Рыгор Барадулін - Свята пчалы

Бацькоўскае зямлі
скупыя ляды,
Вясновы парастак
для вас — нялішні.
Тапалянятамі
купаляняты
Каля таполі гордай
узняліся.
Іх песня дзядзькі Янкі
калыхала.
Яны да нас данеслі
шум зялёны,
Дрымотныя віры
вачэй Купалы,
Ілба
немаладую задумённасць...
Ідуць здалёку
чыстыя крыніцы.
Над імі
векавая заціш дрэмле.
Няхай галініцца
i караніцца
Пявучае
купалаўскае дрэва!

Гэта расказ пра коніка
пра зялёненькага
i тоненькага,
Братоў яго ў лузе спаткаеш
са звонкімі капыткамі.
Расказваў мой сябар
з флоту гандлёвага.
...Чырвонае мора карабель выгаблёўваў.
Ад спёкі нават чайкі каналі.
Ноч на борт узялі мы
ў Суэцкім канале.
У труме млосна, бы ў пашчы кратэра,
выходзім на палубу — зоры кратаем.
Месяц — ілюмінатар надраены.
Неба — трум велізарны,
лямпачкі — зоры.
Настрой так сабе.
Курс правільны.
Плывём па воднай прасторы.
Канал прысмірэў, лёг зялёнай тоўшчаю.
На Месяц глядзяць
арабы-швартоўшчыкі,
не зводзяць воч
з карабля,
з нас,
маракоў савецкіх;
спачатку мы ix узялі,
потым ноч
у канале Суэцкім.
Пахне пагрэтая фарба,
жалеза.
Ды голас танклявы цішу прарэзаў,
бестурботна вясёлы,
прарэзаў далі,—
здалося, што нам,
сасмяглым, падалі
з халоднай
крынічнай вадою конаўку.
Ну як не пазнаць
спевака нястомнага
коніка?
Прыехаў, напэўна, ў араба па робе,
яўна арабскае вымаўленне.
На палубе недзе зашыўся, маленькі,
ды што ён з намі ўсімі робіць!
Нясуць яму бульбу,
капусны ліст.
«Есці бульбы не будзе — сырая»,—
нехта пярэчыць,
a журналіст,
што з намі едзе,
на ўсіх пазірае
ды нешта ў блакнот занатоўвае.
Мы слухаем коніка,
згрудзіўшыся натоўпам..
Мне ён, вядома,
напомніў Ушаччыну:
...змрок па іржышчы ідзе
з асцярогай кашачаю
Як певень на курасаднік,
сонца за лесам села
пахне падвялае сена,
пырскаюць,
скачуць конікі,
як са скакалкамі школьнікі.
Іржышча злое.
Покуль зялёнага зловіш —
калені i рукі
зялёнымі стануць.
Ляжаш спаць,
а ў запеччыку несціхана
недалёкая конікава радня
цягне песню сваю да дня...

Конік змоўк.
Нават мора расчулена ціхае.
Толькі гадзіннікі ў цішы цікаюць,—
здаецца —
траскочуць конікі...
Паслухайце —
Тоненька—тоненька...

Пагоднай сенакоснаю парой,
Нагружаны бухматымі вазамі,
Зялёнай хмарай сунецца паром.
Каб не адбеглі берагі ў бакі —
Канатам мокрым моцна ix звязалі.
I злосна ўсталі стромы па дыбкі.
Але прымаюць берагі паром —
У берагоў з паромам свой пароль.
Сам Чэрвень за паромшчыка стаіць.
Плывуць вазы — няма затрымкі руху,—
Здаецца, ўброд з лугоў пайшлі стагі.
Спацеў паромшчык, замарыўся ўшчэнт.
Балюча шыю рэжа пацяруха,
Ды над'язджае воз,
яшчэ,
яшчэ...
Як спёка,
дыхае ля вуха конь.
Ад мурагу пазелянелі цуглі.
Гарыць агнём у Чэрвеня далонь —
Канат сціскае сёння ад відна.
Ды воз за возам валакуцца цугам.
Рака прапахла мурагом да дна.
А сонца пазірае з неба скоса —
Ой, не абгоніць Чэрвень Сенакоса.
Гэй, Чэрвень,
ты адзін занарышся —
Бяры мяне к сабе ў таварышы...

