Віктар Швед - Выбраныя вершы

І непатрэбны стаў нікому
Плужок жалезны з бараной,
І трактар стаўся кучай лому,
Аджыўшы век жалезны свой.

Бацькоўская старая хата
Яшчэ стаіць, як маналіт.
Век дажывае разам з братам,
Каб разам адысці ў нябыт.

Калі бываю ў Моры зрэдку,
Дык у такі ўваходжу стан:
Як адыходу вёскі сведка,
Ці як апошні з магікан.

Палявыя дарогі
Між гаёў і палеткаў,
Мае босыя ногі
Вас краналіся ўлетку.

На пастронку карову
Сваю пасвіў на золку.
Часта ў полі жытнёвым
Слухаў крык перапёлкі.

Палявыя дарогі
Павялі ў свет шырокі,
Натаміліся ногі,
Запаволелі крокі...

Палявыя дарогі
Па вандроўках багатых
Давядуць да парога
Роднай бацькавай хаты.

У свайго брата сярод хламу
Я экспанату ўгледзеў след,
Паўвеку маючую раму —
Калісьці мой веласіпед.

Стары быў, ды яшчэ талковы,
Прадаў яго сусед Максім
За нашу чорную карову,
У школу ездзіў я на ім.

Бывала, у гнілую восень,
Якіх было шмат у жыцці,
Татулька на плячы даносіў
Веласіпед мне да пуці.

І з хваляваннем я таксама
Узяў, як тата, на плячо
Старую дарагую раму...
Пачуўся зноў малым хлапчом.

Ён быў і бедны, і багаты,
Багаты рэдка быў — на святы.
За тым сталом пілі і елі,
А елі найчасцей, што мелі.
Быў на стале і хлеб наш чорны
З мукі, намолатай у жорнах,
Заўжды настольніцай накрыты
З родным узорным каларытам.
За тым сталом, пад абразамі,
У вэлюме бялюткім мама
І тата між гасцей сядзелі —
Гулялі на сваім вяселлі.
Тут за сталом псалтыр чыталі,
Калі дамашнія ўміралі,
Свячу грамнічную свяцілі
Прад сном іх вечным у магіле.
Падоўгу мама на каленях
Штодня стаяла ў час малення
Перад сталом, пад абразамі,
Каб Бог апеку меў над намі.
І пад сталом з малодшым братам
Гуляў і ў будні я, і ў святы.
А за сталом выконваў потым
Усе дамашнія работы.
Наш стол — сямейнае багацце,
Стаіць у апусцелай хаце.
І згадкі пра яго не згінуць
У нашых цёплых успамінах.

Дзядзьку вайна ў Сібір загнала
І ён абжыўся за Уралам.
Пісаў ён брату: — Як магчыма,
Прышлі ты мне сямейны здымак.
У Вілька — атэлье, мы скора
Паехалі ў суседні горад.
Фатограф спраўна, з пачуццём,
У кадры затрымаў жыццё,
А з ім надзей і згадак столькі —
Бацькам было па сорак толькі
І ўжо з дзесятай гадавінай
Сустрэлася сястрычка Ніна.
А я на ім, русагаловы,
Быў хлапчуком шасцігадовым.
А Пецю нашаму тады
Было найменей — два гады.
І гэты здымачак — адзіны
З маіх дзіцячых успамінаў.

Жыцця апошнія хвіліны,
Як свечка, гаснуць уваччу.
Чакаю я з Варшавы сына,
Яшчэ пабачыцца хачу.

Той далікатнае, мястовай
Не абсталёўвайце труны.
Збудуйце домік адмысловы
Мне з дошак смаляной сасны.

Не абувайце мне на ногі
Ніякіх чаравік, галёш —
Без іх схадзіла ўсе дарогі,
Ісці найлепей басанож.

А пахавайце ля Мікіты,
Хачу быць разам з мужыком,
З якім усё жыццё пражыта,
Каб разам спаць апошнім сном.

Бывайце, дарагія дзеткі,
І белы свет мой — будзь здароў.
А на магілах часам кветкі
Злажыце, помнячы бацькоў.

У сестрыной хаце
век дажывалі
дзве маці
родныя:
яе і мужа.
Адна кволая,
нядужая,
другая —
сляпая.
Тая,
што мела зрок,
вяла сляпую
ў садок,
збірала
грушы ў кошык.
Сляпая
несла
ў хату ношу.
Радасць
на тварах
у маці:
яшчэ патрэбныя
ў хаце.

Я памятаю час асенні,
Мне і дагэтуль пахнуць грушы,
Што ў печы хлебнай на чарэні
Матуля безупынку сушыць.

І пах мядовы ў нашай хаце,
І выгляд груш сухіх харошы,
Што выгартае з печы маці
І спакваля ссыпае ў кошык.

Яны зімуюць у каморы,
І асабліва калі святы,
Іх мама прыгаршчамі дорыць
Усім, хто толькі прыйдзе ў хату.

Матуля, помню, грушы варыць,
Ямо, ажно трасуцца вушы...
Зноў у мінулым мае мары,
Мне сняцца сушаныя грушы...

Сэрца матулі цудоўнае:
Усё для сына, для сына.
Семачак рэшата поўнае
Вынесла мама ў машыну.