Рыгор Барадулін - Свята пчалы

Дарога такая,
што мала веры,
Гарантыі болей —
трымацца аберуч.
Якая дарога,
такі i аўтобус,
Ды лепш дрэнна ехаць,
чым добра топаць.
Заняты
кожны сваім
пасажыры:
Хто дэтэктывам,
хто — булкай з сырам.
Ды ўперадзе —
раптам! —
на ўсю дарогу
Месяц заняўся
вялізным стогам.
Стог загарэўся,
палае па ўзгорку.
Вунь
пакацілася
іскрай зорка.
Змоўклі кпіны,
змоўклі жарты.
Вачэй не зводзіць
ніхто з пажару...
Шпіён не злоўлены,
сыр не з'едзены —
Глядзяць на поўню,
як на агледзінах
На маладую
радня жаніхова.
I больш пі гуку,
i больш пі слова...
Мяняюцца
самыя хмурыя
месцамі —
Хочацца ўсім
быць бліжэй да Месяца.

Панна Варшава не раз вырашала,
якія туфелькі ёй даспадобы,
якой дарогай ісці да свабоды.
Плыла між чаротамі
льдзінкай падталай,
Зачароўвала
Напалеона таліяй.
Як Елена з Парысам,
панна Варшава
какетавала з Парыжам.
Падымала кілішак
на ножцы гранёнай,
Цягнік варожы перакуліўшы,
гладзіла ствол варанёны...
Вайна адгрымела —
пані Варшава
Стаяла каля варштата.
Меней у супе стала мяса,
Затое з-пад броў насупленых
зноў усміхалася Старэ Място...
Лютуе Шапэн у Лазеньках пад хмарай павіслай.
Травою трывога пазарасла.
І хоць сірэны сышлі з арэны —
Ca шчытом i мечам выйшла
на бераг Віслы
русалка вайсковапавінная —
Сірэнка.
У паненкі выстрачана
дзявочая сукня
радком міцкевічаўскім вершаваным.
У тужурцы
будзіла планету сумную
дачка яснавокая —
«Варшавянка».
Мне плыць бы па Вісле ўспамінаў чоўнам!
Як Верш нарачоны,
шапчу ёй: «Сава...»
Hex мі даруе
панна Варшава.

Не скажуць у Полацку:
— Сафійскі сабор.
Тут яго называюць ласкава:
— Сафійка...
Так партызаны
сваіх сувязных называлі.
Так гукаў я калісьці
дачку суседскую.
Храм святое Сафіі —
Сафійка...
цягне ў неба рукі,
як дзве тапалінкі сухія,
просіць, каб не ўдарыў пярун
па заготзярноўскіх засеках.
Хлеб надзённы — ячмень i жыта
яна засланяе ад лютых ліўняў.
На абкутых дзвярах
вуха прабою адцягвае
замок пудоваю завушніцай.
Васпаватая ад асколкаў i куль,
на свет Сафійка глядзіць
вачыма цнатлівымі.
Здалёку,
з адзінаццатага стагоддзя,
вечарам
сон да яе прыходзіць
І аж да раніцы сніцца.
Пахам нязвыклым
вецер дыхне з Нафтаграда —
прачнецца Сафійка:
стаіць незнаёмец,
ад нафты бліскучы,
як грак на праталінцы.
Дзе яна,
доўга Сафійка не разумее,
здалёку ў раніцу гэту вяртаецца.
I толькі такі ж ружаваты,
як дзевяць стагоддзяў назад,
туман над Дзвіной разамлелай...

Касцёр,
што грэе азяблы вечар,—
Нібы касцёл
сярэднявечча,
Які
шпіляў чырвоныя языкі
Узносіць у вышыню.
Яліны
хіляць галіны —
Моляцца богу агню.

Смуткам
i радасцю чалавечаю
возера Вечалле
поўніцца.
Помніцца
шмат чаго.
Шэпча трывожна чарот,
ветрам раскалашмачаны:
Заплываюць смалою ствалы
сосен,
асколкамі панявечаных.
Вечалле!
Карміла ў голад, было
i фронтам
i тылам
яно.
Лашчыўся ў партызан каля ног
агонь кудлаты.
З Вялікай зямлі
пасланцам крылатым
абрус бялюткі
Вечалле рассцілала.
Для хваінак-малютак,
у якіх пакрэплі
маладыя пальчыкі,
калыханку спявала.
У памяці ўсплываюць
стагоддзі
дубамі набраклымі.
Сядзяць уначы
Пугачы спакойныя, як аракулы...
Во!
Недзе качка закракала.
Птушцы пара ў гняздо,
а мне — дадому.
Аўтобус «Полацк — Міпск»
прыйдзе раніцай
а 9-й гадзіне.
Вечалле,
да сустрэчы!

Матылёк на калені прысеў,
раскрыліў крылы:
два заспаных лугі ў расе,
дзве аблачынкі-крыгі;
дзве
паляны заснежаных,
дзе,
як бежанцы,
як пагарэльцы,
асіны,
ад холаду сінія,
не могуць пагрэцца,
дзе старонкі разгорнутай кнігі
стагоддзяў,
сівых, як туманы,
над якой лямантуюць кнігаўкі,
яе маланкі пішуць,
чытаюць яе
перуны.
Па звонкіх промнях,
па ліўнях тугіх
ударыў кручок —
i ўмомант,
як рэчка на досвітку ў берагі,
у сэрца грукнула
песня знаёмая...
Вятры!
Я вас заклінаю,
прашу, як братоў,
слухайце ўсе,
слухайце ўсе!
Не асыпце расу лугоў,
якую песня
да сонца нясе...

Успаміны вяртаюцца з выраю
на паляну роднага краю,
дзе зноўку зацвіў забыты сунічнік.
Усіх, хто радзімы выракся,
карае Забэйда-Суміцкі.
За-бэй-й-д а-Сумі-і-цкі I
Гэй-й,— да-лёкае рэха коціцца.
Песня матчына
лашчыцца
лапкай вярбовага коціка.
Калыханкай
Забэйда-Суміцкі калыша
смутак свой i ўсіхні.
I зноўку пагодзіцца колішні
веснавы, без ніводнай хмурынкі,
блакіт летуценняў сінютка-сіні.
Самотная песня Забэйды-Суміцкага
сумуе па Беларусі,—
яна ж не беларучка.
Яна ж прывыкла араць
i сеяць
у кожным сэрцы зярняты надзеі.
Спявае Забэйда-Суміцкі.
Раніца.
Сумненне з сумленнем раяцца.
А смешны на лузе сумнік
лічыць сумна
свае дукаты.
Зямны паклон Вам, Забэйда-Суміцкі.
Вярнулася песня дахаты...