Хоць дзень ідзе на спад,
але
Ў вачах смяшынкі-д'яблікі.
У абраселым падале
Ты мне падносіш яблыкі.
Тугія грудзі аблягла
Сукенка абмакрэлая.
А Месяц
зырыць з-за вугла
На ікры загарэлыя.

Яшчэ не звіслі над табой
Клапоты хмурай навіссю,
I яблынькаю маладой
Стаіш ты з першай завяззю...

Суслік моліцца,
склаўшы лапы:
— Як я,
так заплакала б неба хоць!..
Каб,
быццам вужоў,
учарнелай ляпай
маланкі
глытала непагадзь.
Арла размарыла —
рассохлася дзюба,
сухім
падавіўся клёкатам.
Калі ж у раллю
жалудамі з дуба
удараць
дажджыны далёкія?!
Вятры
сіпяць ад удушша ледзьве:
— Спёка,
сухмень замучылі...
Няўжо гэта
ходзяць нагамі недзе
па зябкай вадзе
паплавамі зыбучымі?
Стэп падымае,
як шалю вагаў,
сонца плыве
над высакавольтнымі мачтамі.
Да кожнай кроплі
цягнецца смага,
ні бы дзіця
да саскоў матчыных.
Люблю я
смагу з сухімі губамі
за тую прагу
са сквапным позіркам,
што шлангам пажарным
вясёлку згінае
i —
асушае
прадоннае возера!

Пасярэдзіне вуліцы звечара,
як на чарэні,
на цёплым асфальце
сабака грэецца.
Ляпаюць вечкамі,
рыпяць дзвярыма —
на танцы валяць.
Дамы камунальная
двухпавярховыя
ад маланак громаадвод застрахоўвае.
Парыць.
Відаць, на дождж.
Рухам стомленым
кіраўнік дамоў адчыняе кладоўку.
Кажанамі косы навіслі над столлю
з касавільнам,
як цень вечаровы,
доўгім.
Тую траву, што завецца газонамі
і па якой,
згодна шыльдак,
хадзіць няможна,
косяць «літоўкі»
да поту зялёнага,
дыхаюць пахам,
амаль мурожным.
Граблі чакаюць ліста апалага,
часова беспрацоўныя шуфлі —
хутчэй бы тая пара настала,
каб снег,
як я меха парванага,
шухнуў...
На дзвярах
партрэт Цітова наклеены,
выразаны
з «Чырвонай змены».
Дзверы насцеж —
касманаўту відаць бакалея,
«Піва-воды» —
калі адчынены меней.
«Казла» забiвюць,
плюскаючы павекамi,
заслужаныя пенсіянеры.
A дзеці —
зусім не такія, як некалі,—
дзейнічаюць на нервы.
У хлапчукоў жа настрой забіяцкі,
усе ў касманаўты пайсці гатовы.
Ім кожны маёр авіяцыі
здаецца Цітовым...
Iдуць машынicты,
з работы вяртаюцца
з цёмным,
чорныя, як паравозы.
У бародах заблыталіся
Вятры вяртлявыя,
a ў вачах
яшчэ стракаціць ад бярозак.
Навальніца
зазубрыць м а лапа к крэсівы.
Дождж залапоча
па стрэшках шпакоўняў.
Сынам прысняцца
сны неакрэсленыя,
трывожныя i неспакойныя.
Ды ўсё стане зноўку
па месца к раніцы.
Дзікі вінаград
па сцяне палезе.
Ускраіна,
ты — як цёплы акраец,
што пахне для ўсіх
маленствам.