Віктар Швед - Выбраныя вершы

Мы не спраўляемся з нашым жыццём,
Не пражываем яго сур’ёзна.
Не ўзбагачаем людзей пачуццём,
Кахаем замала або запозна.

Куды, куды бягуць гады?
Чаму няма гадам звароту?
І хто сцірае іх сляды
У сцюжах, лужах і сумётах?

Хто беліць валасы, як лён?
Барознамі нам твар калечыць?
Хто на адхоне нашых дзён
Знішчае зрок і горбіць плечы?

Хто забірае ў нас бацькоў —
Хто нас найбольш у свеце любіць,
А потым па чарзе ізноў
І нас саміх таксама губіць?

Гады, крадуць усё гады,
Без нашай згоды, запытання.
Бяруць, бягуць і ўсё туды,
Адкуль ужо няма вяртання.

Людзі сцвярджаюць, што друга
Мы пазнаем у бядзе,
Калі ён нам робіць паслугі,
Калі з дапамогай ідзе.

Я разумею іначай:
Друга найлепш нам пазнаць,
Калі пасля нашай удачы
З месца пачаў раўнаваць.

Калі ён нам вельмі зайздросціць
Поспехаў нават слабых,
Калі яму комам ці косцю
У горле становяцца ў міг.

Калі крывадушнасцю хворы
Нам толькі раўнуе ў жыцці,
Не друг ён нам будзе, а вораг,
Здалёк лепш яго абысці.

Наш друг, што заплача, як плачам,
Разам хварэе душой.
Друг, калі нашую ўдачу
Лічыць удачай сваёй.

Як толькі ехаў цягніком дахаты,
Знаёмых сустракаў я пастаянна.
І саступалі месца мне дзяўчаты,
Што ставіліся да мяне з пашанай.

Я адмаўляўся найчасцей, дарэчы,
Як малады яшчэ ў той час мужчына.
І з вершамі я ездзіў на сустрэчы,
Дзе з маладымі сустракаўся чынна.

На жаль, не стаў паэтам я славутым,
Хоць на зыходзе век мой чалавечы.
Мне ў цягніках, аўтобусах маршрутных
Даюць дзяўчаты месца, як старэчы.

Не ведаюць аб гэтым нашы дзеці:
Яны найбольш шчаслівыя на свеце.
У іх вясна заўсёды маладая,
Здаецца, ёй канца не будзе, краю.
Не ведаюць, калі ім бестурботна,
Што іх дзяцінства пройдзе беззваротна.
Ім прыйдзецца даведацца пра гэта,
Калі вясну ў жыцці заменіць лета.
І скажуць: як прыгожа нам жылося, —
Калі ў жыці іх загасцюе восень.

Колькі ж салёнага поту
За цяжкай у полі работай
Бацькам праліць было трэба,
Каб вырасціць бохан хлеба!

Таму мо і чэрствая луста,
Як соллю пасыплеш густа,
Халоднай пальеш вадою,
Здавалася смачнай такою.

Бабулька ляжыць на мурогу,
Да зямлі прытуліўшыся вухам.
На твары няпэўнасць, трывога.
Намагаецца быццам паслухаць,

Што чуваць пад ёю, глыбока,
У бяздонні зямелькі айчыннай,
Куды ў часе ўжо недалёкім
Адысці назаўсёды павінна.

Заблытанае нашае жыццё,
Дойдзем аднак жа да сваёй мы мэты.
І расплывемся ўсе ў небыццё,
Пакуль пазнаем нашу планету.

Таму я ў дваццаць першы век
Перасылаю просьбу-таямніцу:
Каб мог у сваім вершы чалавек
З прасторы вечнай апісаць зямліцу.

Як час наш уцякае скора...
Дажджлівым і халодным днём
Мяне старэнькі бацька з Мора
Вёз на цягнік старым канём.

Змяняе вёска свой характар.
Змяняецца сялянства лёс.
Брат пасадзіў мяне на трактар
І на паўстанак ім адвёз.

Раптоўна адышоў паэт
Туды, адкуль няма звароту.
І пасмутнеў раптоўна свет,
І пачаліся тут турботы.

Калі паэт — у небыцці,
Жывых кранула на хвілінку:
Не ацанілі пры жыцці
Такую здольную адзінку.

Мясцовы актывіст з улад
Пачаў тут дамагацца цвёрда,
Каб хутка вынесці загад:
Паэту прыдзяліць крыж-ордэн.

Ці ёсць тут, можа, сэнс? Які ж?
Што нешта ўсё-такі зрабілі?
Памёрламу паэту крыж
Сям’я паставіць на магіле.

Як вогнішча ўначы жыццё людское:
Спачатку цепліцца іскрынкай кволай.
Агеньчык доўга поўзае змяёю —
І полымем успыхвае вясёлым.

Яно гарыць сабе спакойна потым,
І прытухае на вачах лагодна,
Патлее так, скаванае лянотай,
І попелам становіцца халодным.

Аж кружыцца галава,
Пульсуе мацней кроў у венах:
Так пахне, так пахне трава,
Калі становіца сенам.