Леанід Дранько-Майсюк - Стомленасць Парыжам

Вулічны акцёр іграў Чарлі Чапліна, іграў неабароненасць душы, увасабляў той светлы камізм, зразумелы кожнаму без слоў; той драматычны камізм, якому людзі некалі паверылі адразу, адчуўшы яго выратоўную энергію.

Сметніца — метафара, якая лёгка чытаецца: бруд і чалавек суіснуюць, але чалавек заўсёды павінен знаходзіцца вышэй.

Цярпліва чакаючы спачування прахожых, мім, як мне здалося, мала зважаў на іх прысутнасць. Ен быў захоплены ўласнай пластыкай, тэатральная адасобленасць паланіла ягоную нядужую постаць.

Насупраць міма, на самым краі тратуара, размясціўся катрыншчык. Ні тварам, ні адзеннем ён нікога не нагадваў. Звычайны вулічны парыжанін, вясёлы статыст — у клятчастай кепцы, ссунутай на квадратную патыліцу, у будзённай кашулі з расшпіленым каўняром, у ношанай скураной камізэльцы. Вартай увагі была хіба што сама катрынка — даверлівая, заўсёды юная скаржніца, схаваная ад дажджу пад парусінавы тэнт, ды прыцягвалі ўвагу кацяняты ў кошыку — дзве вясёлкавыя апучкі з агатавымі мыскамі. Прахожыя не толькі любаваліся кацянятамі, ім дазвалялася браць іх на рукі, гладзіць.

Катрыншчык не стамляўся круціць нікеляваную паслухмяную корбу. Ен усміхаўся, быў задаволены сваёй музыкай, сваім вясёлкавым кошыкам і, бадай што, прахожымі, нягледзячы на іхнюю скупаватасць. Магчыма, сярод прахожых былі й не скупыя людзі, але яны не ведалі, куды кідаць свае фрапкі. Каля ног катрыншчыка не было ніякай каробкі — толькі старамодны кошык з кацянятамі. Два галубы ўсё спрабавалі падысці бліжэй да кацянят, узбуджаныя немалым інтарэсам зазірнуць у кошык, але катрыншчык палохаў іх вясёлым воклічам. Распушыўшы хвасты і крылы, галубы без ніякае крыўды адбягалі ад катрыншчыка, — усё адно як свойскія птушкі ад свайго гаспадара.

Катрыншчык і мім існавалі, вядома ж, паасобку, кожны быў заняты сваім немітуслівым клопатам. Але настрой у іх быў тэатральна-непадзельны, і непадзельны быў гэты, імі ўпадабаны куток левабярэжнага арыстакратычнага бульвара

Зусім побач, за чыгуннай агароджаю, узвышалася ўжо вядомае мне абацтва маўрыстаў, з боку бульвара да самага даху аплеценае металічнай павутою рыштаванняў.

Недзе высока пад цяжарам напятых тросаў скрыгаталі блокі, стукаў адбойны малаток, па манастырскім даху, як жывыя плямы, рухаліся рабочыя.

Ішла рэстаўрацыя.

Я перайшоў на процілеглы бок нешырокага бульвара і ўбачыў, што катрыншчык, мім і рабочыя апынуліся амаль у адной візуальнай плоскасці — сышліся, як на сімультаннай дэкарацыі, у агульны зрокавы вобраз.

Я здабыў сінаптычную магчымасць адначасова назіраць за іх мернымі, поўнымі асэнсаванай грацыёзнасці, заняткамі.

Не ведаю чаму, але я пазайздросціў гэтай шчырай грацыёзнай мернасці, так падобнай на любы мне пастэльны рух маятніка, і ў наступны момант адчуў ужо новае, мацнейшае, чым зайздрасць, пачуццё.

Пачуццё — любаванне, але...

На бульвары з'явіліся рок-музыканты на конях!

Магутныя коннагрэнадзёры, майстры гіпершуму з ваяўнічымі электрагітарамі цераз плячо, на якіх не змаўкалі валовыя струны. Па тым, што рок-музыканты на вольным кані, які скакаў наперадзе, умацавалі аўтаматычную ўдарную прыладу, было відаць, што яны здатныя на самыя арыгінальныя вынаходкі.

Тайфунная кавалькада (па-іншаму й не скажаш!), змятаючы са свайго шляху цяпер ужо вартае жалю гудзенне мерседэсаў, рэно ды іншай легкавой драбязы, глушачы не толькі ідылічную катрынку, але нават і нястрымны скрогат рэстаўрацыі, на добрай рысі павярнула з бульвара Сен-Жэрмен на вуліцу Банапарта, якую, здавалася, і ў пахмурны дзень не пакідаюць залаціста-блакітныя светлавыя рэфлексы.

Коні надзіва былі паслухмяныя і не пудлівыя. Пэўна ж, мелі ўжо немалы час, каб прызвычаіцца да грому гітар і ўдарнай аўтаматыкі.

Я добра-такі не разгледзеў балаганнага ўбрання рок-музыкантаў, адно заўважыў, што былі яны ўсе ў напалеонаўскіх трохвуголках, з-пад якіх блішчалі гарачыя цыганскія завушніцы.

Але не яны, гэтыя трохвуголкі з завушніцамі, уразілі, і не самі рок-музыканты, і не іх паслухмяныя коні, а ўсё тыя ж немітуслівыя катрыншчык, мім і рабочыя, што па-ранейшаму існавалі для мяне ў агульным зрокавым вобразе. Нягледзячы на жорсткую дыскатэчную атаку, яны нічым сабе не здрадзілі.

Рабочыя нават не паглядзелі ўніз.

Заспакоена-вясёлы катрыншчык, іграючы, усё цешыўся з агатавых кацянятак, нібыта нічога на бульвары й не адбылося.

I Чарлі Чаплін застаўся на зялёным подыуме — маленькі, як вітрынная статуэтка, мім па-ранейшаму цярпліва выглядаў на людское спачуванне, не перапыняючы жаласнага апавядання твару і рук.