Прычым жа тут віною цела?
Тут цела, братцы, ні пры чым.
Душа заўчасна абыдлела,
У ёй - прычына ўсіх прычын.

Я выдумляць-хлусіць не буду -
Каптур сказаў, чыя віна:
Ніхто не браўся мыць пасуду -
І ён упёрся, і яна!

Два тыдні дыхалі смуродам -
На кухню страх было зайсці!
І спрэчку кончылі разводам:
Не сумясціліся ў жыцці!..

Згусціўшы зморшчыны-барозны,
Вінцусь маўчаў, пахмурыў твар
І ўсім надзіва даў сур'ёзны
К расказу Лёксы каментар:

- Народ умее сумяшчацца,
Народ душою не азыз.
Не сумяшчаецца мяшчанства -
З капрызам дробязным капрыз!

Пакуль на ўсім гатовым дома
Не трэба голаў клапаціць -
Дык ад раскошы той, вядома,
Натуру лёгка распусціць.

А ледзь пачнуць па шлюбе самі
Сябе карміць і даглядаць -
Дык і каханне ўмэнт згасае,
І згоды-ласкі не відаць...

Так зацікаўлена і жыва
Ішла дыскусія ў мужчын,
Што й Лёдзя ўрэшце прылажыла
Да важнай тэмы свой аршын:

- Вам толькі моладзь не па густу,
А ў тым не бачыце бяды,
Што ў блуд, у гулі, у распусту
Ідуць бабулі і дзяды.

Павыдаюць або пажэняць
Дарослых дочак і сыноў,
Старыя мошчы паджэньшэняць
І самі жэняцца наноў.

Калісь, ад нэндзы ўсохлы-дохлы,
У пяцьдзесят гадоў мужык
Старым лічыўся і, нямоглы,
Не браўся бабамі ў разлік.

Цяпер і ў шэсцьдзесят не годзе!
А што? Здаровыя, быкі!
На кірмашы вунь так і водзяць
Блудлівым зіркам у бакі...

- Другі праз «грыб» не пераплюне,
Сліняк цячэ па барадзе,
А ўсё адно падчэпіць плюндру
І ў рэстаран паіць вядзе.

Дзядусь, а толькі і цікуе,
Як за здабычаю каршун,
Каб дзеўку злэпаць дзе якую;
І каб прытым не ўзняўся шум!..

- Таму пайшла цяпер распуста
І юр узвірыўся, як вір,
Што надта масла мажам тлуста
На чорны хлеб, на белы сыр.

Бывала, помню, мама ложыць
Арэшак маселца ў камы -
Не для таго, каб заваложыць,
А каб хоць пах той чулі мы...

Антось-філосаф раптам скеміў:
Без філасофскага вянца
Уся дыскусія па тэме -
Што тая казка без канца.

Ён кашлянуў без дай прычыны -
Як знак на ўвагу ўсёй гурме,
Ступіў наперад досыць чынна
І гучна ўрэзаў рэзюме:

- У нас уклад жыцця змяніўся -
Нястача канула ў нябыт.
Як цяжкі груз, на нас зваліўся
Раней не знаны дабрабыт.

Да грузу гэтага, дарэчы,
Не ўсе гатовыя былі,
І ў многіх кволенькія плечы
Пачварна гнуцца пачалі.

Душы падмурак іх маральны
Няйначай трэшчыны дае,
Таму й праблема, натуральна,
Перад грамадствам паўстае...

Закончыць сказ, парыўна ўстаўніы,
Антосю Лёдзя не дала:
- Усё! У зборы госці нашы -
Альжбета Францаўна прыйшла!

На міг замёрлі ўсе на месцы -
Як бы напнулася струна.
Дарожкай жоўтаю ад весніц -
Сцяпан пазнаў - ішла яна.

Ну, так, яна - Кудзёлка Аля,
Яго абранніца калісь!
Як і ў студэнцтве - без караляў,
Без персцянёў, без завушніц.

У строгім светлым гарнітуры,
У белай блузцы... падышла
І сціпла, проста, без натугі
Мужчынам «здраствуйце» дала.

Яму - ледзь бачны ўклон.
Без слова. А позірк вымавіў з тугой:
«Калі так трэба - я гатова:
Мы - незнаёмыя з табой...»

А ён і сам не знаў, як трэба.
І як трымацца: так ці так?
Але з знаёмства іх сакрэта
Рабіць не меціўся, аднак.

Ён пра другое думаў зараз:
Уразіў выгляд: «Божа мой,
Што робіць час! Пачвара-старасць
Красу жывую есць, як моль!