Amar Chajam - Rubaji

Гэта чара — ёй розум пашану дае,
Лоб з любоўю святою цалуе яе.
А ганчар лёсу гожую чару такую,
Сам стварыўшы, аб дол на кавалачкі б’е.

Раз, кажуць, будуць гурыі, і рай,
І мёд, і чыстага віна праз край.
Не грэх цяпер віну і любым пакланяцца,
Бо ўрэшце мы ў той самы прыйдзем край.

А мне б купіць праснак пшанічны на таргу,
Віна два маны, барановую нагу
І сесці з любай у руінах, — гэткай асалодай
Султан не можа цешыцца, а я магу.

Ганебна імем слынным высіцца над светам,
Саромецца бяды пад небасхілам гэтым.
Ад соку вінаграднага п’янюткім быць
Лепш, чым праславіцца зняможаным аскетам.

Мне раяць: «Меней пі, бо ты — мужчына!
Прычына ў чым, што п’еш віно няспынна?»
«Прычына — любы твар і раніцы віно.
Разваж, ці ёсць больш важкая прычына?»

І сэрца кожнае, палоненае ёй, — шчаслівае,
І голаў, стаўшьі пылам вуліцы тваёй, — шчаслівая,
Не злуйся на яе за крыўдаў драбнату,
Бо ўсё, чаму ўсміхаецца яе настрой, — шчаслівае.

Заслоны таямніц не ўзняць, адужаўшы знямогу,
Не ведаем, калі душа рыхтуецца ў дарогу.
У сэрцы цёмнае зямлі прыстанак наш адзін.
Дык пі віно — такія казкі даспадобы богу.

Віно вар’яту, мне — каханая адна,
П’ю, не баюся быць зняслаўленым сп’яна.
Я вып’ю гэтулькі, што кожны запытае:
«Гэй, ты адкуль ідзеш, гарлач віна?»

Віно — рубін празрысты, а гарлач — крыніца,
У целе піялы душа віна таіцца,
І чара з крышталю іскрыцца ад віна
Слязьмі, дзе кроў лазы, што дол акрыла ніца.

Тайны свету, што ў сшытак у слоў спарышы
Я схаваў, не развяжаш, як ні варушы.
Як няма між вучоных мужоў верных слову,
Нельга ўсё расказаць, што ў мяне на душы.

Я тайну, выпешчаную ў салодкай скрусе,
Табе паведамлю ў святым прымусе:
З мілосцю да цябе сыду ў зямлю,
З мілосцю да цябе з зямлі ўздымуся.

Хоць для цябе гэты свет беспрытульны стваралі,
Мудрыя раяць у ім не давярацца жалю.
Шмат да цябе падобных прыйшло, адышло.
Крадзь сваю долю, пакуль і самога не ўкралі.

Ранне ўжо на нагах, прачынайся, юнак!
Поўні кубак віном, гаркаватым на смак,
Гэты міг, што пазычылі ў тленным закутку,
Будзеш доўта шукаць, ды не знойдзеш ніяк.

Дзень такі, што ў неба дно відно,
Кветкі хмарай змылі пыл даўно.
Салавей крычыць на мове тайны
Жоўтай ружы: «Трэба піць віно!»

Ты — тварэц, і мяне ты такога стварыў,
Сэрца хмеляць віно і мілосны парыў.
Як стварыў ты мяне ў дзень свой першы такога,
Што ж у пекла штурхаеш цяпер пад абрыў?

Не сумуй, што задуманы свет нетрывала,
Весяліся, твой міг пратрымаецца мала.
Каб з натурай рашучай быў лёс, дык тады
Нарадзіцца б ніколі табе не прыпала.

Гасподзь! Велікадушны, значыць — міласэрны,
Чаму ж з садоў Ірэма выгнаны няверны?
Пакорнаму даруеш мне — не міласэрнасць гэта,
Мне, бунтару, — ты ў міласэрнасці празмерны.

Хто з крывадушнасцю ідзе ў жыцця гасподу,
Паміж душой і целам ставіць перашкоду,
А я на галаву пастаўлю збан з віном,
Хоць галаву мне адсякуць, як пеўню, з ходу.

Не быў цвярозы, бо не здраджваю абранніцы,
І Ноч прароцтва нецвярозая у п’яніцы.
Збан на грудзях і чары на губах,
Рука на шыі гарлача да раніцы.

Як сам не п’еш віна, дык іншых не віні,
Пазбаўся лепш ад хітрасці і ад хлусні.
Хоць ганарышся тым, што чыстага віна не п’еш ты,
Сто іншых спраў тваіх не лепшыя ані.

Лахмоннем заторкнулі горла збанкоў,
Трушчобы амылі зямлёю вякоў,
А можа, мы ў пыле шынка адшукаем
Жыццё, што згубілі ў разгуле шынкоў.

Не надтачыць, не ўкараціць ні лёс, ні дні,
Не варта ныць па драбязе, па мітусні.
Бо справы нашыя і ўласнымі рукамі
Пераляпіць, як воск, ты нават і не сні.

Дабро і зло, бяда, святло і скон —
Усё, што вырак чалавеку кон,
На небасхіл не звальвай, кажа розум,
Бо ў тысячу разоў няшчасней ён.