Рыгор Крушына - Вясна ўвосень

Ён ласкі ня бачыў. Сябе накалоў
Балюча ў загоне на дроце.
Ні мілай усьмешкі, ні ветлівых слоў, —
Чужынцам гібее ў самоце.

Ён выбег на вуліцу. Ажно і тут
Сустрэлі няветла таксама.
Ізноў не пазбыцца трывог і пакут,
Брук — гэткая-ж брудная яма.

Тут гоман варожых людзей навакол,
З натоўпу шугае пагроза.
Стаіць пэлікан. Дзюба — чэсаны кол.
Крычыць ваяўнічая поза.

I раптам уцешнае чуе ў бядзе:
— Хадзем, пэліканчык... Мой дружа...
Чужы, незнаёмы насустрач ідзе —
Спакойны, лагодны і мужны.

На белую шыю кладзе ён руку,
Заве пэлікана пяшчотна.
I той давяраецца, як дружбаку,
Ды побач ідзе з ім ахвотна.

— Ласкавае слова і камень скране,
А я — пэлікан. Я рахманы.
Сваёй цяплынёй ты расчуліў мяне.
Шануюць цяпло пэліканы.

ХАЛОДНЫ ЖАР

Ляжыць у лесе корч дубовы
I сьвецяць з цемры гнілякі.
А можа ўзбуджаныя совы
Там азіраюць хмызьнякі.

А можа гэта рысь шукае
Ў гальлі птушынага гнязда...
Начное полымя блукае
Да першых посьвістаў дразда.

А я вячорнаю парою
Укрыўся шэлестам травы.
Мне дрэва сьвеціцца старое
Агнём зьмярцьвелай сінявы.

I я на пні — лясным услоне
Перабіраю гнілякi.
Халодны жар. Ён на далоні.
Лаўлю я сэнс у ім такі:

Пакуль жывое — ня гнілое,
Ня сохне вецьцем на ствале...
Жыцьцё, узьнятае зямлёю,
Цьвіце ня ў цемры, а ў сьвятле.

ЗУБРОЎКА

Перакулім кілішкі
Залацістай зуброўкі.
Не смакуюцца лішкі
Бяз увішнай сяброўкі.

На закуску крэвэткі
I жартлівае слова.
Села поруч. А гэткі
Твой фасон і абнова, —

Спрэс зьнікае спадніца,
Уваччу толькі ногі.
Я ня сплю, а мне сьніцца:
Нехта выставіў рогі.

На аголенай ляжцы
Жылка струнная грае,
Як былінка ў тэй пляшцы
Напаверх вынырае.

А тымчасам зуброўка
Лёгка, радасна п'ецца.
Разам з намі, сяброўка,
Хмельны вечар сьмяецца.

ГОСТРАЕ I КРУГЛАЕ

Плечы тарчма. Як сухое палена,
Муліць кашчавая жорсткасьць бядра.
I выступае наперад калена
Краем бляшанага цэбра-вядра.

Колкія рэчы натруджваюць вочы,
Боль узьнікае ад гострых вуглоў.
Колькі здаралася, позірк дзявочы
Лашчыў лагодна мяне і калоў.

Я не бянтэжыўся. Некалі кідаў
Сілы свае маладыя ў куты,
Ромбы, трыкутнікі і піраміды,
Велічнай готыкі контур круты.

Мо хударлявасьць, як вырак злачынны?
Хай-жа хвалюе ўспамін весялей:
Рубэнса вобразы гладкай жанчыны,
Пышнага цела мядовы алей.

Круглыя вочы кашэчай пароды
Цёпла глядзяць у людзкой дабраце.
Круглае, пульхнае цешыць заўсёды,
Гострае, злое, худое — гняце.

У КОЛЕ ВОБРАЗАЎ

Нішто ня цешыць на чужыне.
I жарт ня той, і горкі сьмех.
Мой лёс на пройдзенай сьцяжыне
Мне разьвязаў памылак мех.

Душа ў прыдушаным настроі.
Зьвіваўся смутак, як удаў.
А я мой голас чыстай мроі
Ў сутоньне хмурнае падаў.

Каб прамяніста, калярова
Будзёнасьць шэрая цьвіла,
Я чараўнічай сіле слова
Маліўся. Лірыцы хвала!

Хвала прыгожым хваляваньням,
Сьвятой сугучнасьці радкоў.
Маё вітаньне турам, ланям
У родны край беразьнякоў.

Пачаў шукаць і захапляцца,
I спадзявацца, што знайду,
Спаткаю сьвята, а ў тым сьвяце
Самоту змыю, як бяду.

Самота — чэпкае закляцьце —
Мяне трымала за рукаў.
А я каханую ня страціў,
Калісьці песьняю гукаў:

— Мая вясёлка, мая рыбка!
Зьявіся! Сьвет мне адчыні.
Нарэшце бацькаўшчыны скібка,
Яе здабыў з далячыні.

Яе пазнаў я ціхім вершам,
Жаданьнем, жарам пачуцьця.
Мне кола вобразаў шырэйшым
Здалося ў росквіце быцьця.

У гэтым коле — дарагая
I мова прадзедаў маіх...
Я сьветлай мэты дасягаю
Гартаньнем запаветных кніг.

СЬВЯТЫ ГРЭШНIК

Без каханьня нудна, пуста,
На душы завялы цьвет.
Скача цёмная распуста
I глядзіць нядобры сьвет.

Кабарэ. Начныя клюбы.
Мігаценьне ліхтароў...
Ня туды ідзеш, мой любы,
I ня ў госьці да сяброў.

Да мяне ты на спатканьне,
I я чую, як з табой
Ноч сьпявае аж да раньня,
Не спавітая журбой.