Нил Гилевич - Родныя дзеці

Альжбета Францаўна умлела:
Мар'яна чокаецца з ім!
І нават неяк вельмі смела
Яму ўсміхаецца прытым!

«Ну, гэта ўжо, дачка, занадта!
Нягожа так у грамадзе!
Пасля за ўсё адказвай матка,
Бо на мяне ж усё ўспадзе!..

Але й Сцяпан!.. Аж дзіўна проста:
Нашто ён гэтак? Сам наліў
Для нечарговага, бач, тоста!
Зашмат ёй чэсці адваліў!..

Ну, пазнаёміўся - і добра.
Ці то ўжо гэткі значны факт,
Каб нават чокацца асобна?
Хоць кампазітар, а - дзівак!..»

Так гаварыла-разважала
Альжбета Францаўна з сабой,
І сэрца здрадна задрыжала -
Дало трывожны перабой.

Тут дзядзька Лёкса па пасудзе
Ударыў зноў: - Прашу наліць!
Мікіта Зміцеравіч будзе
У гонар маці гаварыць!

Мікіта вычакаў хвіліну,
Пакуль заціх-улёгся шум,
Устаў паважна, нос закінуў,
Як перад люстрам харашун.

- Што ж, еслі просіць прадсядацель,
Ці, ізвіняюсь, тамада,
Каб я сказаў што к гэтай даце,
То я далжон адвеціць: да!

Дык вот у нашай юбіляркі
Есь многа качастваў такіх,
Што быў бы грэх не выпіць чаркі,
Не ўшанаваць пачотам іх.

А першым качаствам законна
Шчытаю я без лішніх слоў,
Што, хоць і ў возрасце прыклонным,
Ана не знаець дактароў.

Другое качаства па праву
Адмецім такжа мы спаўна,
Што патрудзілася на славу
За жызь працоўную ана.

А трэцім качаствам гардзіцца
Найболей нада, што ўдава
Зрасціла нас, как гаварыцца,
І ў жызь пуцёўку нам дала.

У ту вужасную разруху,
Благадара і вапракі,
Ана не пала сілай духу:
Пускала нас - как пціц,з рукі!..

Тут выйшла пауза малая,
І д'ябал Вінька не стрываў:
- А што бабуся залатая
І ўнукаў любіць - не сказаў!

Мікіта згроб сурвэтку ў пальцы,
Махнуў рукою, як ластом:
- А вы мяне не папраўляйце! -
Раўнуў на Віньку цераз стол.

- Я лучча знаю, што бабуся!
І ўсё я знаю, што к чаму!
А еслі ў чом і абшыбуся -
Мяне паправіць есь каму!

Наліўся чырванню, засопся
І сеў, забыўшыся на тост.
- Іш, папраўляць мяне знайшоўся!
Схадзі папраў цяляці хвост!..

Застолле зразу анямела,
Уткнула ў скацерку насы,
А потым ціха і нясмела
Сям-там узніклі галасы:

- Яно, падумаўшы, канешна,
Перабіваць другіх не варт...
- Хацеў - пацешна, выйшла - грэшна...
- Дык ён жа, мабыць, гэта ў жарт?..

Сцяпан глядзеў на край кілішка,
Было ад сораму - хоць плач:
«Ну, і Мікішка! Ну й Мікішка!
Хоць маму ўважыў бы, таўкач!..»

Няёмкасць зняў пляменнік Зосін -
Нібыта ў бочку, грымнуў бас:
- Мікіта Зміцеравіч, просім
Не сердаваць і кончыць сказ!

Тады й Тамаш ускінуў вочы,
Адчуў сябе гаспадаром:
- Ты трэцім качаствам закончыў,
Кажы далей, ды і кульнём!

- А просім, просім! - раптам госці
Сыпнулі хорам, дружна ў лад.
Мікіта й сам уцяміў штосьці
І адарваў ад крэсла зад.

Устаў, узяў у пальцы чарку,
Хвіліну важна памаўчаў
І ў тым жа тоне, так жа ярка
Сказ прапановай увянчаў:

- І так, за здравіе мамашы
І за дальнейшы, значыць, рост
Праізвадзіцельнасці нашай
Я прыдлагаю выпіць тост!..

Кульнуў, кілішачак на сподак
Паставіў, смачна крактануў
І пад грунтоўны падбародак
Сурвэтку рогам падаткнуў.

Яму папляскалі актыўна -
З надбаўкай яўнай, з каптуром,
Каб гэтым самым калектыўна
Кампенсаваць «маральны ўрон».

Вінцусь нагнуўся да суседкі,
Шапнуў: «Во злосны! Як шашок!
А знаеш ты, чаму ён гэткі?
Што сэрца блізка ад кішок!..»

Прайшла няёмкасці хвіліна -
І зноў застолле ажыло:
Забразгатала, зазваніла,
Загаманіла, загуло.

Запрацавалі безадмоўна
Відэльцы, лыжкі і нажы.
- О, гэта ўсмажана цудоўна!
Не закусь - свята для душы!

Пакласці вам? - А што за закусь?
- Я й сам не ведаю, дальбог,
Але ручаюся за якасць! -
Прыцмокнуў смачна Крутарог.

- Хоць закрычы: кухарцы - брава!
Якія скабкі! А кулеш!
Ну, смаката! З такою стравай
І рашпіль нават праглынеш!..

Пасля «свянцоных» грам дырэктар
Закускам ганьбы не даваў:
З прыцмокам, з воклічамі, з крэктам
Без перадухі трамбаваў.

Свой грэх застольны - добра з'есці,
Умяць мяснога лішні фунт -
Ён знаў, таму любіў падвесці
Пад гэту слабасць пэўны грунт.