Рыгор Барадулін - Свята пчалы

...Сасна,
падсочаная перуном,
Спрадвеку казалі людзі,
Не можа стаць бервяном —
Гусці ў навальніцу будзе.
Дзе знойдзеш саску
Хоць адну
У партызанскім краі
такую,
Што выстаяла вайну.
Легла звонка ў сцяну
І навальніцу не ўчуе.
Ад грому аглухлі бары,
Падсочвалі сосны
снарады.
Тупіліся
Склюды і тапары
Па папялішчах
пасля блакады.
Антэнам
Маланкі ўсе напавер
Даўно аддалі,
Каб з тропу не збіцца.
Ды ў кожнай хаце
Яшчэ і цяпер
Трывожна
у навальніцу.
Калі над Ушачай
лятуць журавы
І поўня спакойна барвее,
Запахне трывогаю
Мох баравы,
Жывіцай
заплачуць бярвенні.

...Па вясноваму цаліку
Партызанскай сцежкай патайнай
Сёння я прыйшоў
К Паліку
З невясёлым сваім пытаннем:
— Ты,
крывёю паліты
Палік,
Смуткам кожнае сэрца поўніш,
Хоць гадам сваім
Страціў лік,
Можа
бацьку майго прыпомніш!

Не адказвае мне
Палік.
Недзе плача самотны кулік,
Як душа,
Што збавення просіць.
Засмучоная,
змоўкла просіць...

На Палік
Адступалі яны —
Бацькавы дружбакі прыгадалі.
Пах трывожны
адталай сасны.
Да цішы
прывыкаеш гадамі.
Успаміны не варушы.
Захлынае
вясны бязмежжа.
Завіхаюцца мурашы —
Вавілонскую
ўзводзяць вежу,
Раскашуецца мурава,
Быццам раіць
На ўсё забыцца.
Ды сумуе
зямлянка-ўдава
У сваёй парудзелай світцы.
І ляціць баравое ку-ку
Па зялёнаму Паліку.
— А мой Іваначка,
набудзілася я цябе.
А цяпер
Цябе дуб караніць,—
Над магілаю
Б'ецца матка...

Адыходжу.
Мне ў сэрца звініць
Імя спаленай вёскі —
Звінятка...

...Зноў вяшчае прыёмнік,
Што i як за марамі,
А ў бальніцы раённай
Партызан памірае.

Быў на сцюжах, на слотах,
Толькі не на Каўказе.
Ён прымаў у балогах
Зледзянелыя гразі.

Мае нават даведку
З подпісам камандзіра,
Што хадзіў у разведку,
Быў адважны i шчыры.

Быў крыху на вышынях
У раённых маштабах —
Пахадзіў у старшынях,
Брыгадзірах, прарабах.

Еў i спаў як папала
i не думаў пра гэта.
Самагонкі хапала.
Не хапала
асветы.

У гадах, а завочна
Людзі вучацца дзесьці,
Думаў — позна,
навошта.
Хай стараюцца дзеці.

І медаль юбілейны
Атрымаў да бальніцы.
Ранак белы, завейны.
Толькі голас сініцы.

Як тады,
ў блакаду,
У балоце заклятым
Кулямётныя звады...
Ён з пустым аўтаматам...).

Як тады, у блакаду,
Сіні голас сініцы.
Сэрца...
І нішто не дасць рады;
Гэта ява
Ці сніцца!

Калі ўсё йдзе да ладу,
Ліха блізка пасецца.
Зноў сціскае блакада —

Узышлі палыны тугі —
Ты сваё ўзарвала ляда.
Замыкаюцца тры кругі.
Што ты хочаш яшчэ,
Блакада!
Патрабуеш яшчэ
чаго!

У глухмені балотных кладак
Ты забрала бацьку майго.
Ты забрала мой смех,
Блакада.
Хай на звод
Пойдзе люты род.
За матуль,
што жыццю
не рады,

За калек.
За ўдоў.
За сірот
Праклінаю цябе,
Блакада!

Што ты ходзіш!
Шукаеш аброць
Ад каня,
што вазіў снарады!

Хоць
У сны мае не прыходзь,
Я прашу цябе!
Чуеш,
Блакада!...

1968, Ушачы