Amar Chajam - Rubaji

Віначэрп, калі вокала мора жуды,
Уцякаць ад сябе з гіблым сэрцам куды?
А мудрэц, быццам посуд няведання поўны,
Толькі вып’е глыток — і стае на гады.

Сябры, як разам нас збярэцца многа,
Давайце цешыцца красой адзін з другога,
Мяне, як магаў, абнясуць віном,
Згадайце добрым словам: быў нябога.

У пыл і прах насельнікаў магіл
Ператварыў няшчадны небасхіл.
Што за віно: аж покуль Судны дзень той,
Хоць нешта зразумець не маюць сіл.

Хаям, таго саромеецца лёс,
Хто прамяняў на смутак радасць кроз,
Смакуй віно пад гукі лютні з чары,
Пакуль на чару камень не падрос.

Спачатку ружам небасхіл дасць на зямлі святло,
Каб потым іх сарваць і зноў ператварыць у тло,
Каб неба прах, нібы ваду, ўбірала,
Да дня ўваскрэсення б кроў прыгажунь ліло.

Як бразнуў учора аб камень я збан паліваны,
Быў п’яны, таму разгуляўся мой гнеў расцугляны.
А збан мне і кажа на мове патайнай сваёй:
«Ты стаў, як і я, мы абодва не варты пашаны».

Сказаў: «Не буду піць пунсовага віна,
Віно ёсць кроў лазы, піць кроў — адна віна».
А старац розуму спытаў: «Ці ты сур’ёзна кажаш?»
Я зноў: «Мне піць як жыць. І мой зарок — мана».

Бяздомнік, ты, як мяч гаўчана долі,
Нідзе сябе не выкажаш ніколі.
Той, хто на пошук кідае цябе,
Сакрэт трымае, ўсё ў ягонай волі.

Сонца пакінула рання аркан у блакіце,
Кай-Хусроў поўдня ў чару кінуў шарык у спрыце.
Пі віно, бо кахання світанкавы крык
Паўтарыўся ў сусвеце рэхам радасці: «Піце!»

Ці ёсць куток той, дзе знайсці спакой,
Ці ўсё ісці дарогаю цяжкой?
Хоць праз сто тысяч год бы мець надзею
З зямлі травою прарасці жывой.

Калі тварэц таго не захацеў, што я хацеў,
Не загучыць тварцу, як хваласпеў, што я хацеў,
Як тое ісціна, што ён хацеў, дык значыць —
Грэх тое і ў тварца абудзіць гнеў, што я хацеў.

А ганчар такі вылепіў чары галоў
І ганчарства ў майстэрства высокае ўзвёў,
Чару дном дагары над сурвэткай жыцця ён паставіў
І напоўніў гаркотай яе да краёў.

Той, хто стварыў мяне, ніяк я не згадаю,
Стварыў для пекла ён мяне, а ці для раю.
Кумір, барбіт і чара з краю нівы —
Бяру гатоўкай, а яму — рай пазычаю.

Дзе б ружы і цюльпаны ні раслі,
Яны ўзышлі з крыві паноў зямлі.
Фіялка вырасце — радзімка гэта
На твары тых красунь, што адцвілі.

У міг, як ранне засінеецца нявінна,
Рука трымацьме шал віна, як плод галіна.
Раз людзі кажуць, што гарчыць віно,
Таму якраз віно быць ісцінай павінна.

Не варта сэрца даць памеціць сумнай меце,
Іслам спаведваць — трэба мець адно на мэце,
Жаданням сэрца патураць і піць віно,
Бо невядома, колькі пражывеш на свеце.

Будзь асцярожны, бо падступны лёс спакон,
Не будзь бяспечны — востры меч трымае кон,
Як лёс у рот табе кладзе халву — пабойся
Глытаць прысмакі, іх прыправіў ядам ён.

У прыстанку двухдзверным даецца замала —
Кроў у сэрцы і ростань з душою трывала.
Той шчаслівы, хто ў гэта жыццё не прыйшоў,
Той спакойны, каго маці й не нараджала.

Я прагну чыстага віна здаўна,
Рубаб і флейту чуць хачу звідна,
Як прах мой зробіцца збаном — жадаю,
Хай збан не прасыхае ад віна.

Як толку з розуму няма ў наш час,
Плён лёсу неразумны жне якраз,
Тады налі, што адбірае розум,
Няйнакш спагадна лёс зірне на нас.

Сказала ружа: «Я — Юсуф, вякі ў расчуле
Мне вусны ў золата і ў яхант агарнулі».
Кажу: «Што ты Юсуф з Егіпта, доказ дзе?»
І адказала: «Ты зірні — ў крыві мая кашуля».

Мы з віном і каханай прыйшлі ў голы кут,
Вольныя ад надзей і ад страху пакут,
За віно мы заклалі і целы і душы,
Спалі з нас кайданы злога побыту тут.

У застоллі разваг розум довад прывёў —
Паўтараюць адно столькі розных галоў.
І калі нехта скажа, віно не дазволена,
Не паверу — «Налі!» — бог сказаў і пайшоў.