Рыгор Барадулін - Свята пчалы

*

Маці сталярыла i цяслярыла
без гэбля, без ватэрпаса.
Сякера была адна,
як доля ўдавіная, чэзлая.
З усяго, што можна было прыбіць
цвікамі іржавымі,
маці падлогу масціла,
калі аполак які вытыркаўся,
пад яго падкладвала трэску
або сякерай тупой
спадыспаду счэсвала.
Палавік, сатканы з розных акраўкаў,
падлога нагадвала —
дошкі з зялёных i сініх дзвярын,
a у кожнай сукоў,
як зор у Галактыцы.
Блішчала пяць фарбаваных дошак,
астатнія — аполкі шурпатыя.
Па іх было страшна ступаць
босымі нагамі.
Маці, відаць, цэлы гай
сярдзітых гальнёў сшаравала,
пакуль падлога зрабілася гладкая.

*

Газетамі покут спачатку абклеілі,
па часе — i усе чатыры сцяны
аж да запеччыка.
Багатыя дні выдаваліся —
хлеб i цыбулю лютую
запраўлялі алеем.
Газоўка хліпала вечарам.
Узыходзіла сонца — глядзела ў вакно,
вышэй падымался — другое лашчыла.
За глухой сцяной паўднявала яно,
а ў застрэшку мецілася насяліцца,
відаць, сваячка даваеннай ластаўкі.
Нарэшце
сонца ў пас пачало паўднявадь —
акно прарэзалі трэцяе.
Праз колькі год
сонца ў чацвёртым акне заходзіла.
Сталі вятры вераснёўскія
пасляваенныя яблыні трэсці...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Матчына хата,
для мяне
яна так i стаіць
у 1944 годзе...

*

Кожнай вясной,
калі раўчукі бягуць
і, як сярдзітыя вожыкі,
вухкаюць,
калі з-пад брылёў удалеч
круглым вокам глядзяць шпакоўні,—
матчына хата слухае,
ці ўсё на зямлі спакойна?
Вяз ачунялы дрэмле
стамлёным аленем рагатым,
сніць, што ён ужо ў лісце апрануты
з нізу да верху.
Сялянка сціплая —
матчына хата
пры самай дарозе ўдавее.

1963

П р а п а н о в а Е р а н і м а

Пузачы-
гарлачы
Адтапырваюць лычы.
Бога сонца хвалячы,
Пі —
i бочак не лічы!

Ярыла,
вусы распрамень,
Расшчодрыся на свята.
Сынок твой, яравы ячмень,
Таксама быў вусаты.

Спазнаў твой гнеў
i твой сугрэў
Ціхманым галубочкам.
А зараз гэтак раздабрэў,
Што трушчыць рэбры бочкам,

I сёння ў гонар ячмяня
Наліць укоптур варта.
За сонцам ён ішоў штодня,
Ідзі па сонцу,
кварта!

Плячыстых бочак строгі строй
У ганаровай варце.
Дарогай звычаю старой
Плысці, як чоўну, кварце.

Да раніцы не страшна мель.
Плывём, душу вяселім.
Мы п'ём за дуб, мы п'ём за хмель,
За дружбу дуба з хмелем.

Чуб хмелеў сівер не саскуб,
Дружбак акрыў — не знішчыш!
Загуў пад абручамі дуб —
I хмель нырнуў на днішча!

У бочцы — глянь — не два шпунты,
А Бахус усявышні
Яе заторкнуў з дабраты,
Каб з піва клёк не выйшаў.

Цямней за ноч забіў струмень —
Самлелі ў бога пальцы.
На волю вырваўся ячмень,
Упарты, як латгалец.

Ужо i тосты не наўме,
П'ём традыцыйны ў стоме
За тых,
Хто ў моры,
Хто ў турме
I хто ў радзільным доме!

Бярэ сваё спакойна хмель,
Міргае хітрым вокам.
У галаве сярдзіты чмель
Ужо гудзе, як свёкар.

Дзе ганаровай варты строй?
Не налічыць паловы.
I загулі,
за роем рой,
Нібы вуллі,
галовы.

Песня рвецца напрасцяк,
Не дае ачомкацца:
— Так-сяк,
Накасяк.
Пад сталом карчомка!
Ах, чарачка-пазлачаначка.
Рукі ў бокі — выйшла ў круг
Ушачаначка:
— А чарачка-каточак,
Пакаціся ў раточак.
Не стукачы,
Не грукачы,
Толькі костачкі казычы!
Сунічная прагалачка,
На сонцы млей.
Русалачка-
латгалачка,
Хмялей
смялей:
— Стану супраць ветрыку,
Хай спаднічку развявае,
Хай у вёсцы хлопцы ўбачаць,
На які тавар багата!..
Плывём за трыдзевяць зямель,
Пне ветразь вецер добры,
Аж покуль раззлаваны хмель
Не дасць дубовай доўбняй.

Як сеў за стол — цярпі прымус,
Ён не завецца гвалтам.
Сам Бахус —
прозвішча на us —
На свет зірнуў прыбалтам!

Ну, яшчэ якой нагодзе
Лепшай быць
i дзе?
З летам шчодрым паўнагоддзе
Латвіяй ідзе.

Нават хочацца прызнацца
Пашпарту назло —
Мне таксама васемнаццаць!..
Некалі было